زلزله کرمانشاه؛ اشک‌ها و لبخندها/ وقتی دانشجوها از مدیران جلو زدند

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-زینب امیدی، زلزله کرمانشاه در یک روز معمولی در آبان ۹۶ حوالی شب اتفاق افتاد، اما مدیریت بحران کشور را هم دچار بحران کرد. شدت خرابی‌ها زیاد و مصدومین و کشته‌ها ساعت به ساعت بیشتر می‌شد. مردم زودتر از هر ارگان دیگری برای کمک و امداد رسانی به صف شدند. سپاه، ارتش و بسیج هم در صحنه حضور پیدا کردند؛ تقریبا همه بودند جز، آقای آخوندی!

اندر خم زلزله «کرمانشاه» ...

سر پناه همه مردم غیور و زحمت کش کرمانشاه به تلی از خاک بدل شده بود و از همان روز‌های نخست پس از زلزله، دغدغه اسکان برای آن‌ها وجود داشت. رئیس جمهور و هیئت همراه آمدند، البته ایستادن آقای روحانی در ماشین ضد گلوله و گارد ویژه امنیتی در میان مردم با حواشی و اظهار نظر‌های بسیاری از مردم مواجه شد؛ الخصوص سرکشی آقای جهانگیری و همراهان با کفش از چادر‌های مردم زلزله زده! باز هم همه آمدند، اما خبری از نه حتی حضور فیزیکی که حتی یک اظهار نظر و تسلیت ساده از وزیر راه و شهرسازی نبود.

«کانکس» پس از چادر‌های هلال احمر تنها سرپناه مردم شد. اما تعدادشان آنقدری نبود که جوابگوی آن همه بی خانمان باشد؛ به همین خاطر کمک‌های نقدی مردم در این امر کمک شایانی کرد و موجب گشت بار دیگر شاهد تجلی همبستگی مردم ایران زمین باشیم. سرمای غرب کشور از همان روز‌های پس از زلزله مردم را با مشکلات زیادی مواجه ساخت. چادر‌ها زیر آب بودند و کانکس‌های درحال ساخت تبدیل به روزنه امیدی برای مردم.

کرمانشاه را شاید بتوان پس از  بم غم انگیزترین زلزله‌ای دانست که همه مردم را در اندوهی ژرف فرو برد اندوهی که زیر آوار، نای نفس کشیدن نداشت. برای بررسی ابعاد این اتفاق پای صحبت سه نفر از کسانی نشستیم که آن روز‌ها در کنار مردم کرمانشاه بودند.

مستاجر‌ها اولویت اول دریافت کانکس نبودند
محمدرضا کریمی، مسئول جهادی ناحیه بسیج دانشجویی تهران در خصوص مراحل کمک رسانی نیرو‌های جهادی به زلزله زدگان کرمانشاه به خبرنگار ما می‌گوید: ما از فردای روز زلزله در منطقه حاضر شدیم و هم پای نیرو‌های هلال احمر کار امدادرسانی را شروع کردیم. دو هفته بعد که شرایط اضطرار محسوب می‌شد حدود ۱۵۰ دانشجوی جهادگر در این بازه زمانی در منطقه حاضر شدند.

او به کارهای عملیاتی نیروهای جهادی اشاره می کند و  معتقد است: نخستین و مهمترین بحث تقسیم اقلام و پوشاک میان مردم زلزله زده بود پس از آن ارائه خدمات درمانی به مردم آسیب دیده که در این زمینه ۶۰ روستای بخش ازگله توسط دانشجویان تهرانی تحت پوشش خدمات بهداشتی و درمانی قرار گرفتند. بحث سوم جمع آوری اطلاعات از موقعیت روستا‌ها و خانوار‌های آن‌ها بود که نیرو‌های جهادی بانک اطلاعاتی را تهیه و در اختیار نهاد‌های ذیربط برای تخصیص کانکس و توزیع کمک‌های مردمی گذاشتند.

کریمی می‌گوید مجموعا ۲۰ دانشگاه از تهران درگیر بحث زلزله کرمانشاه شدند و حداقل ۲۰ غرفه در داخل دانشگاه‌ها دایر کردند تا از این طریق کمک‌های نقدی و غیرنقدی دانشجویان جمع آوری شود. مجموع این اقلام ۶ یا ۵ کامیون شد که به کرمانشاه فرستاده شد و حدود ۵۰ کانکس با کمک‌های نقدی یا تلاش دانشجویان  در منطقه زلزله زده کرمانشاه ساخته شد.

زلزله را مردم جمع کردند!

مسئول جهادی ناحیه تهران در پاسخ به این سوال که ارزیابی عملکرد دولت را در کمک رسانی به مردم زلزله زده کرمانشاه چگونه دیده است؟ به خبرنگار ما اینطور پاسخ می‌دهد که در مجموع باید گفت: زلزله را مردم جمع کردند. دولت آن طور که انتظار می‌رفت عمل نکرد حتی خود مسئولان محلی همان ساعت‌های اولیه زلزله غافلگیر شده بودند و آمادگی برای مواجهه با زلزله در حد صفر بود. به هر حال نمی‌توان گفت: نقش دولت نیز در این مسیر کم رنگ بوده است، ولی هنوز که هنوز است ما شاهد هستیم بنیاد مسکن وام‌های بلاعوض و کم بهره‌ای که به مردم وعده اش را داده بود تخصیص نداده و این برای گام دوم که بحث اسکان دائم مردم زلزله زده مطرح است یک نقص به شمار می‌آید.

 

 

وی در خصوص این خبر که آیا تخصیص کانکس به خانواده‌های زلزله زده کرمانشاهی براساس اولویت مستاجری و غیرمستاجری بود است نیز، گفت: روز‌های اول چنین چیزی اعمال شد، اما چون خبر بالا گرفت دولت این کار را تکذیب کرد. اما در برهه‌ای این تصمیم به مردم گفته شد که کسانی که مستاجر هستند برای کانکس در اولویت دوم قرار می‌گیرند.

کریمی در پایان صحبت هایش گفت: فاز اسکان موقت برای مردم زلزله زده تقریبا انجام شده است، اما نمی‌گویم همه کانکس دریافت کردند. در حال حاضر  اسکان دائم مطرح است که دانشجویان جهادی قرار است از اوایل اسفند ماه کار سازندگی را در کرمانشاه کلید زدند. برآورد ما اعزام ۱۰ گروه جهادی ۴۰۰ نفره به مناطق زلزله زده کرمانشاه است که قصد دارند تا پایان فروردین حدود ۲۰ منزل مسکونی را ساخته و به مردم تحویل دهند.

«کمپین کانکس» برای ۱۱۰ خانوار کرمانشاهی راه افتاد

امیرحسین محمودی، مسئول بسیج دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در خصوص حوادث رخ داده در زلزله کرمانشاه و رسیدگی دانشجویان بسیجی به مناطق زلزله زده گفت: مجموعه ما هم زمان با اتفاقاتی که در استان کرمانشاه رخ داد شروع به جمع آوری کمک‌های مردمی کرد. سه تیم پنج نفره از سوی دانشگاه ما به مناطقی همچون ثلاث باباجانی، ازگله و روستا‌های محروم و صعب العبور اعزام شدند و به نیرو‌های امدادی برای جابه جایی مصدومین به مراکز درمانی و بیمارستانی کمک کردند.

وی می‌گوید: تقریبا در دور اول خدمات رسانی که سه روز اول پس از زلزله را شامل می‌شود به حدود ۶۰ خانوار رسیدگی شد. سه محموله با ارزش مالی حدودا ۵۰ میلیون تومان به منطقه ارسال شد که با کمک خیرین، مردم و خود دانشجویان جمع آوری شده بود.

 

محمودی با اشاره به رایزنی‌هایی که بسیج دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با بسیج کرمانشاه و سپاه برای استمرار کمک رسانی‌های هفتگی انجام داده بود، خاطرنشان کرد: تیم‌های ما به صورت شیفتی در بازه زمانی دو سه روزه به کرمانشاه می‌رفتند و می‌آمدند. در بهمن ماه با بنیاد کرامت رضوی و مجموعه امام رضایی‌ها شروع به همکاری کردیم. علاوه بر آن کمپینی را تحت عنوان «کمپین کانکس» راه اندازی کردیم که ۱۱۰ کانکس به ۱۱۰ خانوار کرمانشاهی تعلق گیرد.

مسئول بسیج دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص این کمپین به خبرنگار ما می‌گوید: مستندی با همین نام که شامل اردوی جهادی دانشجویان جهادگر در منطقه زلزله زده کرمانشاه می‌شو، تاکنون در دانشگاه‌های راضی کرمانشاه، دانشگاه تهران، بابل و ... اکران شده و با استقبال خوب دانشجویان مواجه گردیده است و هزینه‌ای که از هر کدام از این اکران‌ها دریافت کرده ایم کانکس خریداری شده است. تا بهمن ماه ۱۸ کانکس به این مناطق ارسال شد و امیدواریم که این عدد را به عدد مورد نظر کانکس‌های کمپین برسانیم.

وی در پاسخ به این سوال که رسیدگی مسئولان دولتی پس از وقوع زلزله کرمانشاه به مردم آسیب دیده چگونه بوده است؟ گفت: آن چیزی که ابتدای امر دیدیم این بود که به خاطر وسعت تخریب و اتفاقاتی که در کرمانشاه افتاده بود خدمات امدادی و درمانی به سختی به مردم می‌رسید. به غیر از منطقه سرپل ذهاب که نیرو‌های امدادی عمدتا در آنجا تمرکز داشتند هر چه قدر از این منطقه دور می‌شدیم و به روستا‌های اطراف می‌رفتیم امکان دسترسی و خدمات رسانی به مردم سخت‌تر می‌شد. محرومیت مناطق زلزله زده هنگامی بیشتر خود را نشان می‌داد که مردم مجبور بودند برای هر پس لرزه‌ای که اتفاق می‌افتاد در خیابان‌ها باشند و به دلیل عدم دسترسی کافی به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی شهر کار بسیار سخت بود.

محمودی ادامه داد: طی صحبت‌هایی که با آقای لاریجانی در همان مناطق زلزله زده داشتیم به ایشان گفتیم محرومیت این منطقه خیلی بیشتر از گذشته است و مردم را آزار می‌دهد مصیبت و غم زلزله برای مردم یک طرف و آوارگی در فصل زمستان و سرمای طاقت فرسای آن منطقه یک طرف دیگر. اگر فعالیت‌های مستمر مجموعه امام رضایی‌ها نبود معلوم نبود در کرمانشاه چه اتفاقاتی می‌افتاد. فعالیت مجموعه هلال احمر بیشتر محدود به رسیدگی مناطق ازگله، ثلاث باباجانی و سرپل ذهاب می‌شد، اما فعالیت مستمر مجموعه امام رضایی‌ها و رصد دقیق روستا‌ها و جمع آوری جامعه آماری دقیق از وضعیت سکنه آن‌ها بسیار تاثیرگذار بود. به نظر می‌رسد حداقل دو تا سه سال برای بازسازی کامل مناطق زلزله زده استان کرمانشاه زمان لازم است چرا که هنوز بنیاد مسکن به مردمی که خانه هایشان را در زلزله از دست داده اند اجازه ساخت و ساز نداده است و هنوز درصد قابل توجهی از مردم کانکس ندارند و در پناهگاه‌های عمومی زندگی می‌کنند.


سعید افسری، مسول گروه جهادی بسیج دانشگاه رازی سومین کسی بود که از دانشگاهی در قلب کرمانشاه به خبرگزاری دانشجو آمد و در مورد نحوه کمک‌ها و امداد رسانی دانشجویان با خبرنگار ما به گفت و گو نشست.

شب زلزله در استانداری هم خبری نبود

افسری می‌گوید: پس از زلزله بچه‌هایی که خانواده هایشان در کرمانشاه بودند خودشان را به خانه‌ها رساندند و عده‌ای هم که در شهر‌های اطراف ساکن بودند، سعی می‌کردند با تماس گرفتن با خانواده‌ها از وضعیت آن‌ها با خبر شوند. یک ساعت بعد بچه‌های دانشگاه زنگ زدند و جلسه‌ای تشکیل دادیم؛ آنجا متوجه شدیم خرابی سرپل ذهاب و مناطق مرزی زیاد بوده. همان شب حدود ساعت ۱۱ به هلال احمر شهرستان رفتیم، نگهبانی آنجا گفت: ما شماره شما را می‌گیریم و اگر لازم شد به شما خبر می‌دهیم. از هلال احمر شهرستان به هلال احمر استان رفتیم آنجا تاکید کردند ما نیرو لازم نداریم، فعلا اوضاع خوب است. اما بچه‌ها ساکت ننشستند و به استانداری رفتیم. حدس می‌زدیم که طبیعتا جلسه ستاد بحران داخل استانداری تشکیل شده، ولی آنجا هم خبری نبود!

 

وی ادامه می‌دهد: دانشجویان اطلاعیه‌ای در کانون‌های بسیج دانشگاه زدند که کسانی که آمادگی امدادرسانی دارند، اعلام آمادگی کنند به همین دلیل گروهی تشکیل شد تا به محض شروع کار، آن‌ها نیز شروع به کمک رسانی کنند. اولین گروه امدادی ما تقریبا ۷۰ نفر با یک اتوبوس بودند. در فضای شهر هرج و مرج بود مشخص نبود کی کجاست الان امنیت شهر با چه کسی است. هیچ کس سر جای خودش نبود، حتی خود مسئولان شهری و نیرو‌های امدادی هم نظم و آرامش خودشان را از دست داده بودند. خرابی شهر خیلی بالا بود ما وارد که شدیم از جلوی بیمارستانی رد شدیم که تخریب شده بود از داخل شهر که رد شدیم، مردم هنوز درگیر آواربرداری بودند. آب قطع بود و مردم دنبال آب بودند. با هلال احمر برنامه ریزی شده بود خودشان تیم بندی کردند و هر شش نفر را با دو نفر از اعضای آموزش دیده هلال احمر که آموزش‌های حرفه‌ای امداد و نجات را دیده بودند، به محل اعزام کردند.

بسیج دانشجویی دانشگاه رازی کارگاه ساخت کانکس تشکیل داد

مسول گروه جهادی بسیج دانشگاه رازی از روز‌های سخت کرمانشاه تعریف می‌کند: قرار شد بچه‌ها در نصب چادر کمک کنند تا اوضاع به نحوی شود که بتوانیم کمک بیشتری داشته باشیم. خودمان شب اول داخل امامزاده خوابیدیم در حیات امامزاده چند موکت پیدا کردیم و بچه‌ها به صف آنجا خوابیدند روز اول به آن سبک تمام شد. روز دوم، حسین یکتا وارد منطقه شدند و با آستان قدس انبار تحویل گرفتند. قرارگاه امام رضا آنجا کار می‌کرد و ما نیز به آن‌ها ملحق شدیم. بسیج دانشجویی دانشگاه رازی یک کارگاه ساخت کانکس تشکیل داد، چون نیاز‌های مردم به سمت کانکس و اسکان موقت رفته بود. با یک کارخانه صحبت کردیم تا فضایی در اختیار ما قرار دهدند و با کمک‌های مردمی که جمع شده بود شروع به ساخت کانکس کردیم.

افسری با اشاره به اینکه شغل بیشتر روستاییان دامپروری بود می‌گوید: اکثرا دام‌ها تلف شده بودند و چند روز زیر آوار بودند به همین خاطر بوی نامطبوعی در فضا پیچیده شده بود. مردم می‌گفتند بعضی دام‌ها بیمه هستند به همین خاطر بیمه باید دام‌ها را ببینند. خلاصه با بچه‌ها صحبت کردیم و یک سری از دام‌ها را از زیر آوار خارج و دفنشان کردند. فوری‌ترین کاری که می‌توانستیم انجام دهیم تا از میزان آلودگی منطقه کم کنیم همین بود. چون لاشه‌ها عامل انتقال بیماری بود. اقدام بعدی که انجام دادیم خارج کردن خوراک دام‌ها از زیر آوار بود این بود؛ زیرا به این نتیجه رسیدیم که بعد از گذشت مدتی روستاییان هیچ چیز ندارند تا در اختیار دام‌ها قرار دهند. بعد از خارج کردن خوراک دام‌ها از زیر آوار روی آن را با پلاستیک‌هایی که از کرمانشاه آورده بودیم پوشاندیم تا از هدر رفت آن جلوگیری کنیم. مرحله بعد ساخت سرویس‌های بهداشتی بود. در هر روستا بیش از ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر زندگی می‌کردند و سروریس‌های بهداشتی آن‌ها از بین رفته بود.

سردرگمی مسئولین باعث شد عمق فاجعه خیلی بیشتر شود

وی در پایان خاطرنشان کرد: در این مرحله نیز چند حلقه سرویس بهداشتی صحرایی احداث کردیم تا مشکلات مردم در این مرحله کاهش پیدا کند. چند حلقه سرویس بهداشتی را هم که قابل تعمیر بود بازسازی کردیم تا مردم تا زمانی که کمک‌ها به طور کامل نرسیده تا حدودی مشکل سرویس بهداشتیشان مرتفع شود. به دلیل شروع امتحانات دانشگاه در نظر داشتیم که، چون بازه بین تعطیلی ترم را از دست دادیم طبیعتا طول ترم هم امکان وارد شدن به منطقه و کمک رسانی برای ما سخت است؛ ولی قصد داریم ایام عید مجدد وارد منطقه شویم و در فاز ساخت و ساز هم مشارکت کنیم. سردرگمی مسئولین باعث شد عمق فاجعه خیلی بیشتر شود. در بحث زلزله نحوه هم رفتار و هم نحوه مدیریت مسئولین خیلی مهم است چیزی که اگر در آن برهه زمانی بهتر دیده می‌شد امروز وضع کرمانشاه بهتر بود.

 

کرمانشاه باز هم کمر خمیده خود را بلند خواهد کرد و مردمانش همچون سال‌های دوری که زمین خورده جنگ و بحرانش بودند کمر همت را برای آبادانی خاک خود خواهند بست. اما این مردم از مسئولین انتظاری بیش از چادر و پلاستیک و کانکس دارند؛ انتظاری حتی در حد یک حضور برای ابراز همدردی که وزیر محترم راه آن را دریغ کرد. دادن وام بلاعوض، ساخت و بازسازی واحد‌های مسکونی تخریب شده و دادن خسارت بیمه و بسیاری از این دست، فقط و فقط با همت مسئولین شدنی خواهد بود که امیدواریم در آینده‌ای نزدیک شاهد آن باشیم.