گزارش/
حمایت از ساخت و تجهیز اتاق تمیز، گامی موثر در جهت اقتصاد دانش‌بنیان / هر دانشگاه چند اتاق تمیز دارد؟
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محیامعصومی - تاکنون بیش از یک دهه از فعالیت‌های توسعه فناوری سلامت در جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد و سرعت و کیفیت این تلاش‌ها به گونه‌ای بوده است که درحال حاضر از زیرساخت‌های اولیه در عرصه تولید مواد اولیه دارویی، تجهیزات توانبخشی و ... تا محصولات بیوتکنولوژی در حوزه‌های مختلف بخش سلامت آماده و در اختیار فناوران سراسر کشور قرار گرفته است.
ایجاد ۷۴ مرکز رشد جهت استقرار فناوران و شرکت‌های دانش بنیان در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور زمینه را برای بهره‌مندی فناوران از امکانات و تسهیلات مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های علوم پزشکی فراهم آورده است.
تاکنون جمع کثیری از فناوران دانشگاهی پا به عرصه اقتصادی گذاشته و با تلاش‌های خود توانسته‌اند ضمن اخذ مجوز دانش‌بنیان، ۸۳۰ شرکت را در ادارات مربوطه به ثبت برسانند.
از این تعداد شرکت دانش بنیان، تاکنون ۲۵۰ شرکت موفق شدند ضمن تولید ۲۰۰۰ قلم محصول دانش بنیان، آنان را به بازار عرضه کنند و ۵۴ شرکت نیز موفق به صادرات محصولات خود به بازار‌های جهانی شده‌اند درحقیقت این شرکت‌ها توانسته‌اند با تامین نیاز‌های داخل کشور گامی موثر در جهت اقتصاد دانش بنیان بردارند.
ایجاد ۷۴ مرکز رشد جهت استقرار فناوران و شرکت‌های دانش بنیان در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور زمینه را برای بهره‌مندی فناوران از امکانات و تسهیلات مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های علوم پزشکی فراهم آورده است.
تاکنون جمع کثیری از فناوران دانشگاهی پا به عرصه اقتصادی گذاشته و با تلاش‌های خود توانسته‌اند ضمن اخذ مجوز دانش‌بنیان، ۸۳۰ شرکت را در ادارات مربوطه به ثبت برسانند.
از این تعداد شرکت دانش بنیان، تاکنون ۲۵۰ شرکت موفق شدند ضمن تولید ۲۰۰۰ قلم محصول دانش بنیان، آنان را به بازار عرضه کنند و ۵۴ شرکت نیز موفق به صادرات محصولات خود به بازار‌های جهانی شده‌اند درحقیقت این شرکت‌ها توانسته‌اند با تامین نیاز‌های داخل کشور گامی موثر در جهت اقتصاد دانش بنیان بردارند.
با توجه به اینکه در روند توسعه فعالیت شرکت‌های دانش بنیان لازم است محصول تولیدی در سطح آزمایشگاه‌ها به فرم پایلوت تولید شود تا ضمن اخذ استانداردهای لازم و گواهی‌های بهره‌برداری از سازمان غذا و دارو، امکان مطالعات بازاریابی نیز فراهم گردد، بدین منظور با حمایت دفتر توسعه فناوری سلامت تاکنون ۹ اتاق تمیز با درجات مختلف A. تا D. برای تولید انواع محصولات سلامت ساخته شده و در اختیار دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور قرار دارد.
انجام تحقیقاتی ایده‌آل سختی ساخت اتاق تمیز را شیرین می‌کند
اما از آنجا که عملا امکان ساخت یک اتاق تمیز برای شرکت دانش بنیان با هزینه‌های کلان وجود ندارد، دانشگاه‌ها جهت تجهیز اتاق‌های تمیز حداقل اقلام مورد نیاز مانند دستگاه آب ساز و هواساز را فراهم ساخته و 3 تا 5 سال فضای موجود را در اختیار شرکت‌های دانش بنیان قرار می‌دهند. بدیهی است شرکت‌های دانش بنیان متناسب با محصول تولیدی خود سایر دستگاه‌های مورد نیاز را با جذب منابع از راه‌های مختلف خریداری و به طور موقت در اتاق تمیز مستقر می‌کنند.
با وسعت یافتن فعالیت مراکز رشد و عدم کفایت امکانات رایج دانشگاه‌ها برای انجام برخی فعالیت‌های فناوری نظیر تولید اولیه برخی محصولات، این مراکز خود نیز به فراهم کردن زیرساخت‌های اختصاصی برای فناوران اقدام کردند؛ لذا با مراکز رشدی مواجه شدیم که دارای زیرساخت‌های اختصاصی بودند و بعضا در روند تکاملی خود از دانشگاه‌ها مجزا گشته و پارک‌ها و حتی شهرک‌های علم و فناوری را شکل دادند. یکی از این زیرساخت‌ها که به خصوص در تولید دارو کاربرد دارد، اتاق‌های تمیز (clean room) است.
ساخت اتاق‌های تمیز به راحتی صورت نمی‌گیرد و طراحی و آماده‌سازی آنها باید مطابق استانداردهای لازم باشد و در همین راستا محیط‌های تمیز برای ساخت فرآورده‌های استریل برحسب خصوصیات محیطی لازم به رده‌های A تا D کلاس‌بندی می‌شوند چرا که هر فعالیتی در ساخت نیازمند سطح خاصی از تمیزی محیط درحال کار است تا خطر آلودگی میکروبی و ذرات خارجی را برای مواد و فرآورده به حداقل برساند.
درباره اتاق تمیز بیشتر بدانیم
اتاق تمیز یا کلین روم عبارت است از اتاقی كه در آن غلظت ذرات موجود در هوا كنترل شده باشد و به صورتی ساخته و به كار گرفته شود كه ورود، تولید و بقای ذرات داخل اتاق حداقل باشد، همچنین سایر پارامترهای مربوط مانند دما، رطوبت و فشار در صورت نیاز در آن كنترل شود.
اتاق تمیز می‌تواند فضای بسیار بزرگی باشد به‌طوری‌که گاهی اوقات تمامی یک کارخانه با هزاران متر مربع مساحت می‌تواند در ساختمان‌هایی با فضای تعریف شده اتاق تمیز و زمین‌های پوشیده شده با کف پوش مخصوص اینگونه اتاق‌ها ساخته شده باشد.
جریان هوای هدایت شده به داخل اتاق‌های تمیز توسط دستگاه مخصوص تصفیه و فیلتر می‌شوند، همچنین هوای داخل محیط بطور دائم در چرخش و تصفیه مجدد قرار می‌گیرد و توسط دستگاه‌های تمیزکننده ذرات هوابرد با اثر بر ذرات بسیار ریز میکرونی (HEPA) یا (ULPA) پردازش می‌شوند تا ذرات ایجاد شده در محیط اتاق تمیز در فیلترها تله شوند.
کارکنان از اتاق‌های تعویض لباس وارد اتاق تمیز می‌شوند و همواره از لباس‌های مخصوص و پوشیده مانند کلاه و ماسک و دستکش و روپوش و کفش ویژه و... بسته به کلاس بندی اتاق استفاده می‌کنند. حتی وسایل کار و دستگاه‌های موجود در اتاق تمیز نیز به شکلی طراحی شده‌اند که کمترین تعداد ذرات معلق در هوا از نتیجه کار حاصل شود. قابل توجه است که اتاق تمیز محیط استریل نیست و الزاما به دلیل تعداد کنترل شده ذرات معلق در هوای محیط، اتاق تمیز نامیده می‌شود. این ذرات توسط دستگاه شمارنده این ذرات قابل اندازه‌گیری هستند.
دفتر توسعه سلامت وزارت بهداشت از سال ۱۳۸۹ مطابق سیاست حمایت از ساخت اتاق‌های تمیز براساس توزیع جغرافیایی با مشارکت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مطابق حمایت از ساخت ۶ اتاق تمیز (در دانشگاه‌های علوم پزشکی مشهد، شیراز، اصفهان، تبریز، بقیه‌الله و شهیدبهشتی) را در دستور کار خود قرار داد و پس از آن اتاق تمیزهای دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، زنجان، کرمانشاه و ... به لیست فوق‌الذکر اضافه شدند.
وضعیت کلین روم‌های فناوری حوزه سلامت کشور به شرح زیر است:
از مجموع 9 اتاق تمیز در دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ 4 اتاق در حال بهره‌برداری، 1 اتاق در حال آماده‌سازی و 4 اتاق در حال ساخت است.
از مجموع 9 اتاق تمیز در دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ 4 اتاق در حال بهره‌برداری، 1 اتاق در حال آماده‌سازی و 4 اتاق در حال ساخت است.
دانشگاه علوم پزشکی تبریزی دارای یک اتاق تمیز درحال بهره‌برداری و یک اتاق در حال ساخت است.
دانشگاه علوم پزشکی مشهد درحال بهره‌برداری از یک اتاق و تجهیز یک اتاق تمیز دیگر است.
دانشگاه علوم پزشکی همدان دارای دو اتاق تمیز درحال تجهیز است.
جهاد دانشگاهی هم‌اکنون یک اتاق تمیز درحال ساخت و یک اتاق درحال تجهیز دارد.
از مجموع 10 اتاق تمیز انستیتوپاستور؛ 8 اتاق درحال بهره‌برداری و 2 اتاق در حال ساخت است.
موسسه رازی درحال ساخت 3 اتاق تمیز است.
جهاد دانشگاهی هم‌اکنون یک اتاق تمیز درحال ساخت و یک اتاق درحال تجهیز دارد.
از مجموع 10 اتاق تمیز انستیتوپاستور؛ 8 اتاق درحال بهره‌برداری و 2 اتاق در حال ساخت است.
موسسه رازی درحال ساخت 3 اتاق تمیز است.
از مجموع 4 اتاق تمیز مرکز تحقیقات پلیمر ایران تنها یک اتاق در حال بهره‌برداری و 3 اتاق دیگر درحال تجهیز هستند.
شرکت تجهیزات پزشکی هلال ایران هم‌اکنون درحال بهره‌برداری از 10 اتاق تمیز خود است.
شرکت تجهیزات پزشکی هلال ایران هم‌اکنون درحال بهره‌برداری از 10 اتاق تمیز خود است.
با وجود آنکه پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، سازمان انتقال خون و دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران، شهید بهشتی، شیراز، کرمانشاه هرکدام درحال بهره‌برداری از تک اتاق تمیز خود هستند، دانشگاه علوم پزشکی بابل یک اتاق تمیز خود را تجهیز می‌کند و دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، زنجان، بقیه‌الله، جهرم، اهواز هرکدام یک اتاق تمیز را برای خود می‌سازند.
وطن‌پور مدیر دفتر توسعه سلامت وزارت بهداشت چندی پیش اعلام کرد که «دانشجویان علوم پزشکی برای تکمیل اتاق تمیزهای خود اصرار دارند در حالی که بسیاری از آنها بهره برداری لازم از آن اتاق نمی‌کنند و در نهایت با تغییر استانداردهای اتاق مجبور به تغییر آن می‌شوند.»
از این رو بهتر است دانشجویان و دانشگاه‌ها ضمن بهره‌برداری صحیح از امکانات موجود گام‌های موفقیت‌آمیزی را برای تجهیز یا ساخت اتاق‌های تمیز دیگر بردارند تا اینگونه ضمن استفاده صحیح از هزینه‌ها، کارهای تحقیقاتی با دقت، کیفیت و سرعت بیشتری انجام گیرد.
ارسال نظرات