اقتصاد زمانی پویاست که شفاف باشد / دولت به بهانه نداشتن پول نمی‌گذارد داروی جدید به کشور وارد شود / در ظاهر هدفمان سلامت مردم است

محمد عبده‌زاده در این نشست گفت: در سال ۹۷ کل ارز بخش تولیدمان، هم ماده موثره هم بسته بندی، کلا حدود ۱ میلیارد دلار بوده است. وقتی شما ارز را چند نرخی می‌کنید، یک قسمت آن را می‌شود توجیه کرد که این سواستفاده می‌شود، ولی همه‌اش این نیست. احتمال این که ارز در سال آینده هر نرخی بشود غیر از ۴۲۰۰ وجود دارد و وقتی احتمال تغییر نرخ ارز هست، طبیعی است. تولید کننده و وارد کننده فکر کنند ارزی که قرار است تغییر کند، اگر بیشتر ماده بیاوریم سود بیشتری کردیم. همه‌اش بحث سواستفاده نیست، ضمن اینکه زمینه سواستفاده هم وجود دارد. اقتصاد زمانی پویا و موفق است که این اقتصاد، اقتصاد شفافی باشد. تفاوتی که در بخش تولید با ماده اولیه هست این است ما هر چه قدر ارز دولتی بگیریم یا ارز ۴۲۰۰ بگیریم، بالاخره اسنادش هست. ما بحث فسادی که در بخش ارز ۴۲۰۰ هست می‌گوییم، ولی در بخش دارویی کشور کارخانجات دارویی محدود هستند و وارد کننده محدود هستند و ماده اولیه سازان هم محدود هستند. تبعاتی که در این داریم یعنی قسمت عمده‌اش قابل کنترل است و در این زنجیره‌ها ما بگوییم این شرکت چه قدر تولید کرده و چه قدر آورده و چه قدر این ماده را تحویل پخش و تولید کرده، قابل ردیابی است.

وی افزود: وقتی ارز ۴۲۰۰ می‌دهیم یعنی یارانه می‌دهیم و این یارانه را به همه نمی‌توانیم بدهیم و معمولا محدودیت داریم. یک زمانی تا یک و نیم میلیارد دلار به دارو ارز داده می‌شد و الان هی کمتر می‌شود. وقتی محدودیت دارید و صف ایجاد می‌کنید، حتما زمینه فساد را ایجاد کرده‌ایم. یک زمانی بوده است که دست وزارت خانه برا دادن ارز دولتی گشاده‌تر بوده به خصوص در ماده اولیه ارز را دادند و ارز را خریدید و به اندازه سه سال مصرف، ذخیره کردند. طبیعی است این زمینه فساد را اینقدر بزرگ کند که نمی‌شود جلوی آن را گرفت. دارو ارز ۴۲۰۰ دارد می‌گیرد و فساد ممکن است باشد، ولی کسانی که علم را بیشتر بلند می‌کنند، بیشتر ذی‌نفع هستند.

 

 

عبده‌زاده اظهار کرد: در بخش صنعت چالش تامین نقدینگی چالش مهمی است که ما اگر قرار باشد نرخ ارز را تغییر بدهیم قطعا راهکار دارد. مثلا می‌توانیم بگوییم بالاخره در دولت که پیشنهاد تغییر نرخ ارز می‌دهند، هر نرخی باشد بالاخره می‌توانند تسهیلات کوتاه مدت با نرخ بهره پایین در اختیار صنعت جهت تامین سرمایه در گردش بگذارند که بتوانند این نقدینگی‌شان را تامین بکنند. شرکت‌های دانش بنیان، حیات‌شان وابسته به آن دانش و آن افرادی است که در آن کار می‌کنند. در بعضی شرکت‌های دانش بنیان، کار تحقیق و توسعه تولید مولکول‌های جدید و تولید دارو‌های جدید است. یک شرکت دانش بنیان بزرگ در این شرایط اتفاقی که برایش می‌افتد دچار رکود می‌شود، ولی شرکت دانش بنیان کوچکی که چند نفر هستند و تمام زندگی‌شان و خانه‌شان را فروختند، به دلیل اینکه داروی جدید، وارد فهرست دارویی نمی‌شود یا اگر داروی جدیدی که در لیست نیست اجازه صادرات نمی‌دهیم، نابود می‌شود و فرصتی برایش نیست. من فکر می‌کنم در این قسمت شرکت‌های دانش بنیان بیشترین آسیب را دیدند. در این عمل ما با این که عملا امکان تولید و صادرات دارو‌های خارج از فهرست را سخت‌گیرانه کردیم در این قسمت بیشترین آسیب را به شرکت‌های دانش بنیان زدیم.

رئیس سندیکای صاحبان صنایع دارو‌های انسانی گفت: شفاف بگویم صنعت را از این قید و بند‌ها رها بکنیم و به دنبال تولید برود و ما باید برویم در سیاست‌گذاری بحث دولت و وزارت بهداشت را درست بکنیم. اگر قرار است واردات نشود یا اگر قرار است واردات محدود شود یا اگر قرار است هر چیزی شود، این جوری نباشد که یک تصمیمی بگیریم و فردا کس دیگری در این جایکاه یک تصمیم دیگری بگیرد. به همین خاطر ما تا زمانی که تکلیف خودمان با خودمان روشن نیست، به مسیر‌های مختلفی می‌رویم. بعضی مسیر‌ها درست و بعضی اشتباه و بعضی قابل نقد است. ما اگر بخواهیم از بیماران حمایت بکنیم، هیچ راهی نداریم جز اینکه از صنعت حمایت کنیم و دارویی که صنعت ما تولید می‌کند، اگر به عنوان تولیدکننده، یک دارویی سودآور باشد و تولید کننده به خاطر منافع خودش با ارز آزاد با قرض هم شده نمی‌تواند دچار کمبود شود. به خاطر اینکه سودش را در آن محصول می‌بیند.

 

عبده‌زاده در پایان گفت: بخش واردات قطعا اثر مستقیمی دارد و براساس آن ارزی که می‌آید قیمت‌گذاری می‌شود و اثرش مستقیم است. اگر ارز را دو برابر کنید، قیمت دو برابر می‌شود. این اثر به این شکل هست اگر ارز را ۴ برابر کنیم، در بخش تولید قطعا اثرش روی تولید ۴ برابر نیست. اثرش در تولید قیمت‌ها صد درصد افزایش پیدا خواهد کرد. ضمن اینکه دارو‌هایی که ما در طول سال به دلیل اینکه همان ۷۰ درصد نهاده‌هایی که از بیمه خارج شدند، شرکت‌ها درخواست قیمت می‌دهند و ازش کسر می‌شود. اگر بخواهیم ارز را نیمایی بکنیم یا نیمایی هر نرخی باشد، همین تبعات را روی یک پایه ارزی دیگر خواهیم داشت و به همین خاطر چیزی که فکر می‌کنیم، اگر قرار است حمایتی بکنیم، براساس این که میزان آسیب بیماران کدام است، جدا کنیم و به تدریج خارج کنیم و ارز را تک نرخی بکنیم، آن ور مابه‌التفاوت قبل از اینکه این کار را بکنیم، دولت مکلف باشد این مابه‌التفاوت را به بیمه‌ها بدهد و بیماران کف باشند و پلن داشته باشند. این نکته‌اش خیلی مهم است وخیلی از داروهایمان که قیمت‌شان خیلی پایین است، دارو‌های صد تومانی که صد درصد یا ۳۰ درصد بالا برود تفاوتی نمی، کند و به تدریج خارج کنیم تا فشار به مردم قابل تحمل‌تر باشد. یکی از آسیب‌هایی که این موضوع به داروخانه زده است، اندازه هزینه به اندازه صنعت بزرگ نیست. بیزنس کوچک و جمع آوری است نسبت به دو سه سال پش درآمد اضافه نداشته، ولی هزینه‌اش چند برابر شده و این یکی از چیز‌های دستاورد‌های نظام این بوده و دسترسی به دارو در کشور عادلانه کرده و از نظر دسترسی این را داریم از بین می‌بریم.

اکبر عبداللهی اصل در این نشست مطرح کرد: من یک چیزی را معتقدم که برای خیلی از اقدامات و رفتار‌ها در بحث اقتصاد، باید دنبال ریشه اقتصادی آن گشت. ما وارد کننده دارو در بخش انجمن‌های بیماران خاص را داریم مثل انجمن هموفیلی بیماران خاص و همه این‌ها در دو سال گذشته می‌گویند برای دسترسی ما بهتر است ارز آزاد شود و فقط یک سندیکا دارد و حالا ذی‌نفعان سندیکا به نحوی دارند تاکید می‌کنند روی اینکه این ارز بماند. من علتش را این طور جستجو کردم که در مورد واردات یک نکته‌ای وجود دارد و آن، همه جانبه زدنش است. سامانه تیکتی با همکاری وزارت اطلاعات و وزارت صنعت، معدن و تجارت و همکاری گمرک نوشته شد و عملا تو می‌توانی یک دیتا را به راحتی کم و زیاد کنی مگر اینکه در گمرک و صنعت و معدن و بانک مرکزی بتوانی کم و زیاد بکنی. در مورد واردات دارو عملا، چون جنس مشخص است و می‌دانیم از کجا می‌خریم، از گمرک باید واردش کنیم و سر و تهش معلوم است. من از زمان پزشکیان در وزارت بداشت بودم و تا قبل نمکی فشاری که وزیران و دولت‌ها و حاکمیت‌ها بر قیمت کمیسیون قیمت‌گذاری برای تثبیت قیمت می‌آورند، زیاد است و خیلی نمی‌شود در قیمت گذاری محصول نهایی اعمال نفوذ کرد، ولی تقریبا قیمت گذاری ماده اولیه نیست.
وی در ادامه افزود: اخیرا بعد از اینکه سندیکا‌های مختلف اعتراض کردند و قیمت‌گذاری شد، پس من تا قبل از این می‌توانستم با هر نهاد، تولیدی را وارد بکنم و با هر قیمتی دلم می‌خواهد بفروشم. این را کسی الان حداقل در سازمان غذا و داروی فعلی نمی‌تواند تشخیص بدهد و در صنعت ماده اولیه ما در سازمان غذا و دارو کسی نیست. این سندیکا و ذی‌نفعان خیلی دنبال ارز هستند. ارز دولتی در ظاهر ممکن است عواقبش را نبیند و به نفع بیمار است. بیمه قطعا ترجیح می‌دهد داروی ارزانتر را بییند حتی اگر در سیستمش فساد است. داروخانه ذی نفع در ارزان یا گران بودن نیست. در مجموع اگر نگاه کنید درست است ذی نفع بیشتر در صنعت ماده اولیه است، ولی حمایت می‌کنند که این ارز تثبیت شود. برای همین رئیس و معاون دولت همه می‌گویند که ارز دولتی را نگه داریم، ولی اگر آینده‌نگارانه فکر بکنیم باید ارز را آزادش کنیم.

عبدالهی اصل بیان کرد: در ظاهر ما هدف‌مان سلامت مردم است، ولی از سال ۷۴ تا الان که پارتایم و فول تایم با سازمان غذا و دارو کار می‌کنم، مدیر کل یا رئیس سازمانی بابت حمایت از مردم انتخاب نشده است. تا آنجا که شنیدیم قبل انقلاب همین آش و کاسه بوده و سلامت مردم را دسترسی را برای کتاب‌ها و دانشجویان می‌گوییم، ولی اگر من رئیس سازمان غذا و دارو پدر مردم را در بیاورم تا زمانی که آشوب به پا نشود کسی نمی‌گوید بالای چشمت ابروست. ممکن است ارز ۴۲۰۰ کمبود‌ها را به شدت افزایش دهد و قبول دارم. تمام دارو‌هایی که مردم دنبال برندش هستند، در ترکیه با قیمت مناسب تولید می‌شود و الان امروز شما سفارش بدهید، سه روز بعد در کانال‌های تلگرامی، تحویل می‌دهند. در سیاست‌های ابلاغی حمایت از صنعت ذکر شده نمی‌توانیم بگوییم مدافع مردم هستم. در آن قصه ما یک کار خیلی افتضاحی انجام دادیم و آن این است ما الان اجازه واردات ماده اولیه بیوتکنولوژی را می‌دهیم. یعنی ما الان اجازه واردات استامیفون را نمی‌دهیم. من مصرف کننده‌ای که تحت نفوذ پزشک و تبلیغات و چیز‌های دیگر خارجی را ترجیح می‌دهم، وقتی تفاوت قیمتش کم شود، خارجی می‌خرم. داروی جدید هزینه نظام سلامت را بالا می‌برد و گوش به حرف دو سه نفر مشاور در حوزه وزارت بهداشت هستند که بسیار پرنفوذ هستند و این‌ها دیدگاه‌هایشان دیدگاه‌های بیمه‌ای است. پس ما هم در حوزه دانش بنیان خیلی خراب کردیم و عملا تعطیل کردیم.

او اظهار کرد: الان فرض کنید اگر قیمت دارو را بالا ببرم هیچ اتفاقی نمی‌افتد، چون تجربه قبلی را داشتم یا این ارز را آزاد کنیم یا به این روش پرداخت کنیم، اتفاقی نمی‌افتد. اشکال کجا شروع می‌شود؟ آدم‌های تصمیم‌گیر، تجربه کافی ندارند و می‌ترسند. من تنها چیزی که سال ۷۷ یک بار این را تجربه کردم، ایتن بود که ارز اول بسته بندیش آزاد شد. اگر کسی به صورت کیس بررسی کند، مردم اول انقلاب درگیر جنگ و بالاخره این حرفا بودند. شاید خیلی در دارو اولویت اولشان جامعه بوده و دارو‌های جنگ و جبهه را ساپورت می‌کردند، ولی سال ۷۷ واقعا بدون هیچ تنشی ارز تبدیل شد.

وی در پایان گفت: سال ۹۲ که این افزایش نرخ ارز افتاد و حالا قرار شد ما به التفاوت نرخ ارز بدهیم، خب آخر دولت قبل بود و این‌ها ساز و کار پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز را گذاشتند روی این که بیماران را ثبت نام کنند و به بیماران مستقیم یارانه بدهند. با عوض شدن دولت سیاست برگشت و گفتند این پول را به بیمه می‌دهیم و در آن زمان گفتند ساز و کار نداریم و نمی‌توانیم. من بیمار اگر قبلا این دارو قیمتش هزار تومان بود بابتش ۳۰۰ می‌دادم و الان قیمتش سه هزار می‌شود. همان سال ۹۲ و ۹۳، این‌ها نرم افزارهایشان را آپگرید کردند و هم بیمه نیرو‌های مسلح هم تامین اجتماعی و هم سلامت ایرانیان، آنجا هم این اتفاقی که در مورد سازمان غذا و دارو می‌افتد با عوض شدن یک دولت همه مدیران عوض می‌شوند و کارشناسان یا بایکوت می‌شوند یا گوشه‌ای می‌روند و این گونه کارشناسان گوشه نشین هستند. اگر به نظر من بخواهد دو پله‌ای و سه پله ای، از نظر این که دوباره ارز ۴ را ۸ بکنیم، به نظرم اتفاق جدیدی نمی‌افتد باز همین اشکالاتی که بحث شد را خواهیم داشت.

حسام الدین شریف‌نیا گفت: در مورد شرکت‌های دانش بنیان مسئله‌ای که الان مطرح است و خیلی بیشتر از ارز آسیب داده، بسته بودن فهرست دارویی کشور است. چون منابع محدود است و بعضا یک تصمیماتی می‌گیریم که اصلا عجیب و غریب است. دوستان ذی نفع می‌گویند فهرست باید بسته باشد و قیمت ارز پایین باشد. اگر فهرست را می‌بندید یعنی مردم کشورتان را از دسترسی به دارو‌های جدید محروم می‌کنید. می‌گوییم، چون پول نداریم و ارز ۴۲۰۰ و یارانه می‌دهیم، این تناقض را چه طور می‌شود حل کرد. آسیبی که به شرکت دانش بنیان وارد می‌شود خیلی بیشتر از تفاوت نرخ ارز است. دولت به بهانه نداشتن پول جلوی وارد شدن داروی جدید را به بازار کشور گرفته است. یکی از تنها کسانی که خوب کارش را می‌کند و نتیجه بخش هم هست، همین شرکت‌های دانش‌بنیان هستند. بقیه هم هستند که ضعیف هستند. این سوال برای همه مطرح است که سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت چه ربطی دارد و چه سیاستی به کدام گروه ضرر می‌زند. باید طبق تشکیلاتی که دارند و طبق اساسنامه باید حامی مردم باشند و باید ببینند چی به مردم کمتر آسیب می‌زند.

 

وی در پایان گفت: می‌گوییم اگر اینقدر پول دارید، ارز هم برابرند و مشکل ندارند و نگاه ذی‌نفع در این ماجرا گم است. یادم است در زمان هاشمی وزیر قبلی اقتصاد، اختلاف نرخ ارز در زمانی که کالا داخل گمرک می‌آید به حساب بیمه برود و درآمدی برای بیمه‌ها ایجاد شود و این هزینه را کاور کنند. نظام بانکی اینقدر فشل است و نه تنها فشل است؛ بلکه همه برای بانک کار می‌کنند. بانک هم تسهیلات نمی‌دهد و روش کارش مشخص نیست. شما تغییر هر روز ارز نیمایی را دارید، یعنی تغییر یک دفعه ارز نیمایی به نظرم خودش ایجاد بحران می‌کند و وقتی بحران ایجاد شود، در کوتاه مدت یک عده هستند و ارز تغییر می‌کند. یعنی سیاست شما را زیر سوال می‌برد و به نظرم باید تغییر نرخ ارز باشد و دولت چاره‌ای ندارد.