دوری و دوستی دیرینه دانشگاه با صنعت / سنگ بنای بسیاری از تحقیقات مهم کشور را دفاع مقدس در دانشگاه‌ها گذاشت

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محیامعصومی- ارتباط میان صنعت و دانشگاه موضوعی است که در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. طی رصد آمار‌های موجود قرارداد‌های ارتباط صنایع و دستگاه‌های اجرایی با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور، خوشبختانه شاهد رشد این آمار‌ها هستیم. در سال‌های اخیر تفاهم نامه‌هایی میان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سایر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی امضا و همکاری‌های خوبی آغاز شده که نتیجه آن واگذاری پروژه‌های تحقیقاتی به مراکز علمی، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور بوده است. اعضای هیئت علمی به عنوان مجری اصلی این پروژه‌ها نقش تاثیرگذاری در به حرکت درآوردن چرخه ارتباط با صنعت و اقتصاد کشور ایفا کرده اند.

از طرف دیگر آمار‌ها نشان از کم بودن تعداد قرارداد‌های کلان دانشگاه‌ها با وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی به نسبت دانشجویان و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها دارد، به عبارت دیگر هنوز هم از پتانسیل دانشگاه‌ها به خوبی استفاده نشده است و می‌توان انتظار رشد بسیار بیشتری را در آینده‌ای نزدیک داشت.

شناسایی و مستندسازی دستاورد‌های ویژه و منحصر به فرد دانشگاه‌ها در حوزه ارتباط با صنعت و دانشگاه در سال‌های ۹۶ و ۹۷، توسعه و ساماندهی دوره‌های مهارت آموزی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی درجهت افزایش توانایی فارغ التحصیلان و تسهیل در اشتغال آن‌ها از جمله برنامه‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به منظور افزایش ارتباط صنعت و دانشگاه در سال‌های اخیر بوده است.

 

 

از سوی دیگر ساماندهی و توسعه قرارداد‌های کلان دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها با وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی و همچنین آسیب شناسی مستمر مسائل و مشکلات حقوقی و قانونی دانشگاه‌ها در قرارداد‌های همکاری با صنایع و دستگاه‌های اجرایی کشور و تلاش در جهت رفع آن‌ها از طریق قوانین و راهکار‌های مناسب گام‌های مهمی بوده که با همکاری دانشگاه ها، وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی شکل گرفته است.

تاریخچه ارتباط صنعت و دانشگاه در کشور
با توجه به اینکه بیشتر از شصت سال از تاسیس اولین دانشگاه به سبک کلاسیک در کشور می‌گذرد تاریخچه ارتباط با صنعت و دانشگاه را می‌توان به سه دوره از بدو تاسیس دانشگاه تا سال ۱۳۴۰ (دوره اول)، از سال ۱۳۴۰ تا حدود سال ۱۳۵۹ (دوره دوم) و از حدود سال ۱۳۵۹ تاکنون (دوره سوم) تقسیم کرد.

در دوره اول؛ ارتباط صنعت با دانشگاه بطور غیررسمی و موردی انجام می‌گرفت که پاسخگوی نیاز واحد‌های صنعتی نبود و بعضی از سازمان‌ها به منظور تامین نیروی انسانی تحصیل کرده خود، اقدام به تاسیس مراکز آموزشی در جوار سازمانشان در سـطح عالی می‌کردند.

در دوره دوم؛ مراکز دانشگاهی جدید در تهران و سایر شهر‌های بزرگ یکی بعد از دیگری تاسیس می‌شد و نیاز دانشجویان به کسب اطلاعات از وضع واحد‌های صنعتی و حتی نیمه صنعتی محسوس بود. ارتباط صنعت و دانشگاه با اعزام کارآموز معمولا در تابستان‌ها برای آشنایی با آخرین تکنولوژی‌های روز و همچنین حل بعضی از مشکلات صنایع از طریق دانشگاه‌ها صورت می‌پذیرفت. اعزام کارآموز نیز برحسب مورد و توافق‌های طرفین بوده و هیچگونه برنامه مشخصی که برای کلیه دانشگاه‌ها و صنایع کاربرد داشته باشد، وجود نداشت.

 

اما در دوره سوم یعنی بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و شروع جنگ تحمیلی، جهت ارتباط بین صنعت و دانشگاه، به تدریج دفاتر ارتباطی در وزارت فرهنگ و آموزش عالی و وزارتخانه‌های صنعتی و همچنین در دانشگاه‌های کشور تاسیس شد که بر همین اساس هیئت دولت زمینه‌های ارتباطی بین صنعت و دانشگاه را پی ریزی کرد. درحقیقت به موجب این امر سه نوع دفتر «ارتباط با صنعت در وزارت فرهنگ و آموزش عالی»، «ارتباط با دانشگاه در ۱۰ وزارتخانه (نفت، معادن و فلزات، راه ترابری، پســت و تلگراف و تلفن، کار، رفاه و امور اجتماعی، مسکن و شهرسازی، برنامه و بودجه، صنایع سنگین و نیرو)» و «ارتباط با صنایع در دانشگاه‌های کشور» شکل گرفت.

از همان ابتدای کار یعنی بعد از مصوبه دوزادهم شهریور ۱۳۶۱ دولت، به طور مرتب جلساتی بین نمایندگان وزارتخانه‌ها و تقریبا دانشگاه‌ها تشکیل می‌شد و مسائل مختلفی از جمله کارآموزی دانشجویان در مراکز صنعتی، خدمات فنی و مشاوره، بازآموزی شاغلین و متخصصین صنایع در دانشگاه ها، همکاری هیئت علمی و تحقیقاتی دانشگاه‌ها در برنامه ریزی‌های دستگاه‌های اجرایی و کار‌های مطالعاتی، هماهنگی در زمینه بازید‌های علمی اساتید و دانشجویان از مراکز صنعتی، نحوه همکاری با دانشگاه‌های خارج از کشور، اجرای طرح‌های نیمه صنعتی به کمک مراکز تحقیقاتی در صنعت و دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها با یکدیگر، تهیه و تدوین آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های مربوطه و ... مورد بحث قرار می‌گرفت.

از دستاورد‌های مهم همکاری‌های فوق در دهه ۶۰ شکل گیری جهادسازندگی، جهاد دانشگاهی و همچنین پشتیبانی‌ها و مشارکت گسترده دانشگاه‌ها در دفاع مقدس بود. در این دوره زمانی، سنگ بنای بسیاری از تحقیقات مهم مورد نیاز کشور در دانشگاه‌ها گذاشته شد و به تدریج روبه تکامل رفت.