فاجعه زیست محیطی یک کارخانه / زمین‌های کشاورزی مراغه و بناب در معرض تهدید شرکت کاوه سودا

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، شرکت کاوه سودا در استان آذربایجان شرقی، تولیدکننده کربنات سدیم و بزرگترین کشور است و بیش از ۲ هزار نفر به صورت مستقیم در این مجتمع فعالیت می‌کنند. این مجتمع شامل ۵ واحد تولیدی و ۲۰ واحد معدنی است و مواد اولیه مورد نیاز از معادن مراغه، ملکان، مهاباد، آذرشهر، بناب، عجب شیر و اسکو تامین می‌شود.

صنایع کاوه سودا یکی از زیر مجموعه‌های شرکت گروه صنعتی شیشه کاوه است که در سال ۱۳۷۵ در مراغه احداث شد. مکان اولیه پیشنهادی احداث کارخانه درکنار دریاچه اورمیه بود که برای دفع پساب و تامین آب مورد نیاز برای فعالیّت مناسبی بود؛ اما به دلیل شرایطی این کارخانه بدون در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی در مراغه ساخته شد.

 

بیشتر بخوانید:

---

‌سال ۱۳۸۹ فعالیت این واحد تولیدی مواد شیمیایی به دلیل تخلفات زیست محیطی و آسیب رسانی به اراضی کشاورزی جنوب آذربایجان شرقی برای مدتی متوقف شد و سپس به گفته مسئولان وقت، با اصلاح مسائل مربوط به محیط زیست فعالیت خود را از سر گرفت؛ اما باز هم شبهاتی در خصوص مسائل زیست محیطی مربوط به این کارخانه مطرح شد.

 

شنیده‌ها حاکی از این است که بر اساس اعلام کارشناسان روزانه دستکم ۸ هزار متر مکعب فاضلاب صنعتی با مقدار «ای سی» بالای ۲۰۰ هزار میکروزیمنس در لاگون‌های خاکی و غیر استاندارد به وسعت حدود ۳۰۰ هکتار در محوطه اطراف این کارخانه رهاسازی شده و منابع زیر زمینی آب و خاک منطقه مراغه و بناب را با تهدید جدی مواجه می‌کند. همچنین حجم پسماند صنعتی کاوه سودا حدود ۱۳۰۰ تن در روز بوده که معادل ۶۰ درصد پسماند ویژه استان است، اما هیچ روش استانداردی برای مدیریت پساب و پسماند بسیار خطرناک این کارخانه به کار نمی‌رود.

 

یک فعال دانشجویی دانشگاه صنعتی سهند در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: کارخانه کاوه سودا مواد اولیه کارخانجات تولیدی شیشه و مواد شوینده را تولید می‎‌کند. لاگون‌های غیر استاندار این کارخانه قرار بود پساب‌ها را نگه دارد، تا زمانی که آن‌ها تبخیر شوند و مازاد آن را رها کنند؛ اما متاسفانه این لاگون‌ها شکسته شد و نزدیک به ۸۰۰ هکتار زمین‌های اطراف کارخانه دچار آسیب شدند و چند سال کشاورزان نیز نمی‌توانستند از این زمین‌ها استفاده کنند.

وی می‌گوید: در سال ۱۳۹۰ به یکباره از طرف سازمان آب و فاضلاب مراغه آلودگی زیست محیطی این کارخانه از سوی این سازمان حل شده تلقی شد. به راحتی می‌توان با یک تحقیق ساده در مورد اتّفاق سال ۱۳۸۹ می‌توان به عمق فاجع پی برد.

 

به گفته این فعال دانشجویی چندین کارگروه تاکنون مسئولیّت تحقیق و آزمایش‌ها برای فهمیدن اینکه آیا پساب این کارخانه باعث آسیب به محیط زیست شده است یا نه؛ را بر عهده گرفته‌اند، اما تاکنون هیچ نتیجه‌ای در مورد فعالیّت این کارگروه‌ها رسانه‌ای نشده است که به نوبه خود در مورد روابط بسیار شک برانگیز است.

وی می‌گوید: حتی بدون نتیجه آزمایش‌ها نیز می‌توان به شوری غیرعادّی آب‌های زیرزمینی منطقه پی برد. طی تحقیقات، متوجّه شدیم آخرین کارگروهی که از سوی دانشگاه تبریز موظّف به ارائه نتیجه قابل قبول در مورد آلودگی این کارخانه بوده است به بهانه واهی موضوع را تا بهمن سال ۹۸ به تعویق انداخته و پس از آن مسکوت مانده است.

فعال دانشجویی دانشگاه سهند می‌افزاید: طی صحبت‌هایی که با اعضای شورای شهر شهرستان بناب داشتیم، متوجه شدیم که کارگروهی در آذربایجان شرقی، ملزم به تحقیق در مورد آلودگی زیست این کارخانه تشکیل شده است در این راستا، بسیج دانشجویی طی نامه‌ای به استاندار استان اعتراض شدید خود نسبت به اهمال کاری در پیگیری این موضوع شدند که متأسّفانه با گذشت نزدیک به چند هفته هنوز پاسخی دریافت نکرده‌ایم.

به گفته وی آن طور که مشخص است نتایج هرکدام از تحقیقات و آزمایش‌های کارگروه‌های تحقیقاتی که می‌توان با تشکیل این‌ها به عمق فاجعه پی برد تاکنون به بهانه‌های مختلف رسانه نشده حتّی مسکوت مانده است. این کارخانه بار‌ها ادعای سازمان محیط زیست مبنی بر آلودگی خود را انکار کرده است و بر مبنای چه حقّی کارگروه دیگری برای خود انتخاب کرده است؟

 

 

به گفته این فعال دانشجویی آن‌چیزی که مسلّم است طبق مشاهدات ما این کارخانه به هیچ عنوان در دفع پساب خود مسائل زیست محیطی را رعایت نمی‌کند که همین موضوع باعث از بین رفتن مزارع کشاورزی در روستاهایی، چون خانقاه، ورجوی، خوشه مهر و. شده است. این کارخانه دغدغه‌ای نیز به استفاده از لوازم حفظ محیط زیست مانند ژئوممبران (که برای جلوگیری از نفوذ پساب به خاک در کف استخر‌ها استفاده می‌شود.) ندارد و محیط زیست این منطقه و جان، مال و سلامتی مردمان ساکنین این منطقه را فدای سوداگری‌های خود کرده‌اند.

 

اما به گفته حمید قاسمی، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی فعالیت‌های کاوه سودا تحت نظارت و کنترل بوده و به طور دوره‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد. کارشناسان محیط زیست به صورت مداوم پساب، پسماند و فعالیت‌های این شرکت را کنترل کرده و در صورت نیاز تذکرات لازم را به مسئولان شرکت ارائه می‌کنند.

قاسمی معتقد است که کارشناسان و کارکنان محیط زیست آذربایجان شرقی بر حسب وظایف سازمانی و ایجاد گشت‌های پایش شبانه همواره بر فعالیت واحد‌های صنعتی و تولیدی و خدماتی نظارت مستمر داشته و با اثبات هرگونه آلایندگی در این واحد‌ها موضوع را وفق ضوابط مورد عمل سازمان حفاظت محیط زیست پیگیری و برخورد لازم را انجام خواهد داد.

محمد رضا پور محمدی، استاندار آذربایجان شرقی در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: با تحقیقاتی که در مورد آلودگی زیست محیطی کارخانه کاوه سودا انجام شد، نشانگر این بود که آلودگی در بعضی از حوزه‌ها برای سال‌های ۸۹ و ۹۰ بوده است و آلودگی جدی در حوزه‌های آبگیر منطقه وجود ندارد.

 

 

استاندار آذربایجان شرقی می‌افزاید: بحث‌هایی در مورد آلودگی زیست محیطی کارخانه کاوه سودا وجود داشت در این راستا، گزارش‌های از سوی سازمان محیط زیست ارائه شد برای بررسی‌های بیشتر کارگروهی از متخصصین محیط زیست، پارک علم و فناوری و محققان دانشگاه تبریز ایجاد شد.

به گفته وی با تحقیقات انجام شده در این زمینه و گزارش‌های که در چند روز آینده اطلاع رسانی می‌شود، نشانگر این بود که آلودگی این کارخانه در بعضی از حوزه‌ها برای سال‌های ۸۹ و ۹۰ بوده است؛ به صورتی که لاگون‌های ترک برداشته و به آب حوزه‌های اطراف نفوذ کرد بررسی‌ها نشان می‌دهد که آلودگی جدی در حوزه‌های آبگیر منطقه وجود ندارد.

استاندار استان آذربایجان شرقی می‌گوید: در مورد مسائل زیست محیطی که مربوط به فعالیت کارخانه‌ها باشد ملاحظه‌ای نداریم اگر معلوم بشود کارخانه، معدنی یا تولید کننده‌ای به محیط زیست آسیبی می‌رساند با تدابیری این مشکل قابل پیشگیری است.