چرا باوجود تشویق وزارت علوم و باور جامعه دانشگاهی در همراهی صنعت و دانشگاه، پایاننامههای دانشگاهی و نیازهای صنعتی کشور مسیری جداگانه را طی میکنند؟
گروه علمی «خبرگزاری دانشجو»؛تجربه بسیاری از کشورهای توسعه یافته چون چین و استرالیا و بسیاری از کشورهای دیگر نشان داده است، همراهی دو نهاد تاثیرگذار صنعت و دانشگاه نقش پر رنگی در پیشرفت علمی و اقتصادی یک کشور دارد و مواهب و مزایای فراوانی را برای جامعه، صنعت و دانشگاه به دنبال خواهد داشت.
وزارت علوم کشور همراه با این باور، در سال های اخیر تلاش برای همراهی صنعت و دانشگاه را از اولویت های معاونت پژوهش وزارت علوم معرفی کرده است. تاسیس پژوهشکده ها و پارک های علم و فناوری و ایجاد رشته های پژوهش محور در مقاطع ارشد و دکترا شاهدی برای این ادعاست.
تلاش های اخیر وزارت علوم و حضور موفق دانشگاه در کنار صنعت در پروژه هایی چون تولید سیلیکون و قطعات هواپیمایی قابل انکار نیست، اما این را نیز نمی توان انکار کرد که، تا هم مسیری این دو، راهی دراز باقی مانده است.
حال که هم مسیر بودن صنعت و دانشگاه، منافع صنعت و دانشگاه را تامین می کند، چه مشکلاتی مانع از همراهی این دو نهاد تاثیرگذار در کشور شده است؟ چرا با وجود تاکید و تشویق معاونت پژوهشی وزیر علوم، پایان نامه های دانشگاهی و نیاز های صنعتی کشور مسیری جداگانه را برای پیشبرد اهداف خود طی می کنند.
معیار ارزیابی مقاله در پایان نامه ها
برخی استادان معتقدند، در یک بازه زمانی، وزارت علوم تمام توجه خود را برای تولید علم و ارزیابی عملکرد استاد و دانشجو به داشتن و نگاشتن مقاله معطوف کرد و این مقاله محوری به ضرر پروژه های کاربردی تمام شد. هر چند وزارت علوم اخیراً تفاوتی میان تولید علم و تولید مقاله لحاظ می کند، اما داشتن مقاله همچنان یکی از مولفه های جدی ارزیابی دانشجو در فضای آموزش عالی، بویژه در مقاطع دکتراست.
دانشجو و استاد راهنمای او باید به دنبال پایان نامه ای باشند که بیشترین تعداد مقاله علمی و پژوهشی را بتوان از آن استخراج کرد؛ این در حالی است که در بسیاری موارد، پایان نامه هایی که بر اساس پروژه های صنعتی مورد نیاز کشور تعریف می شود و حتی نتیجه بخش و موفق هم است، الزاماً پایان نامه های مقاله خیزی نیست.
تعداد مقالات یک دانشجو، تاثیر بسزایی در شانس پذیرش او در مقطع دکترا دارد، حداقل دو مقاله علمی پژوهشی برای ورود به این مقطع الزامی است و بی تردید تعداد بیشتر مقالات برای دانشجو امتیاز محسوب می شود.
علاوه بر این اگر دانشجویی قصد ادامه تحصیل در دانشگاهی خارج از کشور را داشته باشد، دانشگاه مقصد نیز از او مقاله می خواهد نه انجام پروژه های صنعتی و کاربردی!
و تامل برانگیزترین نقطه این جاست که کارفرمایان صنعتی در انتخاب دانشجویان و استادان برای کار در پروژه های صنعتی کشور، داشتن مقاله را لحاظ می کنند؛ یعنی استادی که تعداد بیشتری مقاله دارد شانس بیشتری برای گرفتن یک پروژه صنعتی خواهد داشت و در مقابل استادی که در پروژه های صنعتی مشغول به کار می شود، وقت کمتری برای نوشتن مقاله دارد!
حرکت علم و صنعت در دو زمان متفاوت
هر چند به نظر برخی، در شرایط فعلی همراهی دانشگاه با صنعت از مهمترین اهداف دانشگاه محسوب می شود، از نظر برخی دیگر مهم ترین هدف دانشگاه در هر شرایطی تولید علم است.
برخی استادان معتقدند دانشگاه باید ابتدا در راستای هدف اولش - یعنی تولید علم- از مرزهای تازه علم عبور کند و پس از آن این صنعت است که باید خود را با سرعت علم همراه کند. اگر دانشگاه بخواهد همه تلاش خود را به حرکت هماهنگ با صنعت معطوف کند ممکن است از تولید علم بازبماند، بویژه اینکه تولید علم در دانشگاه ها آهنگ تندتری نسبت به تولید تکنولوژی در صنعت دارد.
خلاصه کلام این صنعت است که باید دوان دوان خود را به دانشگاه برساند.
محدودیت های یک پروژه برای یک پایان نامه
به گفته برخی استادان، پروژه های صنعتی عموماً به گونه ای طراحی می شوند که نمی توان آن ها را در مدت زمان کوتاه یک ساله به سرانجام رساند؛ این در حالی است که دانشجو موظف است در بازه زمانی مشخص، محدود و تعریف شده، پایان نامه خود را دنبال ونهایی کند. در زمانی مشخص، پروپوزال خود را تهیه و تحویل دهد و از عنوان پایان نامه خود دفاع کند، اما پروژه صنعتی در این قالب جای نمی گیرد و ممکن است دانشجو با انتخاب یک پروژه صنعتی برای پایان نامه اش، در مدیریت زمان رساله خود با مشکل روبرو شود.
مجموعاً این سه عامل را می توان مهمترین دلایل عدم استقبال دانشگاهیان از پروژه های صنعتی در قالب پایان نامه ها عنوان کرد. البته نباید فراموش کرد که برای بررسی کامل تر مشکلات این رابطه دو سویه، باید دید طرف دیگر یعنی صنعتگران چه میزان مایلند پروژه های صنعتی خود را به دانشگاه برسانند و چه مشکلاتی در این مسیر دارند.
آخه کي سرش درد ميکنه بياد بدون جيره و مواجب برا صنعت کار کنه و کارشناساي اونا بيان و جلد پايان نامه رو عوض کنن به اسم خودشون بدن به مسئولين رده بالاتر؟
به دانشجوي دکترا همه جاي دنيا کمک خرج ميدن اونم در حدي که پس انداز خوبي هم ميتونه بکنه، ولي اينجا پول که نميدن هيچ، تازه انواع و اقسام پولها هم ميگيرن. ما که روزانه هستيم بايد پول مواد و تجهيزات و احيانا تعمير وسايل رو هم بديم تا يکي دو سال بعد دانشگاه پول مارو پس بده! پول همايش و سمينار و غذا و خوابگاه و هزار جور کوفت و زهرمار ديگه هم هست. تازه با پر رويي تمام ميگن بايد تمام وقت اينجا باشي و جايي کار نکني! خدا وکيلي شما باشي دل ميسوزوني برا سيستم؟!
به دانشجوي دکترا همه جاي دنيا کمک خرج ميدن اونم در حدي که پس انداز خوبي هم ميتونه بکنه، ولي اينجا پول که نميدن هيچ، تازه انواع و اقسام پولها هم ميگيرن. ما که روزانه هستيم بايد پول مواد و تجهيزات و احيانا تعمير وسايل رو هم بديم تا يکي دو سال بعد دانشگاه پول مارو پس بده! پول همايش و سمينار و غذا و خوابگاه و هزار جور کوفت و زهرمار ديگه هم هست. تازه با پر رويي تمام ميگن بايد تمام وقت اينجا باشي و جايي کار نکني! خدا وکيلي شما باشي دل ميسوزوني برا سيستم؟!
خود من دنبال پروژه ي صنعتي بودم
اصلن وجود نداشت!
اصلن و ابداً