برجام، هدف یا وسیله؟

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، "ایران خواستار ادامه پایبندی به توافق هسته‌ای است، حتی در صورتی که آمریکا از این توافق خارج شود. "

جمله فوق برشی از گفت‌وگوی رئیس سازمان انرژی اتمی با اشپیگل و ناظر به خروج احتمالی ایالات‌متحده از توافق هسته‌ای است که گویای نگاه مقدس‌انگارانه دولتمردان به برجام است.

به بیان دیگر، دستگاه دیپلماسی کشور برجام را که صرفا وسیله‌ای برای نیل به هدف می‌باشد، غایت پنداشته است و به جای استفاده از اهرم "تهدید به خروج از برجام" برای واداشتن طرف مقابل به اجرای تعهدات، توش و توان خود را در جهت توجیه نقض مکرر این عهدنامه مصروف می‌دارد تا از فشار افکار عمومی برای الغای آنچه فتح‌الفتوح می‌پندارد، مصون بماند.

توضیح آنکه برجام یک قرارداد است و یکی از ارکان هر قرارداد عوضین (داده و ستانده) می‌باشد؛ مطابق برجام تعلیق تحریم‌ها که اکثرا توسط آمریکا وضع شده‌اند، ستانده ایران است _که به صورت کج‌دار و مریز اجرا شده است_ حال سئوال اینجاست که اگر ایالات متحده از برجام خارج شود و فلسفه وجودی این قرارداد بیش از پیش از بین رود، این کالبد بی‌روح به چه کار می‌آید؟

ظهور و بروز این نگرش در افعال و اقوال دولتمردان ایرانی این پیام را به طرف آمریکایی مخابره کرده است که ایران برای حفظ توافق هسته‌ای از هیچ اقدامی فروگذار نخواهد کرد و مطرح کردن موضوع بازرسی از اماکن نظامی در همین راستا قابل تفسیر است.

به نظر می‌رسد آمریکا یک سناریوی دوگانه را طراحی کرده است تا در وهله‌ اول با تمسک به حربه تهدید بتواند امتیازات بیشتری از ایران بگیرد؛ چرا که ترامپ جمهوری‌خواه نیز می‌داند برجام منافع ایالات متحده را تامین می‌نماید، اما از میزان این منافع راضی نیست و در تبلیغات انتخاباتی خود نیز مذاکره مجدد را برنامه خود اعلام کرده بود.

پرده دوم استراتژی ایالات متحده، تحمیل هزینه خروج از برجام به ایران است بدین ترتیب که با گره‌زدن حیات برجام به خط قرمزهایی که ایران زیربار آن نمی‌رود، ایران را تحریک به خروج از برجام نماید.

با توجه به رویکرد دولت، خاصه در موضوعاتی نظیر پذیرش تعهدات FATF و تحریم بخش‌هایی از محور مقاومت، به نظر نمی‌رسد دولتمردان ایرانی تحت هیچ شرایطی از برجام عبور کنند که در این صورت یا متن برجام برای گنجاندن امتیازات بیشتر بازنویسی خواهد شد و یا این موارد، تحت عنوان روح برجام اجرا خواهد شد.

آری، از منظر دولت برجام امری مقدس تلقی می‌شود و این سخن برجامیون که اگر آمریکا نیز از برجام خارج شود ما همچنان به این سند پایبند خواهیم بود، یادآور شعر مرحوم نیما یوشیج از زبان عاشقی دلخسته است که: گرَم یاد آوری یا نه، من از یادت نمی‌کاهم...