
کلاف سردرگم آمریکا در روند مذاکرات/ اظهارات متناقض واشنگتن در پرونده غنیسازی ادامه دارد
به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری دانشجو؛ روز دوشنبه، ۲ ژوئن ۲۰۲۵، سایت خبری آمریکایی «آکسیوس» جزئیات تازهای از پیشنهادی را که واشنگتن روز شنبه به تهران ارائه کرده است، منتشر کرد. بر اساس این گزارش، آمریکا به ایران اجازه خواهد داد تا بهصورت محدود اورانیوم را با غلظت پایین و تحت شرایط خاصی در خاک خود غنیسازی کند؛ موضوعی که با اظهارات رسمی و قبلی دولت دونالد ترامپ مبنی بر ممنوعیت کامل غنیسازی در تضاد است.
«آکسیوس» به نقل از منابع آگاه خود گزارش داده است که پیشنهاد ارائهشده توسط نماینده ویژه آمریکا، استیو ویتکاف، شامل چندین بند کلیدی برای محدود کردن برنامه هستهای ایران و بازگشت به توافق است. این پیشنهاد که از طریق وزیر خارجه عمان به تهران تحویل داده شده، مجوز غنیسازی اورانیوم با درصد پایین (حدود ۳ درصد) را در خاک ایران برای مدت زمانی مشخص میدهد، اما ساخت هرگونه مرکز جدید غنیسازی و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته در آن ممنوع است.
همچنین بر اساس این طرح، ایران باید زیرساختهای اصلی تبدیل و فرآوری اورانیوم را تعطیل کند و تحقیقات جدید در زمینه غنیسازی را متوقف سازد. این پیشنهاد همچنین بر ایجاد یک ائتلاف منطقهای برای کنترل فعالیتهای غنیسازی تأکید دارد که فعالیت ایران را به میزان مورد نیاز برای مصارف صلحآمیز محدود میکند.
واکنشهای دولت ایران به پیشنهاد واشنگتن
پس از انتشار این گزارش، مقامات ایران واکنشهای متعددی داشتند. عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، در بیانیهای اعلام کرد که پیشنهاد آمریکا را دریافت کردهاند و در حال بررسی آن هستند، اما هشدار داد که هرگونه متنی که حقوق و منافع مشروع ایران را نادیده بگیرد، رد خواهد شد.
وی همچنین تأکید کرد که ایران حق غنیسازی اورانیوم را بر اساس معاهدات بینالمللی به رسمیت میشناسد و این حق را به هیچ عنوان واگذار نخواهد کرد. عراقچی افزود که ایران از ایده منطقه عاری از سلاح هستهای استقبال میکند، اما این ایده نباید به معنای محروم کردن ایران از فعالیتهای صلحآمیز هستهای باشد.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، نیز اعلام کرد که ایران پاسخ مناسب خود را بر اساس خطوط قرمز و منافع ملی به زودی اعلام خواهد کرد و بدون احترام به حق غنیسازی، توافقی حاصل نخواهد شد.
تناقضات بیانیههای ترامپ و رسانههای آمریکایی
در حالی که «آکسیوس» گزارش داد که پیشنهاد آمریکا به ایران اجازه غنیسازی محدود میدهد، دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، به شدت این موضوع را رد کرد و در صفحه شخصی خود در شبکه «تروث سوشیال» نوشت: «طبق توافق احتمالی ما، اجازه هیچ نوع غنیسازی اورانیومی را نخواهیم داد!»
این تناقض آشکار میان اظهارات رسمی ترامپ و گزارش رسانهای، سوالاتی را درباره هماهنگی سیاستهای داخلی آمریکا و وضعیت واقعی مذاکرات هستهای به وجود آورده است.
جزئیات بیشتر از شرایط پیشنهادی آمریکا
بر اساس گزارش آکسیوس، برخی از شرایط کلیدی پیشنهاد آمریکا شامل موارد زیر است:
محدود شدن غنیسازی ایران به سطح ۳ درصد، یعنی غلظتی که صرفاً برای مصارف صلحآمیز و سوخت راکتورهای هستهای کافی است و دور از سطح ۶۰ درصد یا بالاتر که میتواند برای اهداف نظامی مورد استفاده قرار گیرد.
تعطیلی تأسیسات زیرزمینی غنیسازی ایران برای مدت زمانی که طرفین توافق کنند.
ممنوعیت ساخت تأسیسات جدید غنیسازی در خاک ایران.
توقف تحقیقات و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته.
تصویب فوری پروتکل الحاقی آژانس بینالمللی انرژی اتمی و اجرای سیستمهای نظارت و راستیآزمایی قوی.
تشکیل یک ائتلاف منطقهای برای نظارت بر فعالیتهای غنیسازی و کنترل ظرفیتهای منطقهای.
واکنشهای دیپلماتیک و تحلیل منطقهای
از دیدگاه دیپلماتهای ایرانی، این پیشنهاد ناقص و «غیرقابل قبول» است و هیچ تغییری در موضع اصولی ایران در زمینه غنیسازی ایجاد نمیکند. یک دیپلمات ارشد ایرانی به رویترز گفته است که تهران قصد دارد این پیشنهاد را رد کند و آن را مخالف منافع ملی خود میداند، زیرا هیچ تضمینی درباره رفع فوری تحریمها در این طرح دیده نمیشود.
مذاکراتی که از آوریل آغاز شدهاند، تلاشهای زیادی برای کاهش تنشها در منطقه و بازگشت به توافق ۲۰۱۵ داشتهاند، اما اختلافات عمیق بر سر مسائل حساس مانند غنیسازی اورانیوم و رفع تحریمها مانع نهایی شدن توافق شده است.
اهمیت نقش عمان و میانجیگری منطقهای
عمان به عنوان میانجی این مذاکرات نقشی کلیدی ایفا میکند. وزیر خارجه عمان، بدر البوسعدی، این پیشنهاد را به تهران منتقل کرده است و همچنان با هر دو طرف در ارتباط است تا راهحلی برای اختلافات بیابد.
از سوی دیگر، ایران در حال رایزنی با کشورهای منطقهای مانند مصر برای تقویت همکاریهای منطقهای و امنیتی است، که میتواند در آینده بر روند مذاکرات تاثیرگذار باشد.
چالشها و موانع پیشرو در احیای توافق هستهای
اختلاف نظر بر سر غنیسازی اورانیوم: ایران حق غنیسازی را بر اساس معاهدات بینالمللی برای مصارف صلحآمیز حق مسلم خود میداند و از آن کوتاه نمیآید، در حالی که آمریکا خواستار محدودیتهای شدید و توقف توسعه فناوریهای پیشرفته است.
رفع تحریمها: تهران خواستار لغو فوری تحریمهای اقتصادی است، اما واشنگتن مرحلهای عمل میکند و ابتدا بر محدودیت برنامه هستهای تاکید دارد.
اعتماد متقابل: دو طرف به دلیل بیاعتمادیهای تاریخی، برای اجرای کامل توافق به تضمینهای محکم و نظارتهای دقیق نیاز دارند.
تناقضات داخلی آمریکا: اظهارات متفاوت مسئولان آمریکایی نشاندهنده عدم اجماع کامل در سیاستهای داخلی است که بر روند مذاکرات تأثیرگذار است.
چشمانداز آینده و تاثیرات منطقهای و جهانی
مذاکرات هستهای ایران و آمریکا نه تنها بر آینده این دو کشور، بلکه بر امنیت و ثبات منطقه خاورمیانه و سیاستهای جهانی انرژی و امنیت سایه انداخته است. احیای توافق هستهای میتواند زمینه کاهش تنشها و بازگشت ایران به بازار جهانی نفت را فراهم آورد و همکاریهای بینالمللی را تقویت کند.
با این حال، تا زمانی که اختلافات بر سر حق غنیسازی و رفع تحریمها پابرجا باشد، چشمانداز توافق نهایی نامطمئن باقی خواهد ماند.