نقص‌های صداوسیما به پای حکومت اسلامی نوشته می‌شود/ اگر رادیو و تلویزیون منحرف باشد همه جامعه را به انحراف می‌کشد

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، سال جاری از سوی رهبر انقلاب با عنوان سال «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی» نام‌گذاری شده است که نشان می‌دهد یکی از اولویت‌های اصلی نظام در این سال فرهنگ است. به بهانه نام‌گذاری امسال و همچنین قرار گرفتن در آستانه سالگرد ارتحال امام خمینی از امروز نگاهی داریم به دیدگاه‌های ایشان در عرصه‌های مختلف فرهنگی. یکی از دستگاه‌های فرهنگی که به بیان امام (ره) در حکم دانشگاه است و نقش بسیار مهمی در جهت صلاح یا فساد جامعه بازی می‌کند صداوسیما (رادیو و تلویزیون) است. در اولین شماره از سلسله گزارش‌های «فرهنگ در کلام معمار انقلاب» به بیان دیدگاه‌های ایشان در خصوص صداوسیما و نقش آن در فرهنگ جامعه می‌پردازیم.

این رسانه‌هایی که ما الآن داریم، چه مطبوعات و مجلات و روزنامه‌ها و چه سینماها و تئاترها و امثال ذلک و چه رادیو و چه تلویزیون، در اینها آنی که از همه دستگاه‌ها بیشتر رابطه با انسان دارد تلویزیون است. از دو جهت: یک جهت اینکه مطبوعات هرچه هم تیراژش زیاد باشد، اولاً به اندازه سطح یک مملکتی نیست و ثانیاً همه افراد نمی‌توانند استفاده کنند، برای اینکه تقریباً نیمی از جمعیت ما سواد خواندن ندارند تا اینکه از مطبوعات و نوشته‌ها استفاده کنند. سینماها در یک محیط محدود می‌توانند کار خودشان را انجام بدهند. رادیو هم در همه جا هست، در همه چیز هست، لکن فقط از راه سمع است.

چرا رادیو و تلویزیون می‌تواند مملکت را اصلاح کند یا به فساد بکشد؟

[امّا] آن چیزی که در همه کشور، یعنی آن دهاتی که توی خانه خود نشسته در مرز و هیچ سواد هم ندارد، لکن چشم و گوش دارد، این از رادیو تلویزیون استفاده می‌کند. هم استفاده سمعی می‌کند، هم استفاده بصری، یعنی رادیو فقط استفاده سمعی دارد، رادیو-تلویزیون استفاده سمعی و بصری دارد، هم آدم نقشه‌ها را می‌بیند و هم طرح‌ها را می‌بیند و هم می‌شنود. بنابراین رادیو تلویزیون از تمام رسانه‌هایی که هست، حساس‌تر است. رادیو تلویزیون می‌تواند یک مملکت را اصلاح کند و می‌تواند به فساد بکشد. این را نه روزنامه می‌تواند، نه سینما می‌تواند، نه تئاتر می‌تواند، نه تبلیغات لفظی که در منابر است می‌تواند؛ برای اینکه این‌ها همه شعاعشان محدود است. رادیو شعاعش مثل تلویزیون است، لکن فقط سمعی است. تلویزیون هم سمع است و هم بصر (1).

همیشه از رادیو و تلویزیون نگرانی داشتم

من همیشه از این رادیو تلویزیون نگرانی داشته‌ام؛ برای اینکه این رادیو تلویزیون یک بنگاهی است که از تمام این رسانه‌های گروهی مهمتر است؛ برای اینکه الان در تمام دهات، در تمام شهرستان‌ها، تقریباً عمومی شده است. رادیو تلویزیون هم تقریباً و آناً هر مطلبی واقع می‌شود، همه جای ایران و خارج متوجه می‌شوند (2).

الان راجع به تلویزیون صحبت دارم می‌کنم، یک چیزی که از همه رسانه‌ها حساس‌تر است، تلویزیون از همه مسائل تبلیغی و آلات تبلیغی حساس‌تر است. برای اینکه هم گوش است و هم چشم. در چیزهای دیگر، حتی رادیو، فقط گوش استفاده می‌کند. در روزنامه‌ها و مطبوعات، چشم از آن استفاده می‌کند. رادیو تلویزیون گوش است و چشم. آن هم نه به اینکه مثلاً تیراژش مثل روزنامه کذا، ده هزار، بیست هزار، صد هزار، یک میلیون باشد. همه مملکت است. الآن هم وضع جوری شده است که در دهات هم که می‌روی، آن مرد دهاتی هم که شاید درست خرج عایله‌اش را نتواند درست ادا بکند، یک رادیو خریده است، یا یک تلویزیون دارد. همه جا هست. یعنی این چیزی که در تلویزیون نشان داده می‌شود در همه سطح مملکت، و در بیرون هم هرجا که موج‌ها باید برود، همه جا منتشر می‌شود.

اگر رادیو و تلویزیون منحرف باشد همه جامعه را به انحراف می‌کشد

این حرفی که در رادیو گفته می‌شود و در رادیو - تلویزیون گفته می‌شود، مال یک طایفه نیست، مال یک جمعیت نیست، مال یک مملکت نیست، همه جاست همه قشرها هستند. ما اگر این دستگاه که باید یک دستگاه آموزنده باشد، یک دستگاهی باشد که آن تباهی‌ها، چیزهایی که جوان‌های ما را به تباهی کشید و می‌کشد، حذف بشود و به جای آن آموزندگی باشد؛ امور اخلاقی باشد؛ امور فرهنگی باشد؛ چیزهایی که به درد جوان‌های ما می‌خورد و جوان‌های ما را تربیت می‌کند. این باید یک همچو عضو حساس و یک همچو آلتی که همه جا و در همه قشرها این پا دارد، همه جا هست، حاضر است همه جا، الآن اینجا هست، اگر فردا هم مثلاً رادیو تلویزیون این حرف‌ها را بگوید، همه جا می‌شنوند، یک مطلبی است همه جایی. این اگر آموزنده باشد، برای همه ملت آموزندگی دارد و اگر خدای نخواسته انحراف داشته باشد، همه ملت را به انحراف می‌کشد (3).

مسئولیت اداره‌کنندگان رادیو و تلویزیون از همه قشرها بیشتر است

تبلیغات تلویزیون می‌تواند از راه سمع مردم را یا تربیت کند؛ یا اینکه مفهوم کند انسانیت آدم را؛ و از این جهت مسئولیت رادیو و تلویزیون و افرادی که آنجا را اداره می‌خواهند بکنند از همه قشرهای دیگر بیشتر است و اثر تبلیغات آنها هم از همه بیشتر است. یعنی اگر رادیو تلویزیونِ صحیح، ما داشته باشیم، در تمام کشور این مسائل صحیح منتشر می‌شود و عامی و غیرعامی همه از [آن] استفاده می‌کنند و چنانچه این رادیو تلویزیون، خدای نخواسته یک انحرافی داشته باشد همه جمعیت را منحرف می‌کند. الآن هم می‌بینید که قضیه رادیو تلویزیون یک چیز عمومی است، چیزی است که الآن در سطح عمومی است (4).

شما الان می‌دانید که این دستگاه در همه جای کشور، در روستاها و شهرها و همه جا، بچه و بزرگ از این استفاده می‌کنند. این فرق دارد با آن مطبوعات دیگر؛ مطبوعات دیگر عکس‌هایش مال همه است، لکن محتوایش چون سواد ندارند نمی‌توانند بخوانند، اما فیلمی که شما نشان بدهید، اگر فیلم سازنده باشد، این در سرتاسر کشور سازندگی دارد و اگر یک فیلم – خدای نخواسته - انحرافی باشد، در سرتاسر کشور نقش دارد. شما این را مثل سایر رسانه‌های گروهی حساب نکنید، این یک وضعیت خاصی دارد که این بچه‌های دو سه ساله، سه چهار ساله به این نگاه می‌کنند و از این در روح آنها اثر گذاشته می‌شود تا پیرمردها، تحت تأثیر، همه واقع می‌شوند.

دستگاهی که بهترین دستگاه در خدمت و بدترین دستگاه در خیانت است

این یک دستگاهی است که در خدمتگزاری می‌تواند بهترین دستگاه‌ها باشد و در خیانت می‌تواند بالاترین خیانت را بکند. از تمام دستگاه‌های تبلیغاتی الان امروز نقش رادیو تلویزیون از همه دستگاه‌ها بالاتر است. اگر این اصلاح بشود، یک کشور را می‌تواند اصلاح کند و اگر خدای نخواسته انحراف در این باشد، یک کشور را می‌تواند منحرف کند. اینهایی که سواد ندارند، خوب فیلم‌ها را تماشا می‌کنند، حرف‌ها را هم می‌شنوند، آنها هم که سواد دارند خوب هست، اینطور نیست که این مخصوص به یک دسته‌ای باشد. بچه‌های کوچولو می‌نشینند و این عروسک‌هایی که آنجا چه می‌شود مثلاً، تماشا می‌کنند و فیلم‌ها را تماشا می‌کنند. اگر انحراف در اینها باشد، آنها را از همان بچگی منحرف می‌کند.

این از مدرسه‌ها بالاتر است، این مدرسه عمومی سرتاسری کشور است و صدایی که در اینجا بلند می‌شود همه کشور و تا آنجایی که موج آن می‌رود، این صدا می‌رود و نقشی که در اینجا نقش می‌بندد، صورتی که در اینجا و سیمایی که در اینجا نشان داده می‌شود، در همه کشور و در همه جا که این پوشش دارد، می‌رود. و لهذا، مسئولیت این، یک مسئولیت بسیار بزرگی است و خدمت در اینجا هم یک خدمت ارزنده بسیار بزرگی است.

شما هم بار مسئولیت به دوشتان هست و هم ارزش خدمت. ارزش خدمت هست که اگر شما در خدمت این ملت باشید می‌توانید یک نقشی داشته باشید که آن مسائلی که در طول زمان‌های طولانی، در زمان آمدن این دو دستگاه در ایران و معوج کردن اذهان همه افرادی که در این نظر داشتند و حالا هم دارند، شما می‌خواهید که آنها را متحول کنید به یک معنای دیگری، این مسئله زحمت دارد. یک وقت می‌بینید که در این دستگاه یک کلمه گفته می‌شود، یک جمله گفته می‌شود و یک بازار به هم می‌خورد. اینهایی که می‌گویم شکایت شده که یک آدم غیر مسئول می‌آید که یک جمله می‌گوید و این جمله تکان دهنده است نسبت به بازرگان‌ها، نسبت به جاهای دیگر (5).

اگر رادیو و تلویزیون صددرصد اسلامی نشود یعنی اسلام در ایران پیاده نشده

از اولی که رادیو و تلویزیون در اختیار جمهوری اسلامی واقع شد، راجع به آن نگرانی داشتم. برای اینکه این سازمانی است که اگر خوب باشد، مملکت ما خوب می‌شود و اگر فاسد باشد، ممکن است که بسیار فساد ایجاد کند. از این جهت، تذکراتی باید به شما بدهم. یکی اینکه این دستگاه رادیو تلویزیون که در خانه‌های حتی روستاها، در همه جا نفوذ دارد، اگر صد درصد اسلامی نشود، معنایش این است که اسلام در ایران پیاده نشده است (6).

ضرر رسانه‌های گروهی از ضرر سلاح‌های مخرب بیشتر است

رادیو تلویزیون یک دستگاهی است که چنانکه فاسد از کار در بیاید، یک ملت را فاسد می‌کند. الان همه رادیو گوش می‌کنند و همه تقریباً نگاه می‌کنند. این طور نیست که یک معصیت[در آنجا] حالا مثل معصیت توی صندوقخانه باشد؛ این معصیتی است که در محضر همه مردم است (7). ضررهای رسانه‌های گروهی از خرابی‌های توپ و تانک‌ها و سلاح‌های مخرب بالاتر و بدتر است؛ چه که ضررهای سلاح‌ها گذراست و ضررهای فرهنگی باقی و به نسل‌های بعد انتقال پیدا می‌کند. چنانچه دیدید و می‌بینید و اگر نبود لطف خاص خداوند منان و تحول برق‌آسای ملت در سراسر کشور، نمی‌دانیم سرانجام اسلام و کشور به کجا کشیده می‌شد (8).

نقص‌های صداوسیما به پای حکومت اسلامی نوشته می‌شود

اگر مثلاً دستگاه تلویزیون، رادیو و تلویزیون، اینها یک نقصی داشته باشد، این را دیگر نمی‌گویند رژیم طاغوتی کذا؛ این را می‌گویند که جمهوری اسلامی کذا و آن وقت هم قضیه رادیو تلویزیون فرق دارد با قضایای دیگر. ممکن است در یک وزارتخانه یک مطلب خلافی بشود، بعد از ده سال دیگر هم مردم نفهمند؛ اما رادیو تلویزیون اگر یک کار خلافی بشود و بخواهد یک چیزی باشد که بر خلاف شرع، برخلاف مسیر ملت، یک چیزی نمایش داده بشود یا گفته بشود، همان روز اول و ساعت اول همه کشور- الان هم که همه جا رادیو هست، تلویزیون هم شاید اکثر جاها باشد- سرتاسر کشور یکدفعه ملتفت می‌شوند که یک همچو مسئله‌ای است (9).

شما خودتان می‌دانید که این مرکز، مرکز بسیار حساس و مهمی است که اگر یک فیلم، یک صحبت در محل آنجا بشود و برای جمهوری اسلامی مناسب نباشد، فوراً در همه جا پخش می‌شود. امروز این رسانه‌ها طوری هست که همه کس به آن گوش می‌کند و در خارج هم منعکس تا یک حدودی می‌شود. و مسئله بسیار حساس است (10).

آنکه در یک موقعی از همه خیانت‌ها بالاتر است این است که نیروی انسانی ما را عقب بزنند و نگذارد درست بشود، آنکه از همه خدمت‌ها بالاتر است این است که نیروی انسانی ما را رشد بدهد و این به عهده مطبوعات است؛ مجله‌هاست؛ رادیو تلویزیون است؛ سینماهاست؛ تئاترهاست. اینها می‌توانند نیروی انسانی ما را تقویت کنند، و تربیت صحیح بکنند وخدمتشان ارزشمند باشد. (11)

رسانه‌ها باید مربی جامعه باشند

تمام این رسانه‌ها باید مربی این جامعه باشند. از اول هم اینها که درست شد، فرض کنید که برای تربیت درست نکرده‌اند؛ اما این آلاتِ تربیت است. روزنامه و مجله باید مربی باشد برای آنهایی که روزنامه خوانند. سینما باید مربی باشد برای آنها که در سینما وارد می‌شوند. تئاتر هم همین‌طور و تلویزیون و رادیو هم از همه بالاتر. اینها باید یک دارالتبلیغی، یک دستگاه سازنده باشد که به وسیله اینها یک مملکت، افرادش یک افراد امین صالح، یک افراد ملی ـ اسلامی بشود.

مع‌الأسف در زمان سابق کوشش کردند که همه‌ اینها را منحرف کنند؛ تمام اینها. مطبوعات را دیدند و دیدیم. سینماها را همین‌طور؛ رادیو را همین‌طور؛ همه را از آن راهی که باید سازنده‌ یک مملکتی باشد، سازنده‌ یک ملتی باشد، منحرف کردن و همه را بر خلاف مسیر، درست کردند. یعنی روزنامه‌ها چیزهایی که می‌نوشتند برخلاف مسیر ملت بود. رادیوها هم چیزهایی که پخش می‌کردند، تلویزیون‌ها هم همه‌ آنها برخلاف مسیر مصالح ملت بود. الان که یک مملکتی شده است آزاد و کسی نمی‌تواند به دیگری تعدی بکند و شما آزادید در اینکه تبلیغات بکنید و همه آزادند که در روزنامه‌ها و در رادیوها و در همه جا تبلیغشان را بکنند، باید به فکر این معنا باشید که این دستگاه را متحول کنید به یک دستگاه سازنده انسانی، انسان بسازید، از باب اینکه در طول پنجاه سال نگذاشتند انسان درست بشود (12).

منابع:
1. صحیفه امام، ج9، ص 153، سخنرانی در تاریخ 28/4/1358 قم
2. صحیفه نور، ج12، ص324-327، بیانات در تاریخ 31/2/1359 جماران

3. صحیفه امام، ج9، ص449 ، سخنرانی در تاریخ 17/6/ 1358
4. صحیفه امام، ج9، ص153، سخنرانی در تاریخ 28/4/1358 قم
5. صحیفه امام، ج 16، ص 117، سخنرانی در تاریخ 27 /12/1360

6. صحیفه امام، ج 12، ص 290 - 293، سخنرانی در تاریخ 23/2/1359

7. تبیان، آثار موضوعی امام، ج 23، سخنرانی در تاریخ 13/3/1360
8. تبیان، آثار موضوعی امام، ج 23، پیام در تاریخ 22/11/1363
9. تبیان، آثار موضوعی امام، ج 23، سخنرانی در تاریخ 14/7/1358
10. تبیان، آثار موضوعی امام، ج 23، سخنرانی در تاریخ 16/5/1361
11. تبیان، آثار موضوعی امام، ج 23، سخنرانی در تاریخ 16/4/1358
12. صحیفه امام، ج9، ص 153، سخنرانی 28/4/1358 قم