بازگشایی سفارت انگلیس از بدبینی تاریخی تا تعامل سازنده

گروه دانشگاه «خبرگزاری دانشجو» یادداشت اساتید*؛ قفل سفارت انگلستان در تهران بعد از چهار سال با آمدن هاموند، وزیر خارجه این کشور باز شد، این موضوع یکی از مهمترین اتفاقات سیاسی بعد از توافق هسته ای جمهوری اسلامی ایران با ۱+۵ است؛ رخدادی که چند ماه پیش از این سیاستمداران بریتانیایی در موردش ابراز امیدواری کرده بودند.

باید گفت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این چهارمین بار است که روابط ایران با انگلستان دستخوش فراز و نشیب های سیاسی می شود. با پیروزی انقلاب اسلامی روابط کشورمان با پیر استعمار قطع شد و سردی روابط تا ۱۰ سال به طول انجامید.

در سال ۱۹۸۹ اعلام فتوای تاریخی حضرت امام خمینی(ره) علیه سلمان رشدی نویسنده کتاب موهون آیات شیطانی موجب بسته شدن سفارت انگلستان در قلهک شد، اینبار بعد از یکسال یعنی ۱۹۹۰ سفارت انگلستان مجددا باز شد تا اینکه در سال ۲۰۱۱ در پی اعتراض برخی جوانان نسبت به تحریم های ناعادلانه علیه کشورمان سفارت انگلستان در تهران به تسخیر معترضین درآمد و از آن زمان تا چند روز پیش روابط دیپلماتیک و کنسولی ما با بریتانیا به طور کامل قطع شده بود تا اینکه درست کمتر از دو ماه از گذشت توافق هسته ای  انگلیسی ها وقتی دیدند رقبای اروپایی شان از آلمان ها گرفته تا فرانسه و ایتالیا به سرعت خودشان را به تهران نزدیک می کنند آنها هم هر چه سریع تر روابط دیپلماتیک خود را با کشورمان از سرگرفتند.

بازگشایی سفارت پیر استعمار بحث ها و تحلیل های مختلفی را در محافل داخلی و بین المللی بدنبال داشت؛ برخی ها این تحول در عرصه سیاست خارجی را از تبعات مثبت توافق هسته ای برشمردند و ابراز امیدواری کردند که فصلی جدید در روابط ایران با غرب علی الخصوص قدرت انگلستان رخ خواهد داد، عده ای دیگر  با مراجعه به حافظه تاریخی  و روح استعمار ستیزی  معتقدند در شرایطی که ما دو انتخابات مهم و سرنوشت ساز مجلس دهم و خبرگان رهبری را در پیش داریم آمدن انگلیسی ها به ایران شائبه دار بوده و چه بسا به زودی موج تازه جاسوسی آنها در امور داخلی کشور به راه بیافتد.

این گروه در اثبات ادعای خود تحولات تاریخی از دوره قاجار، پهلوی و حتی اوایل انقلاب  را مثال می زنند؛ مانع تراشی انگلستان در قضیه ملی شدن صنعت نفت و تسخیر خاک در جنگ جهانی دوم از جمله نمونه های دخالت مسلم انگلیسی ها در امور داخلی کشورمان است.

گذشته از این دو نگرش، تحلیل سومی هم در خصوص بازگشایی سفارت انگلستان  مطرح می شود که از رهگذر دیدگاه تعامل سازنده و احترام متقابل قابل بررسی است. تحلیل گران تعامل سازنده معتقدند با نگاهی واقع بینانه  باز شدن قفل چهارساله سفارت انگلستان در تهران نشانه روی آوردن غرب به منطق گفت و گو در مقابل منطق تحریم و تهدید است، علت این سخن، اظهار نظر هاموند، وزیر خارجه این کشور در ایران است که گفت: ایران کشوری باثبات در منطقه ای بی  ثبات است. اینگونه اظهار نظر مقامات ارشد انگلستان بیانگر پذیرش قدرت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران می باشد.

انگلیسی ها به خوبی دریافته اند که در شرایط کنونی ایجاد صلح و ثبات در خاورمیانه به ویژه در سوریه و عراق بدون کمک جمهوری اسلامی ایران امکانپذیر نیست، دولت انگلستان به عنوان یکی از بزرگترین هم پیمانان ایالات متحده به خوبی می داند که نباید تحت تاثیر شانتاژ سیاسی رژیم صهیونیسیتی  و لابی عربی  نقش کشورمان  را در ایجاد ثبات و امنیت منطقه ای نادیده بگیرد از این رو با زبان دیپلماسی و الگوی تعامل سازنده این بار به ایران بازگشته است؛ از جهتی دیگر باید پذیرفت که در شرایط موجود اگر چه انگلستان به ظاهر قدرت هژمون دنیا نیست اما این واقعیت را باید پذیرفت که پیر استعمار با حفظ جایگاه تاریخی خود قدرت هژمون در سایه به حساب می آید.

از نظر اقتصادی و تجاری انگلستان می تواند راهگشای روابط ما با جهان غرب باشد و ما را در رسیدن به اهداف اقتصادی کمک کند البته این مهم با تکیه بر اقتصاد مقاومتی و جلوگیری از وابستگی به اقتصاد سرمایه داری موفقیت آمیز خواهد بود.

همچنین گشایش سفارت انگلستان فارغ از سابقه منفی تاریخی این کشور در اذهان عمومی می تواند زمینه مناسبی برای برقراری روابط فرهنگی و توریستی میان دو کشور باشد، بیش از ۳۵۰ هزار نفر ایرانی در انگلستان حضور دارند، از سر گیری روابط دیپلماتیک با انگلستان زمینه تسهیل در صدور روادید و تبادلات فرهنگی و علمی را فراهم می سازد.

در مجموع باید  گفت از نگاه واقع بینانه هر چند زود است قضاوت در مورد تحولاتی که در حال رخ دادن است و عوامل مختلفی در روابط دو کشور دخالت دارد اما باید گفت انگلیسی ها دریافته اند که باید با قدرت مهم خاورمیانه یعنی جمهوری اسلامی ایران با زبان دیپلماسی و تعامل سازنده وارد شد و پذیرش این حقیقت مرهون توان دیپلماسی ایران اسلامی در مذاکرات هسته است.

وضعیت کنونی می تواند آغاز خوبی در فصل تازه مناسبات ایران اسلامی با غرب اینبار نه از موضع ضعف و وابستگی بلکه از موضع قدرت و تعامل سازنده باشد.

آسیه مهدی پور- عضو هیئت علمی دانشگاه های ایلام
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تایید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.