استاد، دانشجو و روابط متقابل

گروه دانشگاه «خبرگزاری دانشجو»، ‌مهم‌ترین مهارت ضمن تدریس برقراری ارتباط موثر بین استاد و دانشجو می‌باشد. رابطه استاد با دانشجودر کلاس از نوع روابط پیچیده انسانی است که عوامل متعددی در آن نقش دارند. چنانچه این ارتباط در محیط‌های علمی به خوبی برقرار شودهدف‌های آموزشی با سهولت بیشتری تحقق می‌یابند.

در کلاس درس تنها چیزی که موثر است سطح علمی استاد نیست بلکه کل شخصیت استاد و نحوه برخورد وی با دانشجو است که خیلی مهم است. چیزی که اکنون در دانشگاه‌های ما باعث کاهش علاقه‌مندی دانشجویان و عدم انگیزه آنان می‌باشد نحوه برخورد اساتید با دانشجویان است. برخوردی که حتی در سطح دانشجویان ارشد و دکتری هم متناسب با جایگاه استاد و شاگردی نیست. برخورد‌هایی که گاهی باعث دلسرد شدن دانشجویان از آن درس و یا حتی رشته می‌شود. به عنوان مثال می‌توان به سخت گیری‌های بیش از حد و بی‌دلیل، تمسخر دانشجو در کلاس، نگاه بالا به پایین به دانشجوی و مواردی از این دست اشاره کرد.

البته چه بسا نیت استاد گران قدر این باشد که دانشجو بیشتر تلاش کند ولی طرز بیان این موضوع و با این روش‌ها جوابگو نیست. در کلاس درس تنها چیزی که دانشجو از استاد می‌آموزد صرفا مطالب درسی نیست. دانشجو منش فردی، دیدگاه اجتماعی سبک یادگیری و پژوهش، شیوه تعامل با دیگران و اخلاقیات را نیز از استاد خود می‌آموزد.

اساتید می‌توانند با رفتار خود موجب تسهیل فرآیند آموزش شده و نقص کتب درسی و امکانات را تا حدودی جبران کنند و یا به عکس بهترین و جذاب‌ترین موضوع تدریس را با عدم توانایی در ایجاد ارتباط مطلوب به محیطی غیر فعال و غیر جذاب تبدیل کنند. اصولا بهترین روش برای تدریس و برقراری ارتباط با دانشجو حمایت عاطفی استاد از دانشجو می‌باشد چون اعتماد به نفس و انگیزه یاد گیری را در دانشجو افزایش می‌دهد.

مطالعات علمی جامعه‌شناسان و اساتید علم ارتباطات نشان می‌دهد که فاکتور‌هایی هم چون گشادهرویی به جا و مناسب، انتقاد پذیری و انعطاف پذیری، رعایت عدالت، فروتنی و تواضع، توانایی درک و همدلی و.. برروی میزان یادگیری و انتقال مطلب و در ‌‌نهایت رشد علمی دانشجو و دانشگاه بسیار موثر و تاثیرگذار است. اما این همه یک طرف ماجراست و طرف دیگر دانشجو می‌باشد.

وقتی شما دانشجویی می‌بینید که سروقت در کلاس حاضر نمی‌شود زمان حضور در کلاس هم حواسش به درس نیست در مباحث شرکت نمی‌کند تکالیف پژوهشی که استاد به او می‌سپارد به درستی انجام نمی‌دهد طبیعی است که به اساتید هم حق بدهید که سر کلاس بی‌انگیزه ظاهر شوند و به صرف گفتن صرفصل‌های درسی بسنده کنند. در حقیقت رابطه بین استاد با دانشجو دو سویه است نه یک سویه. یعنی با درست شدن اساتید یا دانشجویان مشکلات حل نمی‌شود و مسیر پژوهش به جلو نمی‌رود بلکه این دو باهم باید درست شوند. یعنی از طرفی دانشجو آن وجه دانشجو بودن و دنبال علم و پژوهش بودن را به دست آورد و از طرف دیگر استاد وجه استادی و راهنما بودن و مشوق بودن برای دانشجو را داشته باشد تا به توان مسیر علمی را پیمود و به قله‌های رفیع علمی دست یافت.

حمید رضا آنجفی

منبع: نشریه صبح قریب، دانشگاه اراک