زیر و بم اعتیاد دانشجویی در خراسان‌شمالی؛ از عوامل گرایش به مواد تا راه چاره

علیرضا نیک‌زاد، رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو در بجنورد، به بررسی ابعاد اعتیاد دانشجویی در خراسان شمالی پرداخت.

وی در ابتدای سخنان خود در این رابطه گفت: در زمینه مواد مخدر طی سال‌های 91 و 92 کار تحقیقاتی گسترده‌ای در کل دانشگاه‌‌های کشور از سوی وزارت بهداشت، وزارت علوم و دانشگاه آزاد برای شیوه شناسی مواد مخدر بین دانشجویان انجام شد.

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، در ادامه تصریح کرد: در میان دانشجویان استان نیز تاکنون نزدیک به 40 دانشجو را شناسایی کرده ایم که گرفتار مواد مخدر هستند و اگرچه این آمار پایین است؛ اما همین مقدار نیز نگران کننده است.

نیک‌زاد بیان کرد: 39 درصد از دانشجویان از قبل با مواد مخدر آشنایی داشتند و نیز در تحقیقاتی که انجام شد، 65 درصد از دانشجویان از آسیب‌ها و خطرات مواد مخدر آگاهی دقیقی ندارند و اطلاعاتشان بسیار ضعیف است.

دانشجویان خانه های مجردی بسیار بیشتر از دانشجویان خوابگاهی گرایش به مواد دارند

وی تصریح کرد: دانشجویانی که در خانه‌های مجردی به سر می‌برند، درصد گرایش به مصرف مواد مخدر آن‌ها بسیار بیشتر از دانشجویانی است که در خوابگاه هستند، در این تحقیقات مشخص شد خوابگاه‌ها 9/14 دهم درصد به مواد مخدر گرایش داشته‌اند.

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی عنوان کرد: تحقیقات نشان داد دانشجویانی که در شهر خود و در بین خانواده و منزل خود بوده‌اند، 11 درصد به مواد گرایش داشته‌اند که از آمار دانشجویان خوابگاهی نیز پایین تر است.

نیک‌زاد اعلام کرد: پرمصرف‌ترین مواد مخدری که در میان دانشجویان شیوع دارد، در مرحله اول قلیان بعد انواع قرص‌ و در نهایت مشروبات الکی است.

وی در ادامه افزود: مصرف تریاک و هروئین که همان کریستال و کراک فشرده است در میان دانشجویان پایین‌تر از بقیه مواد مخدر بوده است.

مصرف مواد مخدر در میان دختران رو به افزایش است

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی بیان کرد: طبق تحقیقاتی که صورت گرفت، مشخص شد دانشجویان پسر سه برابر دختران گرایش به مواد مخدر دارند.

نیک زاد تصریح کرد: مسئله نگران کننده این است که مصرف مواد در دختران رو به افزایش است و بیشترین گرایش دختران به قرص‌های ترامادون و استامیفون کدئین بوده است.

وی ادامه داد: تحقیقات مشخص می‌کند، بوجود آوردن شور و نشاط کاذب بعد از مصرف مواد مخدر، فشارهای درسی به ویژه رشته‌های سخت مانند رشته‌های فنی‌، پزشکی و پیرا پزشکی تمایل بیشتری داشته اند.

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در ادامه یکی دیگر از علل مصرف مواد مخدر در میان دانشجویان را ضعف‌های اعتقادی و دینی عنوان کرد.

نیک‌زاد، عامل دیگر اعتیاد به مواد مخدر در بین دانشجویان را سکونت در منازل دانشجویی و الگوگیری از اعتیاد خانواده اعلام کرد.

وی تصریح کرد: مصرف موادی همچون ریتالین و شیشه در میان دانشجویانی که رشته‌های سخت دارند به دلیل اینکه علایمی مقطعی مانند بی‌خوابی، ایجاد تمرکز و دقت تمرکز بالا بوجود می‌آورد و برهوش و حافظه فرد تاثیر می‌گذارد شیوع پیدا کرده است.

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی عنوان کرد: مصرف قرصی به نام ترامادون نیز در بین دانشجویان دختر و پسر از لحاظ اینکه بی‌خوابی ایجاد می‌کند، در شب‌های امتحان بسیار استفاده می‌شود.

درس‌های خود را برای شب امتحان موکول نکنید/ قرص ها علاوه بر بیداری و تمرکز مقطعی شما را معتاد می کنند!

نیک‌زاد در ادامه افزود: چون دانشجو شخصیتی است که تمام درس‌های خود برای شب‌های امتحان انباشته می‌کند، بر این باور است که با مصرف مواد مخدر می‌تواند در امتحانات موفق باشد و بعد از امتحانات می تواند آن را کنار خواهد بگذارد؛ اما اشتباه می‌کند و گرفتار اعتیاد خواهد شد.

وی تصریح کرد: قرص ترامادون افیونی است که خاصیت تریاک را دارد و در گذشته جزو داروها محسوب می‌شد و برای تسکین دردهای شدید استفاده می‌شد و با آزمایشی که روی این دارو صورت گرفت به دلیل اینکه بعد از مصرف در بیمار تشنج ایجاد می‌کرد از سیستم دارویی حذف شد.

نیک‌زاد، یکی دیگر از موادی که گرایش به آن در بین دانشجویان شایع است را قرص اکس‌تازی اعلام کرد.

وی گفت: قرص اکس‌تازی به قرص شادی‌آور معروف است باعث ایجاد حس صمیمیت و نزدیکی در افراد مصرف کننده می‌شود و در دست قاچاقچیان با عناوینی همچون ملوان زبل و سمباد و با رنگ‌ها و اشکال متنوع توزیه می شود.

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی افزود: جدیدترین نوع قرص اکس‌تازی به صورت آدامس‌های خوش‌بو کننده دهان به فروش می‌رسد که مصرف این قرص ممکن است باعث ایست مغزی یا قلبی شود.

باید مهارت نه گفتن را در دانشجو تقویت و او را با عوارض مواد آشنا کرد

نیک‌زاد در خصوص پیشگیری‌های که در کل دانشگاه‌ها صورت گرفته است، بیان کرد: مراکز مشاوره‌ای در دانشگاه‌ها سیاست‌گذاری شده است که این مراکز سه هدف را در حوزه سلامت روان دانشجویان دنبال می‌کنند، یکی برگزاری کارگاه‌ مهارت‌های زندگی که آموزشی و پیشگیرانه خواهد بود.

وی در ادامه افزود: در بحث آموزش مهارت‌های زندگی خودشناسی، خداشناسی، کنترل خشم، جرات‌ نه گفتن به مواد و اعتماد به نفس و نیز چگونگی ارتباط و برخورد با دوستان و هم‌اتاقیان به دانشجو آموزش داده می‌شود.

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، در ادامه بیان کرد: دومین فعالیتی که برای پیشگیری از مواد مخدر مراکز مشاوره دانشگاه‌ها بر عهده دارند این است که دانشجویان را با انواع مواد مخدر به وسیله پکیج‌ها و کارگاه‌های آموزشی و نشست‌های خوابگاهی آشنا کنند.

نیک‌زاد گفت: تمام دانشجویان مخصوصا دانشجویانی که در خوابگاه‌ها هستند با انواع مواد مخدر و عوارض روانی و جسمی که اعتیاد بر روی افراد خواهد گذاشت، آشنا خواهند شد.

وی در ادامه افزود: سومین موردی که برای پیشگیری از اعتیاد انجام می‌گیرد، مشاوره‌های قبل از ازدواج جهت انتخاب همسر و آشنایی با آسیب‌های روابط دختر و پسر قبل از ازدواج و چگونگی برخورد‌ و کنترل هیجانات و روابط عاطفی است و هر ترم دانشجویان را توجیه می کنند.

نیک‌زاد عنوان کرد: هر ترم کمیته پیشگیری از سوء مصرف مواد، ویژه دانشجویان که اعضای این کمیته با حضور متخصین روان‌پزشکی، اساتید مشاوره، هیات علمی دانشگاه، ریاست محترم دانشگاه‌ها و معاون دانشجویی فرهنگی برگزار می کنند، سیاست‌های پیشگیری از سوء مصرف مواد برای دانشجویان تصویب می‌شود تا در دانشگاه برای دانشجویان اجرا شود.

مهمترین عوامل گرایش دانشجویان به مواد مخدر و راهکار های آن

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی بیان کرد: وجود افراد مصرف کننده در شبکه‌های دوستان و خویشاوندان، ضعف عملکرد آموزشی، ضعف مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی، مشکلات و فشارهای اقتصادی، خانواده، تحصیلی و شکست‌های عاطفی از مهمترین عوامل گرایش دانشجویان به مواد مخدر است.

وی گفت: با توجه به روند افزایشی مواد مخدر در جامعه و همچنین تغییر الگوی مصرف از مواد مخدر سنتی به صنعتی باید تمامی ادارات و مشاورات دانشگاه‌ها برنامه‌ریزی فعال و گسترده‌ای را در حوزه سلامت به ویژه سلامت روان داشته باشند.

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در ادامه با اشاره به راهکارهای مراکز مشاوره برای سوء مصرف مواد مخدر تصریح کرد: تهیه برشور در موضوع اعتیاد، برگزاری مسابقات ورزشی و اردوهای علمی، پژوهشی و تفریحی برای دانشجویان، برگزاری نمایشگاه و پژوهش‌های علمی، برگزاری جلسات آموزشی جهت والدین دانشجویان از جمله راهکارهاست.

نیک‌زاد افزود: مصرف کننده مواد مخدری مانند سیگاری، حشیش و شادانه که در بین دانشجویان مشاهده شده دچار اختلالات روانی می‌شود و تمرکز خود را از دست خواهد داد و از لحاظ روحی و روانی در حالت عادی نخواهد بود، دچار پراشتهایی می‌شود که بنا بر اصطلاح اشتهای گاوی پیدا خواهد کرد و به مرور زمان دچار افسردگی خواهد شد.

وی گفت: دانشجو وقتی وارد سیستم آموزشی می‌شود، دچار شور و هیجانات دوران دانشجویی است و با مشکلات دوری از خانواده مواجه است و ممکن است اُفت تحصیلی پیدا کند و به مواد مخدر گرایش پیدا کند.

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی افزود: اگر در دانشگاه آموزش‌های پیشگیرانه داده شود که دانشجو چگونه با محیط سازگاری پیدا کند و  مواد مخدر و انواع آن و روش‌های آلوده شدن به مواد را بداند، بسیار مفید خواهد بود.

نظر وی این بود که تمام دانشجویانی که وارد دانشگاه می‌شوند، هفته اول دوران تحصیلی در همان ترم اول را مهارت‌های زندگی و سوء مصرف مواد آموزش ببینند.

آموزش مهارت‌های زندگی و پیشگیری از اعتیاد از مقطع پیش دبستانی آغاز شود

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در ادامه افزود: کارگاه‌های مهارت زندگی باید از مقطع پیش دبستانی وارد سیستم آموزشی شود و در دوران راهنمایی و دبیرستان ادامه یافته و در دانشگاه تداوم یابد.

نیک‌زاد هدف از تاسیس مراکز مشاوره را بوجود آوردن یک محیط امن و با آرامش برای دانشجویان جهت طرح مشکلات خود عنوان کرد و گفت: عزیزان مطمئن باشند که تمام  صحبت‌های آن‌ها به صورت محرمانه باقی خواهد ماند.

این مدیر دانشگاهی تصریح کرد: یکی از کارهای مهم و اساسی که مراکز مشاوره به صورت جدی پیگیر آن هستند، این است که تمام دانشجویان شناسنامه سلامت داشته باشند و از زمان ورود به دانشگاه تست سلامت روان و مصاحبه تخصصی از آنها گرفته شود.

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی استان افزود: براساس تستی که مراکز مشاوره از دانشجویان می‌گیرند، مشکلات روان‌شناختی، اجتماعی، رفتاری، تحصیلی، خانوادگی و شغلی آنها رسیدگی و برطرف می شود.

وی بیان کرد: اگر با پیگیری و رایزنی با آموزش دانشگاه بتوانیم سیاستی برای دانشجویان تدوین کنیم که تمام سرنوشت و ارزیابی دانشجو به یک شب یا یک ترم ختم نشود، از فشارهای روانی و استرس دانشجویان تا حدی کاسته خواهد شد و گرایش به مواد مخدر در بین آنان کاهش خواهد یافت.

نظر وی این بود که نباید عملکرد دانشجو به یک مقطع فشرده مطالعاتی یعنی شب‌های امتحان ختم شود، باید در طول ترم دانشجو کارهای علمی و پژوهشی انجام دهد و از آن‌ها امتحانات فشرده گرفته نشود.

سلامت روان دانشجو را به خودشان واگذار کنیم/ لزوم ایجاد تشکلهای دانشجویی برای تربیت رابطین سلامت

نیک‌زاد گفت: باید دانشجو را در قالب تشکل ها و کانون های سلامت رفتار یا رابطین سلامت جذب کنیم و به آنها آموزش های نیمه تخصصی در زمینه اعتیاد داده شود تا از سایر دانشجویان مراقبت و راهنمایی کنند درست مانند دوره های امداد.

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در ادامه تصریح کرد: هر زمانی که به دانشجویان مسئولیتی سپرده شده به بهترین نحوه انجام گرفته است.

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: دانشجویی که گرفتار مواد مخدر شده است، علایمی از جمله اُفت تحصیلی، بی‌انگیزه بودن نسبت به کلاس‌ها ، تغییرات رفتاری و اجتماعی در خوابگاه و دانشگاه در وی ایجاد می‌شود و دچار افسرگی می‌شود.

به مراکز مشاوره اعتماد و به آنها مراجعه کنید

این کارشناس مسائل اجتماعی، اذعان کرد: در گذشته دانشجویانی به مراکز مشاوره مراجعه کرده‌اند که به دلیل مشکلاتشان در معرض اخراج از دانشگاه بودند و خدا را شکر با مشاوره و راهنمایی و رایزنی به موقع و مناسب مشکلشان برطرف شده و فارغ‌التحصیل شده اند.

تقاضای وی از دانشجویانی که به هرنوع درگیر این قضیه شده‌اند این بود که در اسرع وقت به مراکز مشاوره اعتماد کنند؛ زیرا این مراکز به لطف الهی مشکلات آن‌ها را برطرف خواهند کرد و می‌توانند با روانی آسوده به زندگی خود ادامه دهند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: مراکز مشاوره جهت خدمت‌رسانی به دانشجویان و ارتقای سلامت روان دانشجویان تاسیس شده و جنبه حمایتگرانه دارد.