برخی مناقشات منطقه از دست‌ و پا زدن آمریکا برای توقف اضمحلال دلار شکل گرفت/ رویکرد عاقلانه استفاده از «پیمان‌های پولی» است

احمد گوگردچیان، دکتری اقتصاد با گرایش پولی و تجارت بین الملل و عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان در گفتگو با خبرنگار «خبرگزاری دانشجو» در اصفهان، با اشاره به بحث پیمان‌های پولی گفت: بحث پیمان‌های پولی ناشی از موضوع وجاهت دلار و یک بحث بین المللی است، که هیچ کشوری و حتی کشورهای اروپایی هم نمی‌خواهند این مسئله وجود داشته باشد.

وی افزود: وجود وجاهت دلار باعث شده است که این پول و پول‌های یکی دو کشور وابسته مثل انگلستان بتوانند از سواری مجانی از اقتصاد کشورهای دنیا استفاده کنند؛ که این اولین نفعی است که برای این کشورها داشته است و دوم تبدیل شدن به ابزاری سیاسی اقتصادی برای این کشورها است، یعنی به واسطه دلار می‌توانند کشورها را تحت فشار قرار دهند.

گوگردچیان تاکید کرد: پس همه چیز برای امریکا و یکی دو کشور دیگر به صورت نفع یک طرفه است و حتی کشورهای اروپایی نیز از این مسئله راضی نیستند و به همین دلیل یورو را ایجاد کرد. اما یورو عملا نتوانست فروغی داشته باشد، و شاید فقط توانست مقداری جایگزین دلار شود ولی سهم قابل توجهی از معلاملات بین المللی امروز نه تنها در ناحیه یورو؛ بلکه در دیگر کشورها با دلار انجام می شود.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان گفت: امروز بعضی از کشورها مثل ایران و روسیه به توافق رسیده‌اند که مبادلات تجاری خود را با پول‌های ملی خودشان انجام بدهند. البته این نکته نیز وجود دارد که این در بحث پیمان‌های منطقه‌ای و پیمان‌های پولی چند طیف وجود دارد، در بعضی موارد بعضی از کشورها به سمت یک پول لنگرگاه می روند، مثلا در بعضی از کشورهای امریکای لاتین از دلار استفاده می‌کنند.

وی افزود: ما به این پیمان پولی یا تفاهم نامه پولی نمی گوییم، یعنی هر چند این کشورها از دلار به جای پول ملی استفاده می کنند، اما این به دلیل نقطه ضعفی است که اقتصاد آنها دارد. این ضعف باعث شده است که اقتصاد برخی از کشورها دلاری شوند و به این حالت دلاریزه شدن اقتصاد می گویند. یعنی عملا پول ملی خودشان را کنار می‌گذارند و از پولی مثل دلار استفاده می کنند.

احمد گوگردچیان تاکید کرد: منظور ما از پیمان های پولی این نیست، منظور ما توافق هایی است که بین کشورها انجام می شود و می توانند با پول ملی خودشان مبادله کنند. به نظر بنده این مسئله از جنبه هایی برای کشورها مفید و مهم است؛ اینکه این کشورها ارتباط خودشان را با دلار تا حدی قطع می کنند و از پول ملی خودشان استفاده می کنند، ثمرات زیادی خواهد داشت.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان در ادامه تصریح کرد: از جنبه‌هایی هم شاید در این مورد نقطه ضعفی هم وجود داشته باشد که چون هنوز دلار پول بین المللی است و بسیاری از کشورها با دلار مبادله انجام می دهند، اگر قرار باشد کشوری مثل ایران با درامدهای ارزی که دارد با کشور ثالثی مبادله کند و آن کشور سوم نیز فقط با دلار مبادله کند، این مسئله می تواند بحث آسیب پذیری اقتصاد را مطرح کند.

عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان در ادامه بیان داشت: پس پیمان‌های پولی جنبه های مثبت بسیار زیادی دارد که وابستگی کشورها را به دلار کم می کند و هم جنبه های منفی. اما جنبه های مثبت آن بسیار بیشتر خواهد بود و نقطه اصلی آن سلطه ناپذیری و خروج از سیطره دلار در مبادلات بین المللی است.

گوگردچیان تاکید کرد: کشورها با این اقدام می توانند علاوه بر حفظ استقلال اقتصادی خود، به وجاهت و حاکمیت دلار در مبادلات بین المللی که سال هاست وجود دارد پایان دهند. این مورد تبعاتی نظیر نزول اقتصاد آمریکا، کاهش ارزش دلار و به تبع آن کاهش اقدامات سلطه گرانه سیاسی اقتصادی نشات گرفته از وجاهت دلار خواهد داشت.

وی بیان داشت: شاید یکی از دلایلی که امریکا در مورد این قضیه این طور دست و پا می زند و تلاش می‌کند بابت این است که بتواند جایگاه دلار را حفظ کند. دلار یک جزء اقتصادی سیاسی دارد و این به این معنا است که مناقشات منطقه ای روی ارزش برابری دلار تاثیر می گذارد و شاید خیلی از این مناقشات که ایجاد می شود به همین دلیل باشد.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان ادامه داد: پس اگر دلار به نقطه اضمحلال خود نزدیک شود بحث اقتدار آمریکا هم به نقطه اضمحلال خودش نزدیک خواهد شد. چون بسیاری از توانایی و راهبردهای امریکا ناشی از بحث وجاهت دلار است که از ان استفاده می کند.

احمد گوگردچیان تاکید کرد: بحث پول بین المللی یا گرایش به مبادلات پایاپای یا همین توافقات دوجانبه پولی موضوعاتی است که حتی پیش از زمان جنگ جهانی دوم مطرح می شود. مواردی که در اندیشه‌های کینز نیز وجود داشت. برخی کشورهای به شدت به دنبال پیگیری این موضوع هستند. از جمله چین که علاوه بر توافقات مختلف، چندی پیش اتاق مبادلات ارزی خود در کره جنوبی را راه اندازی کرد و با این رویه دیری نخواهد گذشت که یوان چین در شرق آسیا جایگزین دلار آمریکا شود.

وی در پایان گفت: به هرحال چنین رویدادهایی نظیر پیمان‌های پولی، که علاوه بر نقش اقتصادی در فضای اقتصاد سیاسی تاثیر گذار هستند و منطق علمی آنها پذیرفته شده است، می‌تواند به رشد و اصلاح ساختارهای اقتصادی کشورها کمک شایانی کند. در چنین شرایطی رویکرد عاقلانه حرکت کشورها به سمت پایان وجاهت دلار و استفاده از چنین تسهیلاتی در تجارت جهانی است.