رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی گفت: با توجه به فشارهای سیاسی که در دنیا وجود دارد پژوهشگران ما امروز به جای مسابقه علمی ناچار به مبارزه علمی هستند.
به گزارش خبرنگار فناوری خبرگزاری دانشجو، ایمان افتخاری، رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناورانه معاونت علمی و فناوری در نشست خبری که صبح امروز در محل این صندوق برگزار شد با اشاره به اینکه حمایت از پژوهشگران و فناوران از اهمیت ویژهای برخوردار است، اظهار کرد: امسال پانزده سالگی صندوق است و ماموریت و وظیفه آن طی این سالها حمایت از پژوهشگران در حوزههای مختلف بوده است.
افتخاری ادامه داد: پس از راه اندازی معاونت علمی برخی از مسئولیتهای صندوق به معاونت سپرده شد و پس از ایجاد زیست بومی که در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شکل گرفت صندوق حمایت از پژوهشگران نقش بال علمی معاونت را برعهده دارد. عمده کشورهای دنیا برای حمایت از فناوران و پژوهشگران بنیادهای علمی دارند و هر ساله نیز نشستهای بین المللی برگزار میشود که امسال نیز این نشست در کشور برزیل بود و هیئتی از ایران در این گردهمایی حضور داشت.
رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران افزود: در طول فعالیت صندوق حمایت از پژوهشگران بیش از ۲۱ هزار طرح پژوهشی دریافت شده که ۷۰۰۰ مورد آن مورد حمایت قرار گرفته البته تلاش شده تا بیشتر از طرحهای حوزه بین المللی حمایت شود و تقریبا از هر ۱۰ طرح ارائه شده بین المللی یک طرح مورد حمایت قرار گرفته است و طی ۱۰ سال گذشته ۱۳۰ پتنت بین المللی از ابتدا تا انتها مورد حمایت قرار گرفته تا ثبت شود، اما از زمان ایجاد کانون ثبت پتنت ایران این مسئولیت به آنها واگذار شده است.
وی تصریح کرد: همچنین در حوزه پسادکتری نزدیک به ۲۰۰۰ درخواست دریافت شده که از این تعداد ۹۰۰ مورد از جهات کیفی و کمی حمایت شده است. رویکرد اصلی ما در سال جدید به چند سرفصل تقسیم شده است، اولا سعی کرده ایم با رویکرد حمایت از علم و فناوری پایدار، توجه ویژهای به پژوهشگران جوان داشته باشیم تا بتوانند در عرصه علم و فناوری حضور موثری داشته باشند.
رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران گفت: صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران نگاه ویژهای به علوم پایه و علوم انسانی خواهد داشت، زیرا شاهد آن هستیم که حوزههای فناوری از سوی سایر سازمانها و ارگانها نیز مورد حمایت قرار میگیرند، اما این حوزه کمی مغفول مانده است.
وی با اشاره به اینکه چهار رویکرد دیگر اظهار کرد: این چهار رویکرد شامل تکثر، تعادل، کیفیت پژوهشها و هدف گرایی میشود. در حوزه تکثر میخواهیم گروههای پژوهشی ما به لحاظ کیفی و کمی افزایش پیدا کنند؛ همچنین مایلیم تا شرایطی را فراهم کنیم که پژوهش در همه حوزهها صورت بگیرد و این در حالی است که در گذشته تنها به یکسری از حوزههای فنی توجه بیشتری شده است.
رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران در خصوص ارتقای کیفیت پژوهشها گفت: در تمام دنیا بنیادهای علمی به کیفیت پژوهش اهمیت میدهند و این موضوع برای ما نیز اهمیت ویژهای دارد، زیرا یک پروپزال با کیفیت میتواند شاخصهای توسعه را تغییر دهد. همچنین باید بدانیم از یک پژوهش چه میخواهیم و چه هدفی را دنبال میکنیم.
وی در ادامه با بیان اینکه در سال جاری سه برنامه بزرگ در دستور کار صندوق قرار دارد، گفت: تغییراتی که از ابتدای سال صورت گرفته به سمت بهینه شدن بوده و در سه حوزه پژوهش، پسادکتری و حمایت از رساله دکتری طرحهای ویژهای را در نظر گرفته ایم.
افتخاری در خصوص حمایت از پژوهشها گفت: طرحهای پژوهشی در گذشته بیشتر در قالب فراخوان دریافت میشد، مورد داوری قرار میگرفت و پس از پذیرش حمایت میشد، اما امسال تلاش کردیم تا به وسیله فراخوان پژوهشها را جذب کنیم تا یک فضای رقابتی ایجاد شود و انتظار داریم پروپزالهای بیشتری از این طریق به دست ما برسد.
رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران ادامه داد: تا امروز سه فراخوان ارائه شده و پس از داوری پروپزالها طرحهای پذیرفته شده مورد حمایت قرار میگیرند و سقف حمایتها از ۳۰ میلیون به ۴۵ میلیون برای هر پروژه افزایش پیدا کرده است.
وی در خصوص تخصیص بودجه به دورههای پسادکتری نیز گفت: در پسادکتری طی یک سال به پژوهشگر ۳۶ میلیون تومان داده میشد که امسال به ۵۷ میلیون تومان افزایش یافته تا پژوهشگران برتر در کشور بتوانند با فراغ بال بیشتری کار پژوهش و تحقیقات خود را انجام دهند.
افتخاری گفت: رسالههای دکتری نیز در گذشته با دو فراخوان دریافت میشد، اما امسال سعی کرده ایم تعداد فراخوانها را افزایش دهیم و تا امروز نزدیک به ۳۰۸ طرح پروپزال به صندوق ارائه شده و ۱۵۰ مورد آن به تصویب رسیده است.
رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران در خصوص همکاریهای بین المللی تصریح کرد: ما با کشورهای چین و روسیه برنامههای مشترکی داریم به طوری که در حال حاضر ۵۵ طرح مشترک با وزارت علوم و فناوری چین و ۶۲ طرح که عموما در حوزه مطالعات آب است با آکادمی علمی چین منعقد شده و طرحها در حال داوری است.
وی دلیل عدم همکاری محققان ایرانی با کشورهای اروپایی را فشارهای سیاسی دانست و اظهار کرد: متاسفانه شاهد آن هستیم که امروز یک جبهه گیری جدی در برابر علوم و فناوری ایران وجود دارد و ما ناچاریم با کشورهایی مثل چین و روسیه که از نظر علمی پیشگام هستند همکاری داشته باشیم.
افتخاری ادامه داد: پژوهشگران ما با فضای تخاصمی در جامعه جهانی خصوصا اروپا روبرو هستند البته این بدان معنا نیست که پژوهشگران اروپایی مایل به همکاری نباشند بلکه فشارهای سیاسی از سوی نهادها و دانشگاههای آنها موجب میشود تا این پژوهشگران قید همکاری با ما را بزنند.
رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران در همین خصوص افزود: متاسفانه بخشی از نهادهای حامی پژوهش در جهان به دنبال محدود کردن ارتباط علمی با ایران هستند و پژوهشگران ما به جای مسابقه علمی با دنیا بیشتر مبارزه علمی دارند و با توجه به فشارهای سیاسی کشورهای غربی برای حل مشکلات علمی ناچار به همکاری با کشورهای چین و روسیه هستند.
وی تصریح کرد: ما عضو شورای حکام «یاسا» هستیم و ۲۴ کشور نیز در آن حضور دارند که این سازمان علاوه بر توسعه ارتباط بین الملل یک کمیته مشترک تشکیل داده تا همه کشورها بتوانند از ظرفیتهای بین المللی استفاده کنند و ما نیز به دنبال آن هستیم که بتوانیم برنامههای بومی خودمان را در این حوزه به صورت بین المللی نهادینه کنیم.
افتخاری در تعریف یاسا گفت: «یاسا» موسسه بین المللی تحلیل سیستمها است و مسئله کلان بین المللی و ملی را مورد توجه قرار میدهد که شامل موضوعاتی همچون مسائل اجتماعی، علمی، محیط زیست، انرژی و ... است.
رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران گفت: پژوهشگران با استفاده از زیرساختهای غنی که در این موسسه وجود دارد میتوانند پروژههای مرتبط با این حوزهها را مورد بررسی قرار دهند و ما نیز امسال دو اعزام طولانی مدت به این سازمان داشتیم که البته برای حل مسائل کشور کفایت نمیکند.
وی افزود: یاسا سالانه از ۲۰ تا ۳۰ پژوهشگر جوان حمایت میکند که این پژوهشگران میتوانند در آنجا حضور داشته باشند و از امکانات و تجهیزات آنها استفاده کنند، زیرا ایجاد برخی زیرساختها در کشورها مستلزم هزینه بالا است و از طرف دیگر این شرایط را فراهم میکند که مدرسین آنها تا حدودی در کشورهای عضو در کار تحقیقاتی و پژوهشی به پژوهشگران جوان کمک کنند.
افتخاری گفت: در کنار طرحهای انجام شده برای آینده برنامههای جدیدی داریم و اولین اقدامی که صورت گرفت تغییر چارت سازمانی هیئت امنای صندوق حمایت از پژوهشگران بود به طوری که ما در گذشته دو معاونت ترویج علم و فناوری و آینده پژوهی را داشتیم که فعال نبودند و با دعوت از اساتید برجسته دانشگاهی آنها را فعال کردیم.
رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران در خصوص حوزه ترویج علم و فناوری گفت: در کشور سالانه ۸۰۰ هزار پایان نامه تولید میشود که شاید همه آنها به کار عموم مردم نیاید، ولی از هر هزار پایان نامه حداقل یک پژوهش قابلیت عرضه به جامعه را دارد و ما به دنبال آن هستیم که این پایان نامهها شناسایی و مورد حمایت قرار بگیرند.
وی در خصوص تغییرات در حوزه پژوهش تصریح کرد: در حوزه پژوهش دو برنامه مهم داشتیم که در قالب طرح میثاق با معاونت علمی انجام خواهد شد و محور اصلی آن علوم پایه و علوم انسانی است.
افتخاری گفت: در حوزه علوم پایه دو مسئله پیشتازان و بنیان برنامه ریزی شده که در بخش پیشتازان جوانانی که در حوزه علوم انسانی فعال هستند مورد حمایت قرار میگیرند تا بتوانند تیم سازی کنند؛ در طرح بنیان نیز از طرحهای پژوهشی بهترینها را انتخاب خواهیم کرد، اما این انتخاب بسیار سخت گیرانه است و قطعا تعداد طرحهای انتخاب شده زیر پنج درصد خواهد بود و مورد حمایت ویژه تری قرار میگیرد.
رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران گفت: همچنین در حوزه علوم انسانی با توجه به بیانیه گام دوم انقلاب ۶ محور را در نظر گرفته ایم و به جای فراخوانهای عمومی میخواهیم از پژوهشگاههای فعال در این ۶ حوزه حمایت جدی کنیم و تقریبا یک طرح از هر پژوهشگاه انتخاب خواهد شد و این ۶ حوزه شامل سبک زندگی، خانواده، اقتصاد مقاومتی، گردشگری، فضای مجازی و حقوق شهروندی است.
وی افزود: توانمندیهای محققین برای همکاری با صندوق بسیار اهمیت دارد و از آنجا که بخشی از جامعه علمی با ما همکاری دارند باید از نظر حوزه انتخابی مهم باشد به همین دلیل هم سعی میکنیم با پژوهشگاه یا پژوهشگرانی همکاری داشته باشیم که حداقل یک طرح ویژه در حوزه علوم انسانی داشته باشند و همچنین امکان اجرایی شدن آن در جامعه وجود داشته باشد.
افتخاری در خصوص حمایت از پروپزالها گفت: معمولا حمایت از پروپزالها ۱۸ ماهه است، اما پروپزالهایی که در حوزه علوم انسانی انتخاب شوند تا سه سال مورد حمایت صندوق قرار خواهند گرفت.
رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران در خصوص بودجه در نظر گرفته شده برای طرح میثاق که شامل علوم پایه و علوم انسانی است، گفت: امسال برای این بخش ۱۰ میلیارد بودجه مستقل در نظر گرفته شده و امیدواریم که این امر محقق شود.
وی ادامه داد: با وجود اینکه تقریبا به هر طرحی کمتر از دو میلیارد تومان تخصیص خواهد یافت، اما ما میخواهیم در گامهای اولیه یک محصول رسانهای به عنوان برون داد کار داشته باشیم تا عملکرد طرح پژوهشی را نشان دهد به همین منظور هم کارگروههایی ایجاد کرده ایم که بتواند پروپزالها را به دقت مورد بررسی و مطالعه همه جانبه قرار دهد.
افتخاری افزود: در حال حاضر ۲۰۰ دانشمند برتر کشور در کارگروههای مختلف با ما همکاری میکنند و بسیاری از آنها جزو نخبگان و افراد برجسته علمی کشور هستند و ما امیدواریم با ورود این ۶ سرفصل در کنار نخبگان علمی جریانی آغاز شود که پروپزالهای بهتر و جدی تری در کشور تدوین شود.
رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران در خصوص دورههای پسادکتری گفت: برنامهای با عنوان پسادکتری فنی یا پسا فن برنامه ریزی کرده ایم تا پژوهشگران به جای حضور در دانشگاه بتوانند در شرکتهای دانش بنیان فعالیت کنند و پس از گذشت زمان حداقل دو سال در صورت موفقیت پژوهشگر یا شرکت دانش بنیان مدرک پایان دوره دریافت کنند.
وی اظهار کرد: امروز خروجی بسیاری از دانشگاههای ما به کار شرکتهای دانش بنیان نمیآید و فقط به درد محیطهای دانشگاهی میخورد به همین جهت نیز سعی شده تا در قالب این برنامه شرایط حضور افراد متخصص در شرکتهای دانش بنیان فراهم شود البته برنامه ریزی اصلی ما در مرحله اول در حوزه آی سی تی خواهد بود.
افتخاری بیان کرد: برای پذیرش در دوره پسا فن ارزیابی پروپزالها به عهده صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران و معرفی نیرو از سوی شرکتهای دانش بنیان خواهد بود همچنین منابع مالی آن به احتمال زیاد از سوی صندوق نوآوری و شکوفایی تامین میشود که البته برای اجرایی شدن آن نیاز به برخی مجوزها است که احتمالا تا دو ماه آینده تامین خواهد شد.