سیستم های مديريت اطلاعاتي علوم انساني اسلامي کجاست؟/مديريت علوم انساني اسلامي زمين مانده

گروه علمي «خبرگزاري دانشجو»؛ مديريت و سياستگذاري علم و فناوري از مهم ترين اركان توليد علم بشمار مي رود كه به زعم بسياري از كارشناسان اين ركن مهم مغفول مانده است و اين حلقه مفقوده باعث شده تا در بسياري از موارد نتوان به علم اسلامي در حوزه هاي مختلف دست يافت.
 
عادل پيغامي، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق و استاد اقتصاد است و ازجمله افرادی است که در اولین نشست راهبردی در محضر مقام معظم رهبری سخنرانی کرد. به گفته خودش بیش از بیست سال است که درباب تحول در علوم انسانی تامل می کند والبته این دغدغه در سخنانش موج میزد.

 
آنچه پیش روی شماست نتیجه نزدیک به سه ساعت گفت وگوي فصلنامه پژوهش هاي فرهنگي و اجتماعي با وي است؛ وي در این گفت وگو به بیان حلقات زنجیره مدیریت دانش و تحول علوم انسانی پرداخت و در هر بخش مثال هایی را بیان کرده و ضمنا به آسیب شناسی تحول علوم انسانی در ایران نیز پرداخت.
 

در ادامه بخش هاي گذشته؛ بخش پنجم صحبت وي ذيلاً از نظرتان مي گذرد:

حلقۀ ششم: مدیریت اطلاعات

 

حلقۀ ششم، حلقۀ مديريت اطلاعات است. سیستم های مديريت اطلاعاتي علوم انساني اسلامي کجاست؟ بعضی ها فکر می کنند من با الفاظ بازي می کنم؛ چون هيچ تصوري از نقش سیستم های اطلاعاتي در توليد دانش و خلق دانش ندارند و چون تصورش را ندارند، می گویند چه می گویید؟ چون رشتۀ من اقتصاد است، از اقتصاد صحبت می کنم.

 

اقتصاد غرب، شبکه های مفهومي و معنايي را براي خودش به اسم تزاروس طراحي کرده و بر اساس اين شبکه های مفهومي، مديريت اطلاعات می کند.  براساس اين شبکه های مفهومي مسائل و داده های دروني خودش در دانشگاه را طبقه بندي می کند. بر اساس اين، دانش را رصد می کند و دايره المعارف می نویسد.

تا زماني كه دايراه المعارف اقتصاد اسلامي نداشته باشيم حرف‌هاي چهل سال گذشته را تكرار مي‌كنيم

درحالی که ما نمی توانیم براي اقتصاد اسلامي دايره المعارف بنويسيم و تا زمانی هم که نتوانيم دايره المعارف بنويسيم، دائماً حرف های چهل سال گذشته را تکرار می کنیم؛ چون يک بار نگفتیم که ديگر اين حرف ها را تکرار نکنيد. ما حرف هایی که سي سال پيش از ديدگاه شهيد صدر گفتيم، دوباره براي آن کنگره و همایش می گذاریم و براي آن پول خرج می کنیم و دوباره همان ها را از چاپي به خطي از خطي به چاپي تبديل می کنیم.

دلیل این کارها این است که نمی توانیم براي آن دايره المعارف بنويسيم. وقتي دايره المعارف را نوشتند خط می کشند و می گویند اين حرف ها تمام شد، حالا حرف های جديدت را بگو. با مرز دانش، خط می کشد و علت اینکه ما نمی توانیم دايره المعارف بنوسيم، این است که تزاروس نداريم.

 

* آیا بخش مهمی از مديريت اطلاعات، نگاه به تاریخ علم است؟

پيغامي: خیر، پيداکردن شبکه های معنایي و مفهومي يک علم است. اگر الان به من بگویند در مورد دیدگاه های اقتصادي قرآن کار کن یا اینکه به شما بگويند در مورد دیدگاه های اقتصادي امام علي عليه اسلام کار کن، با چه شبکه مفهومي می توانید مفاهيم اقتصاد اسلامي را از این منابع بیرون بکشید؟ هر کسي از جنبه خودش پنجاه لغت را انتخاب می کند و آ نها را در قرآن جست وجو می کند و می گوید اینها آیات اقتصادی است. ملاک اينکه آيه اي اقتصادي بشود يا نشود، چيست؟

هر آیه ای که در آن کلمه اموال بود، اقتصاد اسلامي می شود؟ هر حديثي که در آن، کلمه فقير بود اقتصاد اسلامي می شود ؟ شبکه مفهومي اقتصاد و سیاست اسلامي چيست؟ اين کار جزء زيربناهاست و تا زمانیکه اين کار انجام نشود، نمی توانیم هيچ کتاب مناسبی در زمینۀ دیدگاه های اقتصادي قرآن و دیدگاه های اقتصادي امام صادق(ع) بنويسيم، کما اينکه تا حالا نتوانسته ایم، بنويسيم. به دليل اين که هنوز آن توري که بايد بيندازيم و احاديث را بيرون بياوريم، نداريم.

اصلاً شک نکنيد. مثلاً دانش اقتصاد خودش را بالغ بر هزار و صد شاخه، طبقه بندي کرده است. انجمن اقتصاددانان آمريکا اين طبقه بندي را نوشته اند و اين طبقه بندي حتي توسط مجلات اقتصاد اسلامي قم نیز رعايت می شود؛ يعني اين قدر مقبول است. شما هر مجله اقتصاد اسلامي قم را نگاه کنید زير چکیده های آن کد «jel» را نوشته است. يعني حتي قم ما هم خودش را مبتني بر کدهاي آ نها کرده است.

حال سؤال بنده این است که طبقه بندي علوم انساني اسلامي چيست؟ طبقه بندي اقتصاد اسلامي چيست؟ آنها بر اساس طبقه بندي علوم شان که هشتصد شاخه است، کاملاً مديريت دانش و طبقه بندي اطلاعات را انجام می دهند. ولی ما کديفيکيشن نداريم.

حلقۀ هفتم : مدیریت دانش

حلقۀ هفتم، مشخصا لفظ مديريت دانش اقتصاد اسلامي است و به نوعي تمام اين حرف هایی که ما می زنیم خودش يک نوع بحث مديريت دانش است، ولي بحث اينجاست که از اين تيپ حرف هایی که تا الان زديم در علوم انساني اسلامي کجاست؟ چه کساني و چه کانون هایی اینها را بحث می کنند؟

مديريت علم علوم انساني اسلامي زمين مانده است

مشخصا «مدیریت علم » علوم انساني اسلامي زمين مانده ا ست. تعبير نقشه های جامع علمي براي تک تک علوم و نظام مهندسي که مقام معظم رهبری مطالبه کردند، از مسائل مديريت دانش علوم انساني اسلامي است و متأسفانه جداً زمين مانده است. اگر به من که در دل دانشگاه امام صادق (ع)هستم بگويند دانشگاه امام صادق (ع) چه ضعف ها و اشکالاتی دارد، همين حلقه ها را مي شمارم و می گویم به دليل بي توجهي و کم توجهي به همین هاست. اگر بخواهد توجه هم بشود، خيلي نمی تواند؛ چون نظام کلان هم اين را نمي خواهد.

 

اگر ما بخواهيم به این ها بپردازيم، وازرت علوم صلاحیت های علمي ما را رد می کند. اگر استاد ما بخواهد صرفا به بعضي از اين حوزه ها بپردازد، وزارت علوم او را رد می کند و هيچ مجله علمي، مطالبش را چاپ نمی کند.

 

من که حدود ده سال است در حوزه رفتار سازي اقتصاد اسلامي کار کرده ام، هيچ مجلۀ اقتصاد اسلامي مقالۀ من را چاپ نمی کند. دانشکده های اقتصاد به ما می گویند اینها ربطي به ما ندارد و حوزه های علمیه هم می گویند اینها مربوط به دانشکده های تعليم و تربيت است؛ زیرا درک نمی کنند که رفتار سازي خمس، باید توسط دانشکدۀ اقتصاد خودمان تعریف شود و دانشکدۀ تعليم و تربيت نمی تواند اين را انجام دهد.