محرومیت دانشجویان روزانه از ثبت نام کنکور؛ راهی برای عدالت یا مانعی برای پیشرفت؟

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ محرومیت دانشجویان دوره‌های روزانه از شرکت مجدد در کنکور یکی از مسائل مهم در نظام آموزش عالی ایران به شمار می‌رود. این محدودیت، که به واسطه مقررات سازمان سنجش و وزارت علوم به اجرا درآمده است، هدف اصلی‌اش جلوگیری از اشغال مجدد ظرفیت‌های آموزشی رایگان و ایجاد فرصت برای دیگر داوطلبان بوده است. با این حال، این سیاست در سال‌های اخیر به دلیل پیامد‌های منفی آن و مطالبات گسترده دانشجویان برای برداشتن این محدودیت‌ها، مورد بحث و بازنگری قرار گرفته است.

سرپرست جدید سازمان سنجش در آخرین اظهار نظر خود گفت: هدف از تدوین ضوابط و شرایط آزمون سراسری ۱۴۰۴، مانند مقررات همة آزمون ها، تأمین عدالت آموزشی با رعایت حقوق عامه متقاضیان ورود به آموزش عالی، جلوگیری از اتلاف سرمایه‌ها و منابع آموزشی کشور و حفظ روند برنامه‌ریزی مؤسسات آموزشی است.

• در ادامه حتما بخوانید

  ضوابط آزمون سراسری ۱۴۰۴ در راستای تأمین عدالت آموزشی است/ ثبت نام پذیرفته شدگان ۱۴۰۳ در آزمون ۱۴۰۴ ممنوع است

تاریخچه و دلایل وضع محرومیت

محدودیت شرکت مجدد دانشجویان روزانه در کنکور سراسری به دهه‌های گذشته برمی گردد. این قانون به‌طور مشخص در چارچوب سیاست‌های دولت برای بهینه‌سازی استفاده از منابع آموزشی و جلوگیری از انحصار فرصت‌های آموزشی رایگان وضع شد. بر اساس این قانون، دانشجویان دوره روزانه موظف هستند تا پایان دوره تحصیل خود در رشته‌ای که پذیرفته شده‌اند باقی بمانند و از شرکت در کنکور مجدد محروم هستند، مگر آنکه از تحصیل انصراف دهند.

دوره‌های روزانه در ایران به‌صورت رایگان ارائه می‌شوند و هزینه‌های تحصیل توسط دولت تأمین می‌شود. از این رو، دانشجویی که یک‌بار از این امکانات استفاده کرده است، اجازه شرکت مجدد در کنکور و اشغال دوباره ظرفیت‌های رایگان را ندارد.

محدود کردن شرکت مجدد دانشجویان روزانه در کنکور، به‌عنوان ابزاری برای ایجاد عدالت آموزشی میان سایر داوطلبان تلقی می‌شود. این سیاست باعث می‌شود ظرفیت‌های رایگان برای داوطلبانی که اولین بار قصد ورود به دانشگاه را دارند، در دسترس‌تر باشد.

تجربه نشان داده است که برخی از دانشجویان روزانه پس از ورود به دانشگاه، رشته یا دانشگاه خود را مناسب نمی‌دانند و تمایل به تغییر مسیر تحصیلی دارند. اعمال این محدودیت به کاهش چنین تغییراتی کمک کرده است.

اعمال محدودیت موجب کاهش فشار مالی بر دولت می‌شود، زیرا از استفاده مجدد یک دانشجو از منابع آموزشی رایگان جلوگیری می‌کند و این سیاست باعث می‌شود ظرفیت‌های رایگان به‌طور عادلانه‌تری میان داوطلبان جدید تقسیم شود. تشویق به انتخاب دقیق‌تر: محرومیت از شرکت مجدد در کنکور، دانشجویان را تشویق می‌کند که در انتخاب رشته و دانشگاه دقت بیشتری به خرج دهند و از تصمیم‌گیری عجولانه پرهیز کنند.

ازطرفی؛ بسیاری از دانشجویان روزانه معتقدند که این محدودیت، آزادی انتخاب مسیر تحصیلی را از آنها می‌گیرد و به نوعی حق تعیین سرنوشت آنها را محدود می‌کند و ممکن است دانشجویی پس از ورود به دانشگاه متوجه شود که علاقه یا استعداد واقعی او در رشته دیگری است. اعمال این محدودیت مانع از آن می‌شود که دانشجو بتواند در مسیر دلخواه خود حرکت کند که این محدودیت می‌تواند باعث ایجاد نارضایتی گسترده میان دانشجویان شود، به‌ویژه آن دسته که به دلایل مختلف تصمیم به تغییر رشته یا دانشگاه دارند.

یکی از پیامد این موضوع کاهش انگیز دانشجویان است؛ دانشجویانی که علاقه خود را به رشته فعلی از دست می‌دهند، ممکن است انگیزه‌ای برای ادامه تحصیل نداشته باشند، که این امر به افت کیفیت آموزشی منجر می‌شود.

عدالت آموزشی به معنای دسترسی برابر همه افراد به فرصت‌های تحصیلی بدون تبعیض است. در چارچوب عدالت آموزشی، افراد باید بتوانند متناسب با توانایی‌ها و علاقه‌های خود مسیر تحصیلی مناسب را انتخاب کنند.

محرومیت دانشجویان روزانه از شرکت مجدد در کنکور، از منظر بسیاری از کارشناسان در تضاد با عدالت آموزشی است. این محدودیت موجب ایجاد تبعیض میان دانشجویان روزانه و سایر گروه‌ها، مانند دانشجویان شبانه، دانشگاه آزاد و پیام‌نور می‌شود که از چنین محدودیتی برخوردار نیستند. علاوه بر این، این سیاست می‌تواند مانع تحقق پتانسیل واقعی برخی از دانشجویان شود.