HPV به روایت دانشجویان علوم‌پزشکی دانشگاه تهران/ همه‌چیز درباره یک ویروس جنجالی

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ انگار همزاد HIV است. یک ویروس شوم و وحشتناک که  همه‌چیزش شبیه ایدز است. از راه ارتباط جنسی منتقل می‌شود و مثل خوره، می‌افتد به جان قربانی بخت‌برگشته و ذره‌ذره مرگ را به جان بیمارش می‌چشاند. HPV یکی از ترسناک‌ترین ویروس‌های دنیاست. ویروسی که نامش را اولین بار در برنامه «ماه عسل» شنیدیم. قصه‌های پرآب و تابِ یاسمن اشکی درباره HPV اما چندان قانع‌کننده نبود و بسیاری از کارشناسان را به تردید انداخت. خود ویروس  HPV اما یک واقعیت تلخ و گزنده در دنیای امروز ماست. ویروسی که باید نسبت به آن آگاه بود و برای مبارزه با آن تلاش کرد، البته نه با اغراق و بزرگنمایی و «اشکی» بازی! بروبچه‌های بسیج دانشگاه علوم‎‌پزشکی تهران، تحقیق جامع و مفصلی درباره HPV انجام داده‌اند که ابهامات حول این ماجرا را روشن می‌کند.

 HPV چیست؟ چطور منتقل می‌شود؟

 HPV یا «ویروس پاپیلومای انسانی» شایع‌ترین عفونتی است که از راه تماس جنسی منتقل می‌شود. این ویروس باعث بروز زگیل تناسلی می‌گردد. همچنین ابتلا به عفونت HPV بسته به عضو درگیر می‌تواند منجر به افزایش ریسک ابتلا به سرطان‌های گردن رحم، واژن، آلت تناسلی مردان، مقعد، دهان و گلو ‌شود.
این ویروس از طریق رابطه جنسی منتقل می شود و شواهدی مبنی بر انتقال این ویروس از طریق استخر و لیزر یا صندلی توالت وجود ندارد. یکی از مهمترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به این ویروس نداشتن شرکای متعدد جنسی است در نتیجه یکی از مهمترین عوامل بازدارنده این بیماری رعایت حیا و روابط اسلامی در جامعه است. برای آن دسته از افرادی که در این بازه سنی سابقه ارتباط جنسی نداشته اند یا کسانی که یک همسر دارند احتمال مواجهه با این ویروس کاهش می‌یابد برای همین یکی از مهمترین راه‌های پیشگیری، پایبندی به بنیان خانواده و اخلاق اسلامیست.

 واکنسی برای پیشگیری، نه درمان

آیا راهی برای درمان HPV وجود دارد؟ این مهم‌ترین سوالی است که پس از ماجراهای ماه‌عسل «اشکی» در افکار عمومی ایجاد شده. بچه‌های علوم‌پزشکی می‌گویند بله! این ویروس، سه نوع واکسن دارد. Cervarix(دوگانه)، Gardasil (چهارگانه)، Gardasil9‌(نه گانه) نام این سه نوع واکسن است که به بازار عرضه شده‌اند. اما تمامی آن‌ها بیشتر جنبه پیشگیری دارند و واکسن درمانی این بیماری هنوز به بازار عرضه نشده است، پس اگر فردی مبتلا به ویروس باشد اثربخشی واکسن کاهش پیدا می کند، هر چند به افرادی که مبتلا به HPV هستند هم پیشنهاد می شود واکسن را تزریق کنند تا علیه دیگر سویه‌های ویروس هم مقاوم شوند. در مطالعات، دیده شده که هر سه نوع واکسن در جلوگیری از سرطان‌های ناشی از این ویروس اثربخش بوده‌اند اما مطالعات موجود تنها تا 10 سال پس از تزریق، ایمنی‌زایی را بررسی کرده‌اند و برای سال‌های پس از آن به مطالعات بیش‌تری نیاز است.
نکته مهم دیگر آن است که این واکسن صرفا از سرطانی که ویروس ایجاد می‌کند جلوگیری می‌کند اما بقیه عوامل موثر بر سرطان همچنان می‌توانند سرطان‌های نامبرده را ایجاد کنند لذا افرادی که واکسن را تجویز می‌کنند هم از تست‌های غربالگری مستثنی نیستند.

نه کمتر از 13، نه بالاتر از 26

آیا واکسن HPV را می‌توان در هر زمانی استفاده کرد؟ پاسخ، منفی است. تزریق واکسن  در بازه سنی ۱۳ تا ۲۶ سال را توصیه می‌کنند‌. و اگر فردی بالاتر از این سن موفق به تزریق یا تکمیل واکسن نشد باز هم توصیه به تزریق واکسن دارد اما  برای سن بالاتر از ۲۶ به دلیل افزایش احتمال مواجهه قبلی با ویروس،  تجویز این واکسن توصیه نمی‌شود .
به طور کلی این واکسن به افرادی که احتمال مواجهه‌های بعدیشان با ویروس زیاد است توصیه می‌شود.
همانند بقیه‌ی بیماری های مقاربتی ارتباط جنسی با شریک جدید احتمال ابتلا به عفونت را چندین بار افزایش می‌دهد.  به طور کلی در مردان، مصرف سیگار و الکل ریسک ابتلا را افزایش خواهد داد.  البته لازم به ذکر است که میزان ابتلا به این بیماری در آسیا کمترین میزان در جهان است.

اعتراض به عوارض

هنوز چند ساعتی از حضور «اشکی» در ماه‌عسل نگذشته بود که سوالات زیادی درباره عوارض واکسن این ویروس در افکار عمومی مطرح شد. سینکوپ (کاهش هوشیاری ناشی از کاهش جریان خون مغزی) و غش کردن جزو عوارض نسبتا شایع این واکسن هستند. البته گروهایی در تعدادی از کشورهای مختلف از جمله ژاپن اعتقاد دارند  عوارض واکسن بیش از آن چیزیست که سازمان‌های بین‌المللی ادعا می‌کنند اما این سازمان‌ها به دلیل منافعی که در استفاده از این واکسن دارند آن را کتمان می‌کنند.بنا به گزارش‌ها در چند مورد، به افرادی که در اثر تزریق واکسن دچار عوارض شده‌اند غرامت پرداخت شده است.
در سال۲۰۱۳  در کشور ژاپن به دلیل اعتراضاتی که صورت گرفت، "توصیه" به استفاده از این واکسن متوقف شد ( به این معنا که این واکسن دیگر تبلیغ نشد). اما در حال حاضر در  برنامه واکسیناسیون کودکان بالای 9 سال ژاپن وجود دارد. استفاده از این واکسن در رژیم صهیونیستی هم در برهه‌ای از زمان با  اعتراض گروه‌هایی مواجه شد اما این واکسن همچنان در برنامه واکسیناسیون این رژیم هم موجود است.

ما می‌توانیم؟

واکسن HPV توسط تعداد معدودی شرکت داخلی وارد ایران می‌شود. از آنجا که ورود این واکسن‌ها به کشور به دلیل تحریم و شرایط نامطلوب بودجه‌ای وزارت بهداشت محدود است، محققان شرکت‌های دانش بنیان به تولید ملی این واکسن روی آوردند تا جایی که مدتی پیش، رضا ملک‌زاده، معاون تحقیقات‌وفناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این خصوص ادعا کرد:«محققان دو شرکت دانش‌بنیان ایرانی به پیشرفت ۹۰ درصدی در تولید واکسن HPV رسیده‌اند و نخستین واکسن ایرانی این بیماری به‌زودی تولید و احتمالا از سال ۹۸ وارد بازار می‌شود.»
خودکفایی در تولید واکسن ها و داروها و آغاز برنامه ایمن‌سازی کامل در کشور از موفقیت‌های ملی محسوب می‌شود. اما فارغ از این موضوع باید به هزینه‌های تحمیل شده برای تولید و تحقیق این واکسن و از طرف دیگر جایگاه و اولویت واکسن HPV در برنامه ایمن‌سازی کشور نیز توجه کرد. در این خصوص پس از جنجال‌های ایجاد شده‌ی اخیر، همایون هاشمی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در صحن علنی مجلس ادعا کرد:«اغلب کشورها واکسن HPV را تولید نمی‌کنند و نیاز خود را از طریق واردات برطرف می‌کنند؛ وزارت بهداشت باید مقرون به‌صرفه بودن تولید و واردات این واکسن را به لحاظ علمی، منافع ملی و نیاز بیماران سنجیده و سپس برای تولید و واردات آن اقدام کند.»
باید به این سوال نیز پاسخ داد که در شرایط از هم گسیختگی و شکست تقریبی برنامه طرح تحول نظام سلامت، آیا تولید هزینه‌آور واکسنی که در ایران نیاز غالب نیست، اولویت اصلی نظام سلامت کشور  محسوب می‌گردد تا جایی که در روندی کاملا غیر حرفه‌ای در یک برنامه‌ پربیننده‌ی تلویزیونی درخواست کمک مالی از خیرین و مردم شود؟