وقتی وزارت علوم به فکر خانه تکانی مقطع دکتری می‌افتد/ ساماندهی تحصیلات تکمیلی چرا و چگونه؟

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محیامعصومی- موضوع از جایی شروع شد که بیشتر دختران و پسران ایرانی تصمیم گرفتند دکتر شوند، فرقی نمی‌کند که دکترای چه رشته و گرایشی را داشته باشند، مهم آن است که خانم دکتر یا آقای دکتر خطاب شوند، درحقیقت فقط داشتن یک مدرک دکتری کفایت می‌کند؛ آغاز ماجرا دقیقا از همینجا کلید خورد. تب مدرک گرایی بالا رفت و جوی در بین دانشجویان به راه افتاد که هرچه مدرک تحصیلی بالاتری داشته باشند، ارج و ارزش بیشتری را می‌توانند در بین دوستان، آشنایان و اطرافیان کسب کنند.

به فراخور این استقبال و نیازی که دانشجویان برای تحصیل در مقاطع مختلف تحصیلی از خود نشان دادند، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی سراسر کشور ظرفیت‌های پذیرش خود را افزایش دادند و حتی در مواردی رشته گرایش‌های متنوعی را به جریان انداختند.

اما این رشد سطح تحصیلاتی دانشجویان علیرغم تمام مزایایی که می‌تواند برای کشور داشته باشد، پیامد‌هایی را نیز به دنبال دارد که در گام نخست، بالا رفتن سطح توقعات جوانان و نبود شغل متناسب با رشته و مقطع تحصیلی را به ارمغان می‌آورد. خیلی کم پیش می‌آید هنگام سوال از داوطلبان آزمون دکتری درباره انگیزه آن‌ها برای شرکت در کنکور، با پاسخ‌های تعجب آور روبه رو نشویم چرا که هرکدام به نوعی انگیزه‌ای جز رشد سطح سواد و ارتقای شغلی متناسب با رشته خودشان را مطرح می‌کنند و معمولا به خاطر به چشم آمدن، پر کردن اوقات فراغت، اجبار اداره‌ها و نهاد‌های مرتبط با کار آن‌ها برای ارتقای مدرک تحصیلی دل به دنیای سخت و پیچیده آزمون دکتری می‌زنند.

دنیای پیچیده و پر رمز و راز مقطع تحصیلی دکتری کار را به جایی رساند که پیامد‌های آن از مزایایش پیشی گرفت و مسئولان به فکر راه حلی برای آن افتادند، هرچند که هنوز تصمیم‌های قطعی برای ساماندهی این مقطع تحصیلی گرفته نشده، اما هر از گاهی مسئولان مختلف خبر‌های متنوعی از سازماندهی و بررسی آن می‌دهند.

 

ساماندهی تحصیلات تکمیلی به ویژه مقطع دکتری در دو نوع دسته بندی می‌شود، ابتدا تجمیع رشته گرایش‌های تحصیلی این مقطع و سپس میزان پذیرش واحد‌های آموزشی که معمولا اخبار ضد و نقیضی برای هرکدام شنیده می‌شود.

حسین حسینی معاون آموزشی دانشگاه تهران درباره ساماندهی و تجمیع رشته گرایش‌های مقطع دکتری بیان کرد: در دوره‌ای که آموزش عالی با رویکرد توسعه‌ای مواجه بود عناوین دوره‌های دکتری بسیار ریز و جزئی شده بودند برای مثال رشته ادبیات فارسی در دانشگاه تهران با عناوینی مانند گرایش حماسی، ثنائی و عرفانی تدریس می‌شد که با پیگیری‌های صورت گرفته اکنون در این دانشگاه پذیرش دوره دکتری ادبیات فارسی تنها با یک عنوان دنبال می‌شود.

وی ادامه داد: برنامه تجمیع گرایش‌های دوره دکتری تحت یک عنوان تنها مربوط به دانشگاه تهران نیست بلکه این موضوع به عنوان یک سیاست برای کل کشور در وزارت علوم درحال بررسی است، اما هنوز در این زمینه جمع بندی صورت نگرفته است.

حسینی در پاسخ به این سوال که چه زمانی جمع بندی نهایی برای این موضوع انجام می‌گیرد، اظهار داشت: در صورتی که برای برنامه تجمیع گرایش‌های دوره دکتری تحت یک عنوان در شورای گسترش تصمیم گیری صورت گیرد این برنامه از سال ۹۹ قابل اجرا خواهد بود.

این درحالی است که پیش از این مجتبی شریعتی نیاسر معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در تشریح جزئیات «طرح جامع دوره دکتری» به خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو گفت: این طرح در مرحله تدوین قرار دارد. از آنجایی که برنامه وزارت علوم بود که این طرح تا پایان مهرماه امسال ابلاغ شود، اما هنوز شورای گسترش معاونت آموزشی این وزاتخانه درخصوص آن تصمیم گیری نهایی را انجام نداده است، چون ایرادات تدوین این طرح باید در شورا اصلاح شود.

 

 

وی با اشاره به اهدافی که در قالب طرح ساماندهی دوره‌های دکتری دنبال می‌شود، بیان کرد: در قالب تدوین طرح فوق تلاش داریم رشد بی رویه و کمی دانشجویان دکتری کاهش یابد و ما بتوانیم دوره‌های دکتری را هدفمند و توسعه دوره‌های دکتری را با نیاز بازار منطبق کنیم، ضمن اینکه سطح نقش آفرینی این دوره‌ها در رفع مشکلات کشور را ارتقا دهیم.

به گفته شریعتی نیاسر، طرح ساماندهی دوره دکتری یکی از طرح‌هایی است که در قالب برنامه ساماندهی آموزش عالی تدوین می‌شود و هدف این نیست که ظرفیت پذیرش دانشجویان دکتری در برخی از دانشگاه‌های زیر نظام‌های آموزشی کاهش پیدا کند و هیچ دانشگاهی در قالب این طرح هدف گذاری نشده است.

از طرف دیگر منصور غلامی وزیر علوم به خبرگزاری دانشجو اعلام کرد که هنوز برنامه مصوبی برای حذف مدل‌های فعلی کنکور دکتری و کارشناسی ارشد ندارند.

گفته‌های مسئولان وزارت علوم به خوبی روشن است که فعلا برنامه‌ای برای حذف کنکور دکتری یا کاهش ظرفیت‌های پذیرش در دانشگاه‌ها وجود ندارد و مراحل سخت و پیچیده پذیرفته شدن در آزمون دکتری همچنان به قوت خود باقی است و تنها باید منتظر باشیم تا تعدادی از رشته گرایش‌های این مقطع تحصیلی سرنوشت ساز دچار تحول شود، تحولی که می‌تواند خود نوعی حذف گرایش‌های اضافی و به تناسب آن کاهش ظرفیت پذیرش مربوط به آن در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی باشد.

حال باید نشست و منتظر زمزمه‌های تازه مسئولان بود تا گویی در سال آینده خبر‌های جدیدی از تحولات مقاطع تحصیلات تکمیلی به گوش رسد.