محمودی: نسخه تجدیدنظر سازمان ملل در پیش بینی های جمعیتی برمبنای آمار، خلاف واقعیت است

به گزارش خبرنگاراجتماعی"خبرگزاری دانشجو"، محمد جواد محمودی، عضو هیئت علمی وزارت علوم و مسئول کمیته مطالعات و پایش سیاست های جمعیتی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در نخستین هم اندیشی ملی چشم انداز جمعیتی ایران در خصوص بررسی درجه اعتبار پیش بینی های جمعیتی بخش جمعیت سازمان ملل در سال های 2010 و 2012 گفت: در سال های اخیر آنچه که محل مناقشه جدی بوده است که به دلیل نبود یک دستگاه متولی و رصد کننده تحولات جمعیتی بوده مباحثه نرخ باروری کل بوده است که تفاوت جزئی در حد یک دهم در محاسبه این نرخ در پیش بینی جمعیت در بلندمدت به شدت معنی دار خواهد بود.

وی در ادامه با اشاره به تحولات باروری و آینده آن در کشور گفت: میزان باروری در سال 67 معادل 2/6، در سال 71 معادل 4، سال 79 معادل 1/2 سال 85 معادل 89/1 و در سال 90، 7/1 بوده است و با توجه به اینکه نرخ باروری کل در سال 90 ملاک عمل پیش بینی مجامع داخلی و بین المللی برآورد صحیح این نرخ در سال پایه کمک شایانی به مطالعات آینده پژوهی در زمینه جمعیتی خواهد کرد.

محمودی در ادامه بیان داشت: نرخ باروری در سال 90 بر مبنای داده های سرشماری توسط مرکز آمار ایران به روش غیرمستقیم 75/1 فرزند و به روش مستقیم 5/1 فرزند به ازای هر زن اعلام شده است که بنابراین پذیرفتن نرخ باروری 7/1 فرزند به ازای هر زن برای سال پایه معقول به نظر می رسد.

عضو هیئت علمی وزارت علوم با اشاره به مطالعات انجام شده و نتایج منتشر شده در کتاب های انتقال باروری در ایران، پویایی جمعیت در کشورهای اسلامی و نتایج طرح تحولات باروری در ایران در چهاردهه اخیر اظهار داشت: در کتاب انتقال باروری در ایران که نتیجه یک دهه همکاری تحقیقات نویسندگان این کتاب است از داده های معتبر برای توضیح شدیدترین کاهش نرخ باروری ثبت شده تا به حال استفاده شده است که براساس آن به ده دلیل شامل شهرنشینی، رسیدن تعداد فرزندان دلخواه خانواده ها به دو فرزند به عنوان یکی از دلایل اصلی کاهش باروری، افزایش سن ازدواج، تنظیم خانواده، افزایش سطح تحصیلات به خصوص برای دختران، برابری جنسیتی، ارتقای جایگاه زنان، وجود تفاوت بین سطح باروری شهر و روستا و نظایر آن، نرخ باروری زیر سطح جانشینی برای دهه آینده یا بعد از آن باقی خواهد ماند و به احتمال قوی ایران در دهه آینده در زمره کشورهای با باروری خیلی پایین درخواهد آمد.

وی افزود: در کتاب پویایی جمعیت در کشورهای اسلامی خانم زیباستا، در مقاله پیش بینی جمعیت آینده پاکستان به ایران توصیه کرده افزایش سطح اشتغال زنان را داشته باشند در حالی که می دانیم همواره افزایش اشتغال زنان به عنوان یکی از دلایل کاهش جمعیت معرفی شده و ما باید سعی کنیم افزایش اشتغال زنان را در کنار افزایش باروری آنان دنبال کنیم.

محمودی در ادامه تصریح کرد: همچنین در کتاب تحقیقات بارداری در چهاردهه اخیر آمده است که هر چند سطح باروری در کشور به حداقل محتمل نزدیک شده است اما تداوم کاهش آرام باروری در سال های آینده دور از انتظار نخواهد بود.

وی افزود: حال این سئوال مطرح خواهد شد که چرا برخلاف مطرح شده در این سه کتاب و همچنین آمارهای رسمی کشور مبنی بر اینکه نرخ باروری در دهه آینده در ایران کاهشی خواهد بود البته با شیب ملایم تر در سال 2011، گزارشی به دپارتمان اقتصاد، بخش جمعیت سازمان ملل ارائه گردید که نرخ باروری را بالاتر از آمارهای رسمی اعلام کردند و همچنین اعلام کردند نرخ باروری در ایران تثبیت شده است و درخواست کنند تجدیدنظر در پیش بینی های سال 2012 از آن استفاده شود.

محمودی تاکید کرد: در واقع این امر را می توان تلاشی برای عادی نشان دادن جمعیت ایران تلقی کرد و زمینه را برای کند کردن اتخاذ تصمیم و یا ایجاد تردید جهت مقابله با چالش های فراگیر کاهش باروری در ایران دانست چرا که به نظر می رسد غیرکارشناسی نشان دادن مطالعات و مبانی موافقان افزایش جمعیت در ایران هدف این کار بوده است.

عضو هیئت علمی وزارت علوم در ادامه اذعان داشت: نکته مهم دیگر این است که برپایه مقایسه های انجام شده در مورد نتایج پیش بینی جمعیت های جهان در سال 2010 و بازنگری انجام شده در سال 2012 مشخص شد در بازنگری سال 2012 در همه سناریوها به دلیل تداوم الگوی باروری گذشته پیش بینی های جمعیتی برای سال های آینده کشورهای دیگر حاکی از کاهش جمعیت و تغییرات جزئی نسبت به پیش بینی های جمعیتی سال 2010 بوده است به جز ایران و دلیل آن در نظر نگرفتن الگوی کاهشی باروری در گذشته برای ایران بوده است.

وی افزود: برمبنای آخرین آمارهای رسمی اعلام شده توسط مرکز آمار ایران نرخ باروری کل در ایران در سال 85 معادل 89/1 فرزند به ازای هر زن و در سال 90 این نرخ 75/1 فرزند به ازای هر زن اعلام شده است که در کتاب انتقال باروری در سال 2012 به چاپ رسیده است و در مورد آینده باروری در ایران آمده است کاهش باروری در ایران ادامه خواهد داشت اما با شیب ملایم تر، در نتیجه نرخ باروری در ایران روندی کاهشی دارد.

محمودی تصریح کرد: اما ایراد این است که چرا برخلاف آمارهای رسمی و همچنین برخلاف اظهارنظر کارشناسان و موسسه مطالعات و پژوهش های جمعیتی افراد غیرمسئول به مراجع بین المللی نه تنها آماری متفاوت با آمارهای رسمی کشور ارائه داده شده بلکه آینده باروری در ایران را نیز تهدید شده فرض کردند.

مسئول کمیته مطالعات و پایش سیاست های جمعیتی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: تجدید نظر سازمان ملل در پیش بینی های جمعیتی سال 2012 برمبنای آمار خلاف واقعیت و تحلیل جهت دار برخی افراد باعث شده که در افق دور سناریوی رشد متوسط سازمان ملل، جمعیت کشور ایران را بیشتر از جمعیت کنونی نشان بدهد.

محمودی خاطرنشان کرد: با توجه به مطالب مطرح شده می توان عنوان کرد روش های پیش بینی جمعیت در سازمان ملل از مبانی محکم و استواری برخوردار است اما به دلیل آمارهای ارائه شده به آن مرجع از طریق مجاری غیررسمی در سال 2011 برخلاف آمارهای رسمی و کارشناسی شده در کشور نسخه تجدیدنظر شده پیش بینی های جمعیتی سازمان ملل در سال 2012 نمی توانند ملاک عمل برنامه ریزان و مسئولان قرار گیرد.