رضوان حکیم زاده از تراژدی عدالت آموزشی می‌گوید / عدالت آموزشی شرط اصلی عدالت اجتماعی است

پرونده تراژدی عدالت آموزشی در هفت شماره به نقد بخش‌هایی از وضعیت آموزشی کشور پرداخت و تلاش کرد تا مواردی را که از چشم مسئولان دور مانده، تذکر دهد و البته تلاش کرد تا منطقی و بر پایه انصاف به نقد مسائل بپردازد، حالا معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش ضمن مطالعه این پرونده، با دانشجو از عدالت آموزشی و تراژدی آن همچنین سرانجام مصوبه حذف تنوع مدارس می‌گوید که در دو قسمت منتشر خواهد شد. 

رضوان حکیم‌زاده معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو با اشاره به عدالت آموزشی گفت: از منظر ما عدالت اموزشی شرط اصلی عدالت اجتماعی است چراکه برابری فرصت‌ها از برابری فرصت‌های یادگیری در مدرسه شروع می‌شود و بعد به برابری فرصت‌ها در زندگی منجر می‌شود. 

وی افزود: قطعا همه ما تفاوت‌های فردی را به رسمیت می‌شناسیم و این نکته مهمی است، اما سوا از تفاوت‌های فردی که خلقت خدادادی هستند قائل به این هستیم که محیط آموزشی باید یک محیط فراگیر باشد و به صورت بالقوه این امکان را برای همه افراد فراهم کند تا همگی دسترسی به آموزش داشته باشند.

حکیم‌زاده گفت: دسترسی به آموزش، گام اول عدالت آموزشی یا معنای کمی عدالت آموزشی است و به این معنی است که هر کودکی بتواند امکان تحصیل را پیدا کند؛ برای عملی شدن این امر، آموزش و پرورش باید فراهم مدرسه و معلم را فراهم کندو آموزش و پرورش علی رغم محدودیت‌های بسیاری که دارد اقدامات خوبی در این زمینه انجام داده است و تمام تلاشش را به کار گرفته تا جایی که امکان دارد پوشش تحصیلی را برای همه فراهم کند.

وی ادامه داد: خوشبختانه در دوره ابتدایی ۹۸.۱۸ درصد پوشش تحصیلی داریم؛ یعنی ۹۸.۱۸ صدم درصد از کودکان ایرانی در دوره ابتدایی به مدرسه می‌روند البته برای ما آن ۱.۸ درصد باقی مانده هم حائز اهمیت هستند و هیچ کودکی را نمی‌شود دست کم گرفت.

معاون آموزش ابتدایی گفت: علاوه بر فرصتی که برای کودکان ایرانی در مورد حق آموزش و عدالت آموزشی فراهم شد، با دستور رهبر معظم انقلاب، در سال‌های گذشته هر کودکی که در خاک ایران زندگی می‌کند حتی اتباع غیرایرانی و کودکان اتباع نیز فرصت دسترسی به آموزش پیدا کردند؛ بیشتر از نیم میلیون دانش آموز ایرانی در مدارس ما بدون تبعیضی حضور دارند و این ارزشمند است.

وی اظهار کرد: آن روی سکه، معنای کیفی عدالت آموزشی است و یعنی اینکه همه کودکان در شرایط یادگیری یکسانی وجود داشته باشند و کیفیت شرایط یادگیری‌شان، کیفیت معلمی که دارند، کیفیت فضایی که تحصیل می‌کنند و دیگر موارد با‌هم برابر باشد. چون اگر کیفیت‌ها برابر باشد امکان یادگیری فراهم می‌شود وگرنه ممکن است کودکانی بازمانده از تحصیل نباشند، اما از یادگیری باز بمانند.

حیکم زاده افزود: در این زمینه چالش‌های زیادی وجود دارد که به تراکم کلاس‌های درس و کیفیت معلمان برمی گردد؛ محدودیت‌هایی که وجود دارد به خصوص در کلاس‌های پرجمعیت کار معلمان را دشوار می‌کند.


این معاون وزارت آموزش و پرورش گفت: در کلاس‌های پرجمعیت با تراکم بالا، معلمان واقعا زحمت می‌کشند. اگر یک کلاس ۴۰ نفره را با کلاس ۲۰ نفره مقایسه کنید، دانش آموز در کلاس ۴۰ نفره، یک دوم وقت دانش آموز کلاس ۲۰ نفره را برای یادگیری در اختیار دارد؛ چون معلم باید به او بازخورد بدهد و توجه کند، اما در کلاس ۴۰ نفره کار برای معلمان دشوار می‌شود و این معلمان ایثار می‌کنند قطعا این موضوع روی کیفیت یادگیری اثر دارد و بحث برابری فرصت را در آموزش زیر سوال می‌برد.

رضوان حکیم‌زاده گفت: دوره ابتدایی دوره تخصصی است؛ این موضوع را سند تحول بنیادین هم تاکید دارد و در این سند گفته شده: که باید نگاه تخصصی به این دوره داشت و تعلیم و تربیت در این دوره سخت‌ترین کار است.

وی اظهار داشت: اگر معلم آمادگی لازم را نداشته باشد و ما به خاطر کمبود معلم، مجبور شویم سربازمعلم را بدون گذراندن دوره‌های آموزشی برای تدریس بفرستیم، فرصت‌های نابرابری برای دانش‌آموزان ایجاد خواهد شد؛ و این بعد دوم عدالت آموزشی است یعنی معنای کیفی.

حکیم‌زاده گفت: البته ما یک مفهوم دیگری را تحت عنوان عدالت تربیتی داریم که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، چون کار وزارت آموزش و پرورش، هم آموزش و هم پرورش است و از نظر ما تربیت از آموزش هم مهمتر است چراکه امروز آموزش را فناوری‌ها می‌توانند انجام دهند، ولی قطعا تربیت کار انسان و مربی است.

وی افزود: عدالت تربیتی یعنی قائل به این باشیم هر کودکی دارای ارزش و کرامت است و باید فرصت دیده شدن، مورد احترام واقع شدن، پذیرفته شدن و رشد کردن را به اندازه هر کودک دیگری داشته باشد و این در گروی آن نگاه عدالت محور معلمان و مدیران و خانواده‌ها است. نگاهی عاری از تبعیضی که می‌تواند همه کودکان را علی رغم تفاوت‌هایی که دارند به عنوان مخلوقات ارزشمند خداوند که واجد ارزش هستند در نظر بگیرد و این تعامل منصفانه و عادلانه را در تمام برنامه‌هایی که یک معلم در کلاس‌ها و مدرسه دارد ساری و جاری کند؛ این مفهوم شناسی عدالت تربیتی است.

معاون آموزش ابتدایی گفت: ما در عدالت آموزشی کمّی، باوجود محدودیت‌ها، گام‌های خیلی خوبی برداشتیم. عدالت آموزشی کیفی، قطعا نیاز به کار دارد و باید عدالت تربیتی را مفهوم سازی کنیم تا ان شالله به عنوان موضوع مهم مورد توجه قرار بگیرد.

وی اذعان داشت: وزیر آموزش و پرورش، برنامه‌ای از ما خواستند تا در همین وضعیتی که هستیم، شرایط بهتری برای یاددهی و یادگیری فراهم کنیم و ما نیز برنامه را ارائه دادیم.

حکیم زاده گفت: قطعا توانمندسازی معلمان مخصوصا معلمانی که خارج رشته مرتبط و بدون آموزش وارد مدارس شدند، یکی از جدی‌ترین برنامه‌هایی است که تدوین کردیم.

وی افزود: در سال‌های گذشته این برنامه‌ها را داشتیم، ولی امسال در آخرین نشستی که در ۲۵ آبان ماه سال جاری استان قزوین داشتیم مقرر شد یک چارچوب برنامه عملیاتی را با محوریت همه استان‌های کشور در رابطه با ارتقای کیفیت در شرایط یاددهی و یادگیری کودکان دوره ابتدایی با مشارکت استان‌ها تدوین و اجرایی کنیم و به صورت منسجم با همکاری مدیران کل استان‌ها در حال اجرای آن هستیم.

حکیم‌زاده گفت: متاسفانه در هر حال استان‌های محروم، از این جهت هم شرایط نامساعدتری دارند البته تنها شاخصی که از جهت عدالت آموزشی خیلی مهم است و خوشبختانه در استان‌های محروم وضعیت بهتری داریم، پوشش پیش دبستانی است.

وی ادامه داد: پیش دبستانی از نظر ما کلید عدالت اجتماعی است و این فرصت را به کودکان محروم و دو زبانه می‌دهد تا حتی اگر در محیط خانواده امکان یادگیری نداشتند، قبل از دبستان در معرض یادگیری قرار بگیرند؛ اگر خزانه لغاتشان به اندازه کافی قوی نباشد و یا زبان فارسی را ندانند، پیش دبستانی آمادگی لازم را برای ورود به مدرسه فراهم می‌کند.

حکیم‌زاده افزود: خوشبختانه در پوشش پیش دبستانی میانگین کشوری‌مان ۷۴ است، اما میانگین استان‌های کمتر برخوردار بیشتر از میانگین کشوری است؛ مثلا در استان خوزستان با زحماتی که معلمان خصوصا معلمان کلاس چند پایه کشیدند، تقریبا پوشش صددرصدی داریم.

وی اظهار کرد: در استان قزوین، ایلام، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان تقریبا پوشش بالای ۸۰، ۹۰ درصد داریم، اما در عین حال از جهت کیفیت یاددهی و یادگیری در دوره ابتدایی استان‌های کمتر برخوردارمان مشکلات کیفیتی بیشتری هم دارند.

معاون آموزش ابتدایی گفت: پوشش مناطق محروم و دو زبانه تقریبا در تمام کشور، صددرصد رایگان و در برخی از مناطق با توجه به درجه برخورداری یا کمتر برخورداری که وجود دارد یک درصد کمی را خانواده‌ها مشارکت می‌کنند و اکثریت با حمایت دولت انجام می‌گیرد.

وی افزود: پوشش مناطق محروم در مناطق عشایری صددرصد رایگان است، در مناطق با ضریب ۹ دهم درصد رایگان است؛ حمایت دولت‌ها بوده باعث شده که درصد پوشش‌ها بالا برود و قطعا اگر قرار بود خصوصی باشد این امکان رشد را نداشتیم.