پیش‌بینی زوال عقل با آزمایش خون ممکن می‌شود!
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، مطالعه‌ای جدید از مؤسسه کارولینسکای سوئد نشان می‌دهد که برخی از نشانگر‌های زیستی در خون، مانند پروتئین tau۲۱۷، نوروفیلامنت لایت (NfL) و پروتئین اسیدی فیبریلاری گلیال (GFAP)، می‌توانند احتمال ابتلا به زوال عقل از جمله بیماری آلزایمر را تا ده سال پیش از بروز علائم بالینی پیش‌بینی کنند. با این حال، این نشانگرها در حال حاضر هنوز برای غربالگری عمومی قابل اتکا و مناسب نیستند.
نتایج این پژوهش که در تاریخ ۲۶ مارس ۲۰۲۵ در نشریه Nature Medicine منتشر شده، امید‌های تازه‌ای در زمینه تشخیص زودهنگام زوال عقل در افراد سالم از نظر شناختی ایجاد کرده است. برخلاف پژوهش‌های پیشین که اغلب بر افرادی با علائم اولیه شناختی یا کسانی که به دلیل نگرانی‌های حافظه‌ای به پزشک مراجعه کرده بودند تمرکز داشتند، این مطالعه جدید با هدف بررسی ارزش پیش‌بینی‌کنندگی این نشانگرها در سطح جامعه و در میان افراد سالم طراحی شده است.
مطالعه‌ای گسترده در میان سالمندان بدون علائم شناختی
به گزارش ساینس دیلی، این پژوهش با هدایت محققان مرکز پژوهش‌های سالمندی مؤسسه کارولینسکا و با همکاری SciLifeLab و مؤسسه فناوری سلطنتی KTH در استکهلم انجام شده است. در این مطالعه، داده‌های بیش از ۲۱۰۰ فرد سالم بالای ۶۰ سال مورد بررسی قرار گرفت. نمونه خون این افراد برای اندازه‌گیری میزان نشانگر‌های زیستی مورد نظر تحلیل شد و سپس وضعیت شناختی آنها طی یک دوره ۱۰ ساله پیگیری شد.
نتایج نشان داد که پس از گذشت یک دهه، حدود ۱۷ درصد از شرکت‌کنندگان به نوعی از زوال عقل دچار شده بودند. دقت پیش‌بینی این نشانگرها تا ۸۳ درصد گزارش شد.
جولیا گرانده، استادیار دپارتمان نوروبیولوژی، علوم مراقبتی و اجتماعی مؤسسه کارولینسکا و نویسنده اول مقاله، در این باره گفت: «این یافته، به‌ویژه با توجه به بازه پیش‌بینی ۱۰ ساله، بسیار دلگرم‌کننده است. نشان می‌دهد که می‌توان با اطمینان قابل توجهی افراد در معرض خطر را از افراد سالم تمایز داد.»
ارائه دیدگاه‌های تازه در مورد ارزیابی ریسک و آرامش‌بخشی روانی
از سوی دیگر، داویده وترانو، دانشیار همان دپارتمان و نویسنده ارشد مطالعه، افزود: «یافته‌های ما نشان می‌دهد افرادی که سطح این نشانگرها در خون‌شان پایین است، احتمال ابتلا به زوال عقل در دهه پیش رو در آنها بسیار اندک خواهد بود. این می‌تواند برای افرادی که نگران وضعیت شناختی خود هستند اطمینان‌بخش باشد و نگرانی آنها را کاهش دهد.»
با این حال، پژوهشگران هشدار داده‌اند که اگرچه این نشانگرها در پیش‌بینی بیماری ارزشمند هستند، اما به تنهایی برای شناسایی دقیق افرادی که در آینده به زوال عقل مبتلا می‌شوند، کافی نیستند. آنها دریافتند که این نشانگرها دارای «ارزش پیش‌بینی مثبت» پایین هستند؛ به این معنی که حتی در صورت بالا بودن سطح نشانگرها، نمی‌توان با قطعیت گفت فرد به زوال عقل دچار خواهد شد.
در نتیجه، نویسندگان مطالعه تأکید می‌کنند که این نشانگرها هنوز برای استفاده گسترده به‌عنوان ابزار غربالگری عمومی در سطح جمعیت مناسب نیستند. داویده وترانو در این خصوص گفت: «اگرچه این نشانگرها بسیار نویدبخش‌اند، اما در حال حاضر نباید به‌عنوان آزمایش غربالگری مستقل برای ارزیابی ریسک زوال عقل به کار روند.»
ترکیب نشانگرها، راهی برای بهبود پیش‌بینی
به گفته محققان، ترکیب چند نشانگر کلیدی می‌تواند به بهبود دقت پیش‌بینی کمک کند. برای مثال، ترکیب p-tau۲۱۷ با NfL یا GFAP ممکن است نتایج بهتری به همراه داشته باشد.
گرانده ادامه داد: «پژوهش‌های آینده باید بر یافتن راهکار‌هایی متمرکز شود که بتوان این نشانگرها را در محیط‌های واقعی، به‌ویژه برای سالمندان ساکن در جامعه یا کسانی که به خدمات مراقبت‌های اولیه دسترسی دارند، به کار گرفت.»
او همچنین افزود: «گام بعدی این است که بررسی کنیم آیا ترکیب این نشانگر‌های زیستی با سایر اطلاعات بالینی، زیستی یا عملکردی می‌تواند کارایی آنها را به‌عنوان ابزار غربالگری در سطح عمومی بهبود بخشد یا خیر.»