گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حاج حسینی استاد دانشگاه در رشته فقه و حقوق در گفتگوی تفضیلی با خبرگزاری دانشجو به تشریح وضعیت زن بعد از انقلاب و راهکارهای رسیدن زنان به حقوق پرداخت. مشروح این گفتگو در اختیار مخاطبان قرار میگیرد.
رشد زنان در عرصههای مختلف بعد از انقلاب اسلامی حقیقت دارد
رشد زنان بعد از انقلاب چه تغییری کرده است؟
امروز زنان ایرانی در عرصههای مختلف بهداشت، درمان، ورزش، دانشگاه، حوزه، شبکههای بازرگانی و تجاری کشور، بینالملل، در حوزه سیاست، فرهنگ و اجتماعی حضور فعالی دارند و کمیت و کیفیت این حضور قابل مقایسه با قبل از انقلاب نیست و این بیانگر این است که انقلاب اسلامی موجب رشد زن در عرصههای مختلف و زیادی گشته و تعداد عرصههای حضور زن را افزایش داده مثلا قبل از انقلاب تنها در شش رشته ورزشی خانم ها حضور نیمهفعال داشتند اما الان در اغلب رشتهها تا مجامع بینالمللی حضور فعال و قابل توجهی دارند.
اینها حکایت از این موضوع دارد که انقلاب اسلامی بستر مناسبی برای اینکه سلیقههای مختلف دینی، ورزشی، علمی، فرهنگی و ... به میدان بیاید فراهم کرده تا افراد آزادانه در این بستر فعالیت و رشد کنند.
آزادی در اسلام یک وسیله است نه یک هدف/اسلام آزادی انسان به هر شرطی را نمیپذیرد
با توجه به مواردی که مطرح کردید چرا در رسانههای غربی ادعا میشود که زن ایرانی آزادی ندارد؟
بحثها بر سر آزادی به علت اختلاف درک از مفهوم آزادی است، آزادی کلمهای نیست که از آن یک معنی برداشت شود و در تمام مکاتب بشری به غیر از مکتب الهی اسلام، آزادی یک مقصد است یعنی همه جهان، جنگها، رقابتها، معاهدات بر سر کلمه آزادی است که یک هدف تلقی میشود.
اما مشاهده می کنید که در نشست چهارم راهبردی در محضر امام خامنهای ایشان مطالب بلندی را در مورد آزادی مطرح کردند از جمله اینکه در نظام اسلامی آزادی یک وسیله است نه یک هدف ! و بستری برای اینکه انسانها بتوانند با استفاده از آن به آمال و آرزوهایشان و آنچه خدا برای آنها ترسیم کرده دسترسی پیدا کنند.
ثانیا صرف نظر از اینکه آزادی یک مقصد است یا یک وسیله باید ببینیم که منظورمان از آزادی چیست؟ آزادی که فرد اعم از زن یا مرد در آن محور باشند و به خاطر آزادی فرد، آزادی انسانهای بسیاری به خطر بیفتد و محدود بشود، آزادی نیست.
آزادی که امروز غرب و جریانات غربگرا از آن حکایت میکنند از این جنس است ولی در نظام تفکری اسلام که آزادی یک وسیله است و نه یک هدف، آزادی انسان به گونهای ترسیم میشود که عبودیت انسان و کمال انسانی به بهترین نحو رقم بخورد و دنیا و آخرت انسان را آباد کند.
مسئله دوم این است که با توجه به شقوق شخصیتی انسان و نفس انسان و جایگاه انسان در هستیشناسی و انسانشناسی در نظام تفکری اسلام آزادی نباید مخل آزادی انسانها وحتی موجودات دیگر بشود.
مثلا اینکه فردی دلش میخواهد وقتی به جنگل میرود آنجا را به آتش بکشد، حقوق طبیعت و گیاهان و جانوران هرگز چنین اجازهای را به شخص نمیدهد، وقتی در نظام تفکری اسلام برای یک حیوان چهارپا بسیاری از حقوق مترتب است مثل اینکه نباید بار اضافی بر دوش حیوان گذاشت یا آن را کتک زد و ... و این مفهوم که وقتی من به عنوان مالک حیوان مجاز به آزار دادن آن نیستم، لذا در سطح بالاتر آزادی من به عنوان فردی از جامعه نمیتواند دیگر انسانها را نیز به خطر بیندازد.
با انقلاب اسلامی زن به نقش محوری خودش نزدیکتر شد
این دست پیشرفتهای زنان که مثال زدید در غرب هم وجود دارد پس چه تفاوتی در حوزه زن بین ایران بعد از انقلاب و غرب وجود دارد؟
بعد از انقلاب اسلامی زن مسلمان ایرانی به هویت انسانی و کرامت خودش نزدیکتر شده و ممکن است که در نظام غربی پیشرفتهای زنان در رشتههای مختلف بسیار بیشتر از زنان ایرانی باشد اما مهم این است که با انقلاب اسلامی زن به نقش محوری خودش نزدیکتر شد اما در نظام غربی به طور کلی این نقش را از دست داده و منابع جامعهشناختی غرب مملو از فریاد جامعه شناسانی است که عنوان میکنند خانواده و به تبع آن جامعه غربی به فروپاشی رسیده چرا که در زن نقش محوری خودش را در خانواده ندارد و کرامت خودش را از دست داده است.
در فضای انقلاب اسلامی صرف متخصص فلان رشته بودن ارزشمند نیست زن متخصصی که خانواده برایش مفهومی نداشته باشد در نظام انقلاب اسلامی دارای ارزش نیست لذا امروز شاهد خانمهایی هستیم که هم در عرصه اجتماعی توفیقاتی به دست آوردهاند و هم به خوبی در خانواده و تربیت نسل آینده به عنوان مادر و همسر بسیار درخشان هستند و این چیزی است که ما در غرب مشاهده نمیکنیم و یا اگر هست بسیار کم رنگ است.
ورشکستگی عاطفی بشر نتیجه بر هم زدن نقش زن در خانواده است
از دست دادن خانواده، چه آسیبهایی را متوجه خود زن خواهد کرد؟
خانواده شأن زن و مرد است و وقتی فرد خانواده را از دست میدهد شأن خود را از دست داده و چنین وضعیتی حتی خود زن را هم تطمیع نمیکند.
لذا امروزه شاهد آمار بالای افسردگی و خودکشی در غرب هستیم و این چیزی است که من نامش را ورشکستگی عاطفی زنها در غرب میگذارم. زن و مرد به طور تکوینی به گونهای خلق شدهاند که به یک عرصه خانوادگی نیازمند هستند و این عرصه خانوادگی باید به گونهای باشد که زن یا مرد مورد مطالبه و نیاز همسرشان قرار بگیرند و این نیاز مبتنی بر فطرت الهی است.
لذا زنی که مورد احترام همسر و فرزندان قرار نگیرد و نتواند نقش ربوبیت مادری را برای آنها بازی کند این زن به طور طبیعی دچار مشکل میشود و یا وقتی بسیاری از مجرمین را در غرب مورد بررسی قرار دادند متوجه شدند که بسیاری دچار فقدان محبت و یا تربیت مادری بودهاند.
در این زمینه امام خمینی (ره) در اوایل انقلاب خطاب به گروهی که در زمینه تاسیس مهدکودکها تصمیمسازی میکردند فرمود "اگر کودک را در هفت سال اول از دامن مهر مادر و چتر تربیتی مادر خارج کنید این کودک با عقدههای شخصیتی وارد دبستان میشود و دبستان را خراب میکند، وارد دبیرستان میشود و دبیرستان را خراب میکند، وارد دانشگاه و جامعه میشود و دانشگاه و جامعه را به خاطر عقدههای روانی به آتش میکشد".
ما در حوزه زن و خانواده از غرب طلبکاریم نه بدهکار!
با این وضعیت زن و خانواده در غرب ، طلبکاری غرب در حوزه زن از ایران ناشی از چیست؟
شما را توجه می دهم به این صحبت امام خامنهای که فرمودند "غرب امروز بسیار زیرکانه دارد از موضوع خانواده فرار میکند" و مدام دست به طرح موضوعات جدید برای فرار از پاسخگویی به این سوال اصلی میزند چرا که کشتی خانواده در غرب به گل نشسته و جامعه به فروپاشی رسیده است چرا که افراد خانواده در نقش مسئولیت های خودشان قرار نمی گیرند.
سپس ایشان اضافه میکنند که بحث تجارت زن در غرب به عنوان یک صنعت شکل گرفته و این بیبند و باریها مخل کرامت زن است لذا به خاطر دید کالایی که نسبت به زن وجود دارد امام خامنهای میفرمایند به چه چیز غرب در حوزه زن باید پاسخگو باشیم؟ به اینکه ما همچون آنان زنانمان را به تاراج نگذاشتهایم و مثل آنها هویت زنهایمان را منهدم نکردهایم؟
کسب سود بیشتر به قیمت نابودی خانواده وزن/ دستهای استثمار بشر دنبال نابودی خانواده است
از ابتذال زن به دنبال چه چیزی هستند؟
البته به ابتذال کشیدن زن در غرب دلایل مختلفی دارد یک علت برای دستیابی به سود اقتصادی و ثروت بیشتر است چرا که غرب در هر چیزی به دنبال رسیدن به سود بیشتر و تولید ثروت بیشتر است و این زاویه دید به زن به خاطر ویژگیهای جسمی و زیباییهایی است که دارد. همچنین زن به عنوان عنصر کار ارزان مورد سوء استفاده قرار میگیرد و هم اکنون دستمزد زن و مرد در غرب بسیار متفاوت است و برابری جنسیتی بیشتر یک شعار است. لذا در تولید ثروت از این نیروی کار ارزان و در حوزه های تبلیغاتی از ظاهر زن استفاده میکنند.
مسئله دوم این است که امام خمینی(ره) میفرمایند "صلاح و فساد جوامع به صلاح و فساد زن بستگی دارد، سرنوشت انسانها به سرنوشت زن وابسته است و زن در عالم یک کارویژه دارد که منحصرا مختص اوست و این کارویژه تربیت انسان است، اگر زن را از عنصر جامعه یعنی خانواده حذف کنیم و دامن زن سکوی پرواز همسر و فرزندانش نباشد این کارویژه را مرد هم نمیتواند انجام بدهد و لذا زن تبدیل به یک راه میانبر سریع و کم هزینه برای جریان استثمار بشر به هدفش میشود.
خارجی ها با ورود به ایران متوجه تبلیغات غلط علیه وضعیت زنان در ایران میشوند
ذهنیت مردم دنیا در مورد وضعیت زن در ایران چگونه است؟
در مراودات و اجلاسهای بینالمللی، بسیاری از نخبگان کشورهای دیگر رفتار و حالات زن ایرانی برایشان عجیب است مثلا یک خانم دانشجوی پزشکی از اروپا به من میگفت من بسیار از وضعیت زنان ایران تعجب میکنم چرا که آنها می خندند در حالیکه آنها را در خانهها کتک میزنند و یا در خیابان حاکمیت آنها را مورد ضرب و شتم قرار میدهد.
بسیاری از این دوستان وقتی به ایران آمدند در مراوده با خانوادههای ایرانی به صورت علمی نقش مرد مسلمان نسبت به همسرش را مشاهده کردند و یا دوستانی داشتهایم که با حضور چند ساعته در ایران کاملا سموم ذهنیشان نسبت به جایگاه زن در خانواده و اجتماع ایرانی تغییر پیدا کرده است.
مقایسه هندسه حقوق و تکالیف زن در نظام اسلامی و غربی به خوبی تبیین نشده است
چرا برخی خانمهای ایرانی تصور میکنند آزادی آن چیزی است که زن غربی دارد؟
هم اکنون معدودی از زن ها در ایران تحت تاثیر رسانهها فکر میکنند در حصر و حبس هستند در حال که باید یک زن ایرانی با خود بیندیشد که اگر نوع مطالباتش از جنس ابتضال زن غربی است انسانیتش دستخوش تغییر شده است.
معتقدم که حقوق زن در اسلام به خوبی به جامعه معرفی نشده است در جلسه ای که در طرح ضیافت اندیشه در ماه مبارک سال فتنه 88 با دانشجویان خانم داشتم وو در حالی که فضا بسیار ملتهب بود و نسبت به ظاهر یک استاد محجبه گارد وجود داشت وقتی هندسه حقوق و تکالیف زن در نظام اسلامی و غربی را مقایسه کردم و توضیح دادم با زاویهترین فرد در کلاس هم نسبت به این مسائل توجیه و تسلیم شد.
رفتارهای ظالمانه اجتماعی و یا خانوادگی نسبت به برخی زنان ناشی از عدم پیاده شدن اسلام است
اما ما نمیتوانیم منکر رفتارهای بد نسبت به برخی زنان باشیم، نظرتان در این مورد چیست؟
اینکه در جامعه مشکلاتی و یا حتی ظلمی نسبت به زن وجود دارد منکر آن نیستیم در اینجا مبتنی بر فرموده امام خامنه ای در نشست سوم راهبردی در حوزه خانواده باید بین آنچه که اسلام در مورد زن میگوید و آنچه ما به عنوان یک انسان مختار در جامعه انجام دادهایم فرق قائل شویم.
رهبر در این زمینه میفرمایند ما دو نوع ظلم به زن داریم یکی ظلم اجتماعی که ریشه آن غربی است و عبارتست از ابتذال و به بیبند و باری کشاندن زن و دیگری ظلمی است که در عرصه خانواده به زن صورت میگیرد و این یک ظلم چند هزار ساله است.
ایشان در ادامه میفرمایند "ما متدینین هم در این ظلم مقصریم" مردی که در خانواده نگاه خدمتگزار به همسرش دارد و مدام موارد خدماتی را از همسرش مطالبه میکند این نگاه اسلام نیست و در جایی حضرت علی علیه السلام میفرمایند "المراه ریحانه و لیست به قهرمانه. قهرمانه یعنی خدمت گزار و کارگزار یعنی کسی که امور خدماتی جایی را انجام می دهد حال اگر مردی حتی مذهبی چنین نگاهی به زن داشت این نگاه اسلام نبوده بلکه آن مرد بد تربیت شده است.
اگر مدعی رسیدن زن به حقوق خود در خانواده هستیم باید در نظام آموزشیمان بازنگری کنیم
راه رفع این ظلم ها نسبت به زن در خانواده چیست؟
شاهدیم که بسیاری از خانمها از برآورده نشدن نیازهای مختلف از جمله نیاز عاطفیشان در منزل در برخورد با همسر و فرزندان گلایه دارند. راه حل این قضیه این نیست که زن مسلمان ایرانی را به دامان مدل ها و برنامه های غربی بیندازیم که در خود غرب هم جواب نداده است. اینکه مرد بلد نیست چگونه باید همسرش را حمایت کند، نشان میدهد که دستگاههای تربیتی کشور بسیار در این مسئله کم کاری کردهاند لذا ما باید در این مسیر تجدیدنظر کنیم.
به جای اینکه دنبال این باشیم که در کتب درسی کوههای زیر پونز کشور را به فرزندان مان بیاموزیم بهتر است که چند واحد هم دروسی را طراحی کنیم که موجب تربیت دختر و پسر ما در حوزه حقوق و تکالیف فرد در خانواده میشود تا در ورود به زندگی به کسی ظلم نکند و حق فرد مقابل را به جای بیاورد.