رفع فیلتر اینستاگرام عملی می‌شود؟ / پرطرفدارترین شبکه اجتماعی با ۴۰ میلیون کاربر

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، نظرسنجی ایسپا (مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران) بر حسب متغیر‌های زمینه‌ای نشان می‌دهد ۴۷.۱ درصد مردان، از اینستاگرام استفاده می‌کنند که این نسبت برای زنان ۴۵.۸ درصد است. جوانان (۱۸ تا ۲۹ سال) با ۶۸.۲ درصد بیشتر از سایر گروه‌های سنی، افراد دانشگاهی (۵۹.۱ درصد) بیشتر از افراد غیردانشگاهی، ساکنان مراکز استان (۵۲ درصد) نیز بیشتر از سایر افراد، از اینستاگرام استفاده می‌کنند. این تفاوت بین گروه‌ها در استفاده از تلگرام و واتس‌آپ نیز مشاهده می‌شود.

میزان استفاده مردم از پیام‌رسان‌ها و رسانه‌های اجتماعی خارجی از قبیل اینستاگرام، واتس‌آپ و تلگرام در دوسال اخیر با نوساناتی همراه بوده‌است، به طوری که استفاده از پیام رسان واتس‌آپ از ۷۱.۱ درصد در خرداد ۱۴۰۱ به ۳۵.۳ درصد در دیماه ۱۴۰۲ کاهش یافته است. رسانه‌های اجتماعی داخلی مثل روبیکا و ایتا از اسفند ۱۴۰۱ تاکنون، میزان استفاده آنها، تغییر قابل توجهی نداشته است.

عوامل مختلفی باعث شده شبکه اجتماعی اینستاگرام فیلتر شده و پس از آن هم فیلتر بماند، برخی از این عوامل شامل مسائل فرهنگی بوده و برخی از دلایل اصلی به مسائل فنی و زیر ساهتی برمی گردد.

موانع پیش رو برای رفع فیلتر اینستاگرام به شرح زیر است:

۱. موانع سیاسی و امنیتی:

• نگرانی‌های امنیتی: برخی دولت‌ها از اینستاگرام به عنوان بستری برای نشر محتوای نامطلوب یا فعالیت‌های سازماندهی شده علیه حاکمیت خود یاد می‌کنند. رفع فیلتر ممکن است از نظر آن‌ها تهدیدی برای امنیت ملی باشد. به خصوص وقتی که شرکت مالک اینستاگرام حاضر به همکاری با دولت نباشد.
• پایش اطلاعات: با فیلتر کردن شبکه‌های اجتماعی، دولت‌ها کنترل بیشتری بر جریان اطلاعات و کاهش نفوذ رسانه‌های خارجی دارند، مخصوصا زمانی که استفاده از شبکه اجتماعی به درستی فرهنگ سازی نشده باشد.
• فشارهای اجتماعی و مذهبی: برخی محتواهای موجود در اینستاگرام ممکن است با ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی کشورها تضاد داشته باشد، که این موضوع باعث مقاومت در برابر رفع فیلتر می‌شود، تضادی که گاهی به برهم خوردن سبک زندگی و زیست اجتماعی شهروندان منجر می‌شود.

۲. مسائل زیرساختی و فنی:

• پهنای باند محدود: اینستاگرام به دلیل ماهیت تصویری و ویدیویی خود، نیاز به پهنای باند بالایی دارد. فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای پشتیبانی از ترافیک سنگین کاربران ممکن است پرهزینه و زمان‌بر باشد.
• قدرت پردازش و مراکز داده: ترافیک بالای اینستاگرام نیازمند سرورهای قدرتمند و زیرساخت‌هایی برای مدیریت داده‌ها است. در بسیاری از کشورها، این ظرفیت ممکن است کافی نباشد.
• تحریم‌های بین‌المللی: تحریم‌ها دسترسی به تکنولوژی‌های پیشرفته، تجهیزات شبکه، و خدمات ابری را دشوار می‌کنند. این موضوع مشکلات زیرساختی را تشدید می‌کند.
• اختلالات ناشی از سانسور: ابزارها و پروتکل‌های فیلترینگ خود ممکن است موجب کاهش کارایی و ایجاد اختلال در پهنای باند شوند، حتی اگر فیلتر برداشته شود.

۳. موانع اقتصادی:

• هزینه‌های سنگین: افزایش پهنای باند و ارتقای زیرساخت‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است که ممکن است در اولویت سیاست‌های اقتصادی قرار نگیرد.
• ضرر به کسب‌وکارهای داخلی: برخی کشورها به دلیل حمایت از پلتفرم‌های بومی، تمایلی به بازگشایی پلتفرم‌های خارجی ندارند، زیرا ممکن است به رقابت ناعادلانه منجر شود.

۴. چالش‌های اجتماعی و فرهنگی:

• نگرانی از محتوای نامناسب: اینستاگرام به‌طور گسترده‌ای برای سرگرمی استفاده می‌شود، اما نگرانی‌هایی درباره ترویج سبک زندگی غربی، محتوای غیراخلاقی یا بی‌ثباتی فرهنگی وجود دارد.
• اثرگذاری بر جوانان: برخی مقامات ممکن است نگران تأثیرات این شبکه‌ها بر نسل جوان باشند، از جمله تغییر ارزش‌ها، اعتیاد به اینترنت، و کاهش تمرکز بر مسائل آموزشی.

۵. راه‌حل‌های ممکن:

برای رفع این موانع، اقدامات زیر می‌تواند مورد توجه قرار گیرد:

• گفت‌وگوی سازنده: تعامل با شرکت‌های فناوری برای مدیریت بهتر محتوا و تطبیق با قوانین داخلی.
• سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها: افزایش ظرفیت پهنای باند و توسعه مراکز داده داخلی.
• توسعه قوانین شفاف: تنظیم قوانین و مقرراتی که هم امنیت ملی را حفظ کند و هم امکان دسترسی آزاد به اطلاعات را فراهم آورد.