حذف نشریات دانشجویی جزئی از فرایند سیاست‌زدایی از دانشگاه است / نظارت قبل از چاپ خلاف قوانین مطبوعات و اصول آزادی بیان +فیلم

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزرای دانشجو- سعید جلیلی: نشریه تریبون جنبش دانشجویی است. از جهتی بهترین بستر برای رشد و پرورش تشکیلاتی افرادی خواهد بود که در کنار یکدیگر شاکله گفتمانی تشکل را شکل داده و خودشان را می‌سازند و از طرفی دیگر حول مسئله‌ای مشخص به کار مطالعاتی مشغول می‌شوند که در نهایت بر محور حل آن مسئله به یک خروجی مشخص منتهی خواهد شد. همان نشریه عرصه‌ای برای فریاد زدن راهکار به دست آمده خواهد شد و زمینه مطالبه‌گری هوشمند و نقد ناب را فراهم خواهد کرد.

در قسمت سی و نهم برنامه شانزده آذر به بررسی عملکرد نشریات دانشجویی پرداختیم تا نیم نگاهی به نقاط ضعف و قوت نشریات در ۲۰ سال گذشته داشته باشیم و نقدی هم نسبت به قوانین وزارت علوم در حوزه فرهنگی مطرح کنیم.

به همین منظور میزبان دو تن از فعالان حوزه نشریات دانشجویی بودیم، علی اسدی (عضو سابق شورای مرکزی ناظر بر نشریات وزارت علوم) یونس فرزین فرد (عضو شورای مرکزی ناظر بر نشریات وزارت علوم) و اسماعیل کوهی مقدم (مجری کارشناس) در چهاردهمین برنامه از فصل سوم شانزده آذر.

در ابتدای برنامه کوهی مقدم با بیان اینکه از سال ۱۳۹۸ و دوره همه‌گیری بیماری کرونا یک افول جدی در نشریات دانشجویی داشتیم گفت: نشریه از موضوعات پربحث جریان دانشجویی است، اما پس از پایان همه‌گیری کرونا شاهد برگشتن فعالیت نشریات به روال سابق خودش نبودیم.

دچار فقدان برنامه برای نشریات هستیم

علی اسدی با ترسیم یک فضای کلی به منظور بررسی آسیب‌های وارد شده به نشریات گفت: آسیب‌ها در دو سطح خرد و کلان وجود دارد. لایه خرد یعنی آنهایی که در کف کار هستند و لایه کلان یعنی سطح ستادی و سیاستگذاران. در این چند سال اخیر چه دولت قبلی و چه دولت فعلی ما برنامه‌ای ندیدیم که به صورت مدون و جدی بخواهند فعالیتی را برای رشد و اعتلای نشریات اجرا کنند. دچار فقدان برنامه برای نشریات هستیم. سیاستگذار ما نمی‌داند می‌خواهد چه کار کند و نحوه برخوردش با نشریات مشخص نیست.

اسدی افزود: تقریبا هیچ آرشیو مشخصی از کار‌هایی که وزارت علوم در ۲۰ سال گذشته انجام داده را نداریم. قرار یود در این دولت حل بشود، اما هنوز شاهد آن نبودیم.

وی گفت: مسئله مهم دیگر عدم حمایت کافی از نشریات است. ما چهار مجموعه دانشجویی داریم، کانون‌ها، انجمن‌های علمی، تشکل‌ها و نشریات. از نشریات به نسبت سه مورد دیگر ضعیف‌تر از همه حمایت می‌شود. برای حق چاپ ۵ عدد نشریه دانشجو باید کلی صحبت و چانه‌زنی بکند و این فاجعه است. در حالی که باید به فکر جریان دادن به نشریات باشیم، اما در موارد اولیه هم مشکل داریم. اگر دستگاه‌ها عزم خود را برای حل این مسئله جزم نکنند، این مسئله هرگز حل نخواهد شد.

باید رفتارهای سلبی را تعدیل کرد

اسدی گفت: بحث دیگر بحران متعادل سازی بین دو گانه محتوا و قانون است. مثلا برخی قوانین سلبی در نشریات داریم که می‌شود آن را تعدیل کرد. مثلا زمانی که به یکی از مسئولین دانشگاه از سوی نشریه نقدی مطرح می‌شود به جای برخورد سلبی، که از تذکر شفاهی تا لغو مجوز نشریه را شامل می‌شود، با جوابیه دادن و... روند متعادلی برقرار باشد اما اکثرا به سمت رفتار سلبی می‌رود.

 نشریات متاسفانه چندپاره است

وی ادامه داد: حدودا سه هزار نشریه فعال در سطح کشور داریم. نشریه‌ای فعال است که هر سال حداقل یک شماره منتشر کند یا طبق دوره نشر خودش که گاهنامه، ماهنامه و... است فعال باشد.

اسدی گفت: در تشکل‌ها یک اتحادیه و در راس آن یک شورای مرکزی وجود دارد که یک جمعی به صورت متحد فعالیت می‌کنند اما نشریات متاسفانه چندپاره است و یک وحدت رویه میان سه دستگاه وزارت علوم، وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد وجود ندارد.

فرزین فرد با اشاره به اینکه مقرر شده است همه دانشگاه‌ها ۳ درصد از بودجه خود را به امور فرهنگی اختصاص بدهند گفت: تمام آن ۳ درصد به بحث فرهنگی اختصاص پیدا نمی‌کند و از همان سه درصد نیز بودجه‌ای برای نشریات وجود ندارد.

وی گفت: در قانون آمده دانشگاه‌ها باید بنا بر شرایط و مقتضیات خودشان از نشریات حمایت کنند، اما برخی دانشگاه‌ها فقط به صورت سلبی برخورد می‌کنند. ۱۹ سال از عمر قانون فعلی نشریات می‌گذرد و باید تغییر پیدا کند که تنها با وحدت رویه سه دستگاه و حضور شورای عالی انقلاب فرهنگی امکان‌پذیر است.
فرزین فرد افزود: تا به این لحظه بیش از ۴۰۰۰ صورت جلسه در سامانه جدید نشریات وزارت علوم بارگزاری شده، اما خوانده نشده است.

فرزین فرد گفت: از مجموع ۱۲۰ دانشگاه وزارت علوم ۲۵ دانشگاه دچار تخلف هستند. در صورت جلسات آن‌ها آمده است که باید نظارت قبل از چاپ داشته باشند. این هم خلاف قوانین مطبوعات کشور است، هم خلاف قوانین ناظر بر نشریات دانشگاهی و هم خلاف اصول آزادی بیان است. اما دانشگاه علنا در طراحی و نوشتار نشریات نظر می‌دهد.

رغبت دانشجو به قلم زدن کم شده است

وی با اشاره به دوران قبل از بیماری کرونا گفت: قبل از دوره کرونا نشریاتی داشتیم که با توجه به موضوعاتی که مطرح می‌کردند در دانشگاه یک جریان و ولوله راه می‌انداختند. اما الان وقتی خود دانشجو رغبت نمی‌کند به قلم زدن، حمایت کاهش پیدا کرده است.

واقعیت این است که دانشگاه‌ها نمی‌خواهند حمایت کنند!

اسدی در رابطه با میزان حمایت مالی از نشریات گفت: در حمایت از چاپ نشریات، یک واقعیت این است که دانشگاه‌ها نمی‌خواهند! مثلا از هزار و دویست میلیارد تومان بودجه سالانه یک دانشگاه ۳ درصد آن برای امور فرهنگی مقرر شده که مبلغ زیادی است. با این وجود آیا واقعا دانشگاه پول برای چاپ نشریات ندارد؟ این مبلغ را با هزینه اردو‌های مختلف مقایسه کنید مشخص می‌شود. برخی مسئولین دانشگاهی می‌گویند، چون حجم فعالیت اردو‌ها و کار تشکیلاتی و... زیاد است، پولی برای نشریات نمی‌ماند. این عدالت است که نشریات را تعطیل بکنند؟

 سلاح دانشجو قلم اوست

اسدی گفت: حذف نشریات جزئی از فرایند سیاست‌زدایی از دانشگاه است. شاکله گفتمانی یک تشکل نشریه و سلاح دانشجو قلم اوست. حذف نشریات بهترین راه برای سیاست‌زدایی از دانشگاه است. وقتی عزم دستگاه بالادستی از بین رفته در سطح دانشگاه نیز خروجی آن را می‌بینیم که آن‌ها هم اهمیت نمی‌دهند.

فرزین فرد: اصلا مسئولین قائل به گفتگو نیستند و برخی وسط جلسه خارج می‌شوند. در دوره قبل بازنگری و تصویب شیوه‌نامه کمیته ناظر بر نشریات ۱۰۰ ساعت طول کشید، اما الان در یک جلسه سه چهار ساعته جمع‌بندی و ابلاغ می‌شود.

وی افزود: وزارت علوم و سایر دستگاه‌ها فقط حد خودشان را این میدانند که یک انتخابات کمیته ناظر بر نشریات برگزار شود که کاملا فرمایشی است. اگر قانون نگفته بود شورای مرکزی و کمیته ناظری باید وجود داشته باشد قطعا تا الان همین کمیته‌های ناظر هم وجود نداشت. در کمتر از نصف دانشگاه‌ها کمیته ناظر بر نشریات داریم.

فرزین فرد ادامه داد: دانشجویان از نبود وحدت رویه ضربه میخورند. به یک نهاد دانشجویی برای برگزاری دوره‌ها و ایجاد وحدت نیاز داریم. قانون تفسیر مختلفی در دستگاه‌های مختلف پیدا می‌کند.

جشنواره تیتر با جشنواره مطبوعات تداخل پیدا کرده است. علاوه بر آن در هیئت سیاستگذاری جشنواره تیتر میان وزارت علوم و بهداشت ناهماهنگی پیش آمد و تاریخش از بهمن امسال به اردیبهشت سال بعد تغییر پیدا کرده است.

«فیلم کامل برنامه در ادامه آمده است»