وقتی صنعت و دانشگاه پایان‌نامه‌های دانشجویی را به هم پاس می‌دهند!

به گزارش گروه علمی «خبرگزاری دانشجو»؛ پایان نامه های دانشجویی فی نفسه باید به مثابه اولین خروجی مفید از تحصیلات دانشجویان محسوب شود؛ اما آنچه که به واقع اتفاق می افتد با این معنا فاصله قابل توجهی دارد.

در میان دانشجویانی که در آستانه فارغ التحصیلی قرار دارند، هستند کسانی که ایده های ناب، چشمی باز و استعدادهایی دارند که می تواند دستگیر مشکلات داخلی کشور در حوزه های گوناگون پس از سیر مشاهده، نظریه پردازی، نتیجه گیری و اقدام عملی شوند؛

اما بر اساس تجربیات و مشاهدات متعدد، هر دانشجوی مقاطع تحصیلات تکمیلی و اساتید گروه های آموزشی و اعضای هیئت علمی دانشگاه های کشور، بر بی نتیجه بودن تلاش دانشجویان ساعی در بازگشایی گره از مشکلات صنعتی کشور صحه می گذارند، آنچه که پیداست عملا فرقی میان دانشجویان پرتلاش و دانشجویان بی انگیزه در آماده سازی پروژه های دانشجویی وجود ندارد؛ چرا که سرنوشت رساله های همگی آنان به قفسه ها ختم خواهد شد.

سوالی که پیش می آید این است که آیا صنعت کشور به رشدی رسیده که کاملا از هرگونه کمکی مستغنی است؟! اگر آری پس ضعف‌های اقتصادی را چگونه می شود توجیه کرد، مگر نه اینکه صنعت لازمه ی رشد اقتصادی است؟!

متاسفانه خریدار نداشتن پایان نامه های دانشجویی چه در صورت کاربردی و چه غیرکاربردی در میان صنعت و بازار کار، انگیزه را در دانشجویان قبل از آن که پا بگیرد می کُشد.

کمتر از 2 درصد پایان نامه ها کاربردی است!

عباسعلی حاجی بیگلو، دانشجوی مقطع دکتری رشته شیلات دانشگاه «علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان» با بیان اینکه کمتر از دو درصد پایان نامه های دانشجویی کاربردی است، گفت: یکی از دلایلی که موجب می شود، خروجی مناسبی از تلاش برای به پایان رساندن یک پروژه ی دانشجویی حاصل نشود نبودن ارتباطی با مفهوم و معنای مشخص بین دانشگاه و صنعت است.

وی بی فایده بودن موضوعات انتخابی را دلیل دیگر غیرکاربردی بودن پایان نامه ها خواند و افزود: موضوعات بی فایده نباید در گروه های آموزشی تصویب شود که البته بخشی از این مطلب به مسئولان و اساتید دانشگاه و بخش دیگر به مراکز تحقیقات و صنایع برمی گردد؛ چرا که وقتی بازاری برای عرضه وجود نداشته باشد، فرقی نمی کند که موضوع انتخابی سودمند باشد یا نه!

این دانشجو یکی دیگر از معضلات موجود را چاپ مقاله های استخراجی از پایان نامه ها آن هم به صورت تعریف نشده دانست و تصریح کرد: متاسفانه دانشجو دارد به این سمت سوق داده می شود که در سایت ها و ژورنال ها مقاله چاپ کند و پس از گذراندن درس های تئوری، رساله ارائه دهد و نمره قبولی و ارتقای درجه بگیرد و اگر برای کاربردی بودن پروژه نیز زحمتی به خرج دهد خیلی زود پس از پیمودن پستی بلندی های راه می بیند که باید حاصل دست رنج خود را به قفسه ها بسپارد.

لازم به ذکر است، موضوع پایان نامه این دانشجو «اثر عصاره کپسوله شده برخی گیاهان دارویی بر روی پارامترهای رشد و تولید مثل ماهی» است که با توجه به اینکه این دانشجو استخر پرورش ماهی دارد کاملا موضوع را کاربردی انتخاب کرده و حداقل در کار خود از آن بهره می گیرد، همچنین طبق گفته وی تا کنون بیش از چهار میلیون تومان برای این پروژه هزینه پرداخت کرده است.

 مشکل کم رونق بودن پایان نامه ها، وجود مراکز تحقیقاتی موازی با دانشگاهاست

محمد سوداگر، مدیر گروه «تکثیر و پرورش آبزیان» دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان نیز در رابطه با انتخاب موضوع پایان نامه های دانشجویی گفت: موضوع 70 تا 80 درصد پایان نامه ها مسائلی است که اساتید آن را در ذهن خود طرح می کنند و به حل ذهنی آن بسنده می کنند، در واقع این موضوعات متناسب با مشکلات کشور انتخاب نمی شوند و یک سری مسائل ذهنی غیرکارآمد هستند.

وی مشکل دوم پایان نامه های دانشجویی را تخصیص بودجه و میزان اعتبار خواند و افزود: زمان تخصیص بودجه پروژه متناسب با آغاز به کار دانشجو در تهیه آن نیست و با تاخیر صادر می شود که در بخشنامه های جدید مقرر شد این روند تسریع یابد.

سوداگر کم بودن بودجه اختصاصی نسبت به میزان هزینه دانشجو را از دیگر موانع پیشبرد کار خواند و تصریح کرد: در ترم های گذشته مصادیق زیادی داشتیم که با مشکل هزینه دست و پنجه نرم کردند برای مثال بودجه تخصیص یافته به پایان نامه های مقطع ارشد 750 هزار تومان است در حالیکه هزینه ی نهایی پایان نامه ی یکی از دانشجویان ارشد در ترم پیشین دو نیم میلیون تومان تمام شد که بالاجبار مابقی هزینه را استاد از محل گراند خودش متقبل گشت.

وی یکی دیگر از عمده مشکلات مربوط به بخش هزینه را مبالغ هنگفت چاپ مقاله خواند و گفت: با وضعیت مشکلات مالی موجود، بسیاری از دانشجویان رغبت به دفاع هر چه سریعتر و فیصله دادن موضوع دارند؛ این در حالی است که این شرایط حتی راه را برای کسانی که علاقه مند به کار زیاد هستند نیز بسته است.

مدیر گروه «تکثیر و پرورش آبزیان» دانشگاه منابع طبیعی گرگان در رابطه با عدم رابطه معنادار بین دانشگاه و صنعت نیز گفت: این رابطه رابطه مشتری و فروشنده است مشکل اینجاست که معلوم نیست چه کسی باید عرضه کننده باشد و چه کسی خریدار!

سوداگر ادامه داد: معمولا مشتری که صنعت باشد باید به سراغ جنس بیاید؛ اما به دلیل وجود مراکز تحقیقاتی موازی کار با دانشگاه، صنعت کمتر به دانشگاه مراجعه می کند و همین امر موجب کم رونق شدن کار دانشگاه ها می شود.

وی تاکید کرد: اگر صنعت درخواست و کمبودهایش را با دانشگاه در میان بگذارد، قطعا دانشگاه در قبال مشکلات موجود، طرح ریزی و برنامه ریزی می کند و در نهایت با این تعامل، گره از مشکلات داخلی کشور باز می شود.

مدیر گروه پیشین «شیلات» دانشگاه منابع طبیعی گرگان گفت: تصویب نمره پایان نامه در مقطع دکتری به عهده سه داور داخل گروه، خارج گروه و خارج از دانشگاه است و نمره پایانی نیز به صورت کیفی محاسبه می شود.

سوداگر در رابطه با تصویب نمره پایان نامه ها در مقطع ارشد نیز گفت: در مقطع کارشناسی ارشد، دانشجو پس از نوشتن رساله و ارجاع آن به گروه، مجوز گرفته و خود را برای دفاع آماده می کند و پس از دفاع، هشت نمره در اختیار استاد داور، 10 نمره تحت نظر استاد راهنما و 2 نمره نیز مربوط به مقاله ی پیوستی خواهد بود.

وی پس از اشاره به مقاله ای که باید به انضمام رساله ارائه شود، خاطرنشان کرد: متاسفانه یکی از عمده مشکلات ما این است که دانشجویان بیش از اینکه به مقاله های داخلی بپردازند راغب به چاپ مقالات خارجی هستند.

مدیر گروه پیشین «شیلات» دانشگاه منابع طبیعی گرگان یکی از علل این مشکل را در چاپ سریع تر مقاله در خارج از کشور دانست و افزود: دانشجویان و اساتید معمولا برای چاپ سریع از خارج الگوبرداری می کنند و قاعدتا این خود عاملی است برای اینکه موضوعات و مسائل داخلی که نیاز اساسی کشور است مغفول بماند و متاسفانه پیرو همین امر بسیاری از تحقیقات ارزنده دانشجویان ما در خارج از کشور تجاری سازی می شود!

سوداگر در بیان چند راهکار برای اجتناب از معضلات چاپ مقاله در خارج از کشور، به بسته شدن سیستم مجلات کم کیفیت خارجی، افزایش تخصیص بها به مقالات داخلی و کاهش هزینه چاپ مقاله اشاره کرد و گفت: اگر تب چاپ مقاله کم شود بسیاری از اساتید و دانشجویانی که تا کنون برای ارتقای درجه و اتخاذ امتیاز، مقاله می نوشتند از این پس بیشتر به سمت محتوای با کیفیت سوق داده می شوند.

امکانات کم دست ما را در انتخاب موضوع بسته است!

مجید اولیایی، دانشجوی کارشناسی ارشد رشته صنایع چوب در دانشگاه دولتی گنبد کاووس گفت: در دانشگاه امکانات متناسب با نیازهای رشته ها وجود ندارد و این امر دست ما را در انجام تحقیق و پیگیری پروژه ها و پایان نامه ها بسته است.

وی با اشاره به موضوع پایان نامه اش با عنوان «کامپوزیت ساخته شده از کاغذ باطله و سیمان» خاطرنشان کرد: به دلیل بودجه کم اختصاص داده شده مجبور به انتخاب موضوع کم هزینه ای شده ام که آنچنان که باید تازه و به روز نیست.

منابع خارجی، دانشجویان را به رفع مشکلات بیرونی واداشته است!

علی ستاریان، رئیس دانشگاه دولتی گنبد کاووس مشکلات پایان نامه های دانشجویی را مربوط به دو طرف صنعت و دانشگاه خواند و گفت: مشکل اینجاست که دانشگاه فکر می کند صنعت باید به سراغش بیاید و صنعت نیز احساس می کند نسبت به تحقیقات دانشجویی بی نیاز است و این در حالی است که کشور، دانشگاه های خاص در حوزه های مختلف صنعتی دارد.

 وی تصریح کرد: متاسفانه سرنوشت اکثر پایان نامه ها معطوف به کتابخانه هاست؛ چرا که نبود ارتباط بین صنعت و دانشگاه باعث شده است که موضوعات پایان نامه ها در جهت رفع مشکلات داخلی انتخاب نشود.

رئیس دانشگاه دولتی گنبد کاووس ادامه داد: بسیاری از دانشجویان ساعی نیز وجود دارند که هم موضوع کاربردی انتخاب می کنند و هم تحقیقات اثر بخش انجام می دهند؛ اما باز هم بسته بودن راه صنعت، جلوی عملی شدن این تحقیقات را می گیرد و ناخواسته تمام زحمت های دانشجویان عقیم می ماند.

ستاریان با بیان اینکه دو نمره از پایان نامه مربوط به مقاله است، خاطرنشان کرد: تعداد منابع مقالات خارجی بیشتر است و از آنجایی که دانشجویان نیز به دنبال ارائه مقاله هستند به آن ها مراجعه می کنند و این باعث مسئله می شود که مقالات آنان در داخل کشور موضوعیت نداشته باشد.

وی تصریح کرد: در واقع دانشجویان ما روی مسائلی تحقیق می کنند که مشکل منطقه ما نیست و بنابراین اگر تحقیقات آنان نتیجه ای هم در برداشته باشد به حل مشکلات خارجی کمک خواهد کرد!

امید است ارتباط صنعت و دانشگاه آن طور که در مجامع مسئولان مراکز آموزش عالی کشور بیان می شود، هر چه زودتر از حرف به عمل بنشیند تا ثمری دیگر از انقلابمان را در حوزه های مختلف علمی و اقتصادی شاهد باشیم.