جمع‌بندی نیم‌ترم آزاداندیشی در دانشگاه‌ها-78
گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، آزاداندیشی یکی از نیازهای امروز جامعه ما بهویژه در حوزه و دانشگاه است که با تأکید مقام معظم رهبری، نمود فکری و عملی یافت.
ایشان در بیانات خود در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی در نوروز سال گذشته فرمودند: «یکى از مسائل مهم که همت مضاعف و کار مضاعف میطلبد، مسئله تولید فکر است؛ کتابخوانى، افزایش معلومات عمومى در زمینههاى گوناگون. این کرسى‌هاى آزاداندیشى که ما عرض کردیم، پیشنهاد کردیم در دانشگاه‌ها و در حوزهها به راه بیفتد، میتواند یک جریان سیال فکرى بسیار باارزشى را در جامعه به راه بیندازد».
کمکاریهای برخی صاحبان تریبون و مسئولیت و بهویژه دانشجویان و دانشگاهیان، سبب شد تا مقام معظم رهبری در چندین مرحله از عدم پیشرفت در استقرار کرسی‌های آزاداندیشی گله کنند.
ایشان در جمع دانشجویان و دانشگاهیان دانشگاه سمنان به نهضت آزادفکری اشاره کردند و اظهار داشتند که هنوز «عملا آن کاری را که من گفته بودم، انجام نشده است؛ نه در حوزه، نه در دانشگاه...»
شاید بتوان علل مشابه و غیر مشابه زیادی را در راه اندازی کرسی های مطلوب در دانشگاه های کشور برشمرد. اما آنچه در بررسی چهار دانشگاه بزرگ مشهد؛ فردوسی، آزاد، علوم پزشکی و پیام نور مشاهده شد، حکایت از رکورد شکنی دانشگاه آزاد و کم کاری برخی دانشگاه ها داشت که در این امر نقش تشکل های دانشجویی نیز حائز اهمیت است.
دانشگاه فردوسی مشهد و 4 کرسی آزاداندیشی
دانشگاه فردوسی مشهد در ترمی که گذشت توانست 10 کرسی آزاد اندیشی توسط تشکل های دانشجویی و دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در این دانشگاه برگزار کند که در برگزاری این کرسی ها برخی از مشکلات به چشم می خورد؛
1-برگزاری کرسی‌های پراکنده در دانشگاه
دانشگاه فردوسی مشهد با راه اندازی باشگاه آزاداندیشی که زیر نظر نهاد رهبری این دانشگاه است، سعی در برگزاری کرسی هایی هدفمند دارد، اما باید دید آیا این باشگاه توانسته جایگاه خود را در بین تشکل های دانشجویی باز کند؟
تشکل های دانشجویی مانند بسیج، کرسی هایی در دو عرصه عمومی و تخصصی برگزار کرده که زیرمجموعه این باشگاه نیست، همچنین تشکل های دیگر مانند انجمن اسلامی نیز یک کرسی عمومی برگزار کرده اند.
2-عدم امنیت فکری دانشجو در کرسی
دانشجوی مخالفی که بتواند در کرسی های دانشگاه فردوسی به راحتی حرفش را بزند، چندان دیده نمی شود، اگر دانشجو با نظر مخالف وجود داشته باشد نه تنها این نظر مخالف نباید با سرکوب و یا مجازات رو به رو شود بلکه باید با آغوش باز از این نظر مخالف استقبال کرد.
3-عدم آگاهی کافی دانشجو از ماهیت کرسی
کرسی آزاد اندیشی به معنی واقعی بستری است که چه شرکت کنندگان در کرسی و چه مجریان کرسی و چه مخاطبان فرصتی می یابند که در مورد موضوع آزادانه و بدون هیچ گونه وابستگی و جمود فکری بیندیشند؛ اما آنچه حائز اهمیت است، خلا تئوریک دانشجو در زمینه های مختلف باعث شده که دانشجو اغلب به دلیل نداشتن آگاهی کافی نتواند نقش مهمی را چه در برگزاری و چه در نقش آفرینی این کرسی ها ایفا کند.
دانشگاه علوم پزشکی مشهد و چهار کرسی آزاد اندیشی
دانشگاه علوم پزشکی مشهد در طول نیم ترم گذشته تنها با برگزاری چهار کرسی آزاد اندیشی در موضوعات مختلف، توانست در این زمینه فعالیت کند.
1-عدم استقبال دانشجویان از کرسی های آزاد اندیشی
بنا به گفته مسئولان تشکل های دانشجویی این دانشگاه، دانشجویان به علت بی تفاوتی، استقبال کمی از کرسی های آزاد اندیشی کردند. شاید یکی از علل این امر را بتوان در احساس امنیت دانشجو جستجو کرد که در این راستا می توان به حضور نماینده حراست دانشگاه در هر جلسه کرسی که مقرر شده بود در این جلسات حضور نیابد، اشاره کرد.
2-موضوعاتی که چندان متناسبت با نیاز دانشجو نیست
موضوعات سطحی و عدم پرداختن به اصل و پایه یک موضوع می تواند در عدم رغبت دانشجو به خیلی مسائل، تاثیرگذار باشد؛ موضوعاتی که غالبا سطحی است و بدون بررسی و کارشناسی انتخاب می شوند.
3-عدم نقش آفرینی موثر مسئولان دانشگاه در تحقق این امر
در این خصوص می‌توان به حضور مقطعی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در جلسات این کرسی اشاره کرد و یا اینکه مسئولان دانشگاه با عدم آگاهی دقیق از این کرسی ها به دنبال حضور پررنگ در این کرسی ها نبودند و یا به دنبال حفظ فضای آرامش در دانشگاه هستند که ممکن است با برخی موضوعات پیشنهادی تشکل های دانشجویی مخالفت کنند.
4-عدم داشتن برنامه ای جامع و منظم در برگزاری کرسی ها
عدم پای کار بودن دانشجویان و استقبال کم رنگ آنها از کرسی های آزاد اندیشی نه تنها باعث دلسردی عوامل برگزاری این کرسی ها می شود، بلکه عدم برنامه ریزی جامع و منظم دانشگاه را در برگزاری این کرسی ها می توان مورد توجه قرار داد. کرسی هایی که اغلب دانشجو و مسئول هر کدام به نوعی عدم برگزاری آن را به گردن یکدیگر می اندازند. آنچه حائز اهمیت است این کرسی ها به توپی میان تشکل های دانشجویی و مسئولان دانشگاه تبدیل شده است.
دانشگاه پیام نور مشهد و چهار کرسی آزاداندیشی
بسیج دانشجویی دانشگاه پیام نور مشهد که متولی برگزاری کرسی های آزاد اندیشی در این دانشگاه می باشد، در طول ترمی که گذشت توانست چهار کرسی در این دانشگاه برگزار کند که این کرسی ها با مشکلاتی مواجه بودند؛
1-غالب شدن فضای احساسی در این کرسی ها
فضای کرسی آزاد اندیشی فضایی توام با منطق است. شاخصه ای که کرسی های آزاد اندیشی را از فضای تریبون آزاد و مناظره یا سایر جلسات متفاوت می کند، وجود منطق و استدلال در آن است.
این کرسی ها در باطن خود با ولنگاری در فکر و بیان و شالوده شکنی مخالفت می کنند و اگر روح منطق و اخلاق حاکم نباشد اصلا آزاد اندیشی محقق نمی شود؛ چون در فضای هرج و مرج و بی استدلالی فرصتی برای اندیشیدن فراهم نمی شود. در این دانشگاه می توان عدم آگاهی دقیق از کرسی آزاد اندیشی را دلیلی بر غالب شدن فضای احساسی بر این کرسی ها دانست.
2-عدم دغدغه مندی دانشجو نسبت به برگزاری این کرسی ها
رشد قارچ گونه دانشگاه ها در نقاط مختلف کشور باعث شده تا دانشجویان با رتبه ای نجومی در رشته های مهندسی وارد شوند و ادامه تحصیل دهند. علم آموزی امری بسیار مهم و مورد تاکید اسلام است، اما دانشگاه های پولی و حضور موسسات آموزش عالی و یا واحدهای پیام نور که از اساتید مجرب و یا اعضای علمی خبره کمتر بهره مند باشند، باعث شده تا دانشجو چندان از نظر تئوریک قوی و با زیر پایه ای محکم نباشد.
همین امر باعث شده که غالب دانشجویان به محض ورود به دانشگاه بیشتر به دنبال فعالیت های سطحی باشند. اگر اهداف این کرسی ها محقق شود، دیگر دانشجو به دنبال موضوعات سطحی نخواهد بود و سعی می کند با تولید فکر و اندیشه و به دور از فضایی هیجانی و احساسی در دانشگاه فعالیت کند.
دانشگاه آزاد اسلامی مشهد و بیش از 30 کرسی
این دانشگاه با داشتن برگزاری بیش از 30 کرسی در طول ترم گذشته کارنامه درخشانی را از خود به ثبت رسانده است که این تعداد توسط بسیج دانشجویی و دفتر فرهنگ این دانشگاه برگزار شده است، اما در این دانشگاه نیز مشکلاتی مانند موارد زیر به چشم می خورد.
1-عدم داشتن دانشجوی مخالف
2- عدم ارائه موضوعات متناسب با نیاز دانشجو
3-سطحی بودن برخی کرسی های آزاد اندیشی
در کنار کارنامه درخشان دانشگاه آزاد اسلامی مشهد سایر واحدهای این دانشگاه در استان از نظر برگزاری کرسی های آزاد اندیشی حائز رتبه خوبی نیستند که در این بین می توان به واحد قوچان این دانشگاه اشاره کرد.
گم شدن کرسی های آزاداندیشی در پیچ و خم اداری دانشگاه های غیر انتفاعی
با توجه به فضای تحصیلی دانشگاه های غیر انتفاعی و نیر سطح علمی دانشجویان این دانشگاه‌ها ایجاد فضای تئوریک و اندیشه در دانشگاه های غیر انتفاعی بسیار حائز اهمیت است.
اما با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری در برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه‌ها شاهد هستیم که برخی از مسئولان مراکز غیر انتفاعی با بازی اداری و بهانه کردن عدم داشتن فضا برای برگزاری این کرسی ها اهتمام جدی ندارند و این امر باعث شده متاسفانه در این مراکز مسئولین دانشگاه فضایی برای برگزاری این کرسی ها ایجاد نکنند.
تاکنون در مراکز غیر انتفاعی مشهد 11 تریبون آزاد و 4 کرسی آزاد اندیشی توسط بسیج دانشجویی برگزار شده است که استقبال دانشجویان از این کرسی‌ها خوب بوده است.
| نام دانشگاه | تعداد کرسی‌ها | معایب | محاسن |
| فردوسی | 10 | 1-برگزاری کرسی های پراکنده در دانشگاه 2-عدم امنیت فکری دانشجو در کرسی 3-عدم آگاهی کافی دانشجو از ماهیت کرسی | راه‌اندازی باشگاه آزاداندیشی جهت هم افزایی برگزاری کرسی‌ها |
| علوم پزشکی | 4 | 1-عدم استقبال دانشجویان از کرسی های آزاد اندیشی 2-موضوعاتی که چندان متناسبت با نیاز دانشجو نیست 3-عدم نقش آفرینی موثر مسئولین دانشگاه در تحقق این امر 4-عدم داشتن برنامه ای جامع و منظم در برگزاری این کرسی ها | توجه و اهمیت دادن به کیفیت برگزاری کرسی‌ها و برگزاری جلسات آسیب شناسی بعد از هر کرسی |
| پیام نور | 4 | 1-غالب شدن فضای احساسی در این کرسی ها 2-عدم دغدغه مندی دانشجو نسبت به برگزاری این کرسی ها | استفاده از اساتید موثر جهت هدایت هرچه بهتر کرسی‌ها |
| آزاد | بیش از 30 | 2- عدم ارائه موضوعات متناسب با نیاز دانشجو 3-سطحی بودن برخی کرسی های آزاد اندیشی | برگزاری بیش از 30 کرسی تخصصی در زمینه‌های مختلف |
| مراکز غیر انتفاعی | 4 | 1-عدم تمایل برخی از مسئولین دانشگاه نسبت به برگزاری این کرسی‌ها 2-ضعف تئوریک دانشجو | - |
خلا و ضعف تئوریک دانشجویان بزرگترین مانع در برگزاری کرسی های آزاد اندیشی
محسن صابر با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری در خصوص کرسی های آزاد اندیشی بیان داشت: برای تحقق این کرسی ها در دانشگاه ها با مشکلاتی مانند عدم قرائت واحد از کرسی ها در دانشگاه ها مواجه هستیم.
مسئول سیاسی سازمان بسیج دانشجویی خراسان رضوی با بیان اینکه از اواخر سال 89-90 وزارت علوم به طور جدی به این عرصه ورود پیدا کرده است، به راه اندازی باشگاه آزاداندیشی در دانشگاه ها اشاره و تصریح کرد: برگزاری این کرسی ها به گفتمان سازی، بالا بردن سعه صبر، پرداختن به اندیشه تئوریک دانشجویان کمک می کند.
وی محافظه کاری و مقاومت مسئولان دانشگاه را یکی از دلایل عدم برگزاری این کرسی ها دانست و گفت: برخی از مسئولان دانشگاه از به هم ریختن فضای دانشگاه هراس دارند برای همین مخالف برگزاری این کرسی ها هستند.
صابر در ادامه با بیان اینکه تشکل های دانشجویی آنگونه که باید در برگزاری این کرسی ها ورود پیدا نمی کنند، خلا و ضعف تئوریک دانشجویان را بزرگترین مانع برگزاری این کرسی ها دانست.
مسئول سیاسی سازمان بسیج دانشجویی خراسان رضوی با تاکید بر این مهم که هیچ مسئولی نباید در راه اندازی این کرسی ها مانع تراشی کند، به اقدامات بسیج دانشجویی در این خصوص اشاره و تصریح کرد: ما سعی در آموزش تئوریک کرسی ها در دانشگاه های استان داریم که در این خصوص باید قرائت یکسانی از کرسی ها در دانشگاه ها داشته باشیم.
وی روند برگزاری کرسی ها در دانشگاه های استان را رو به رشد دانست و گفت: از ابتدای سال جاری با پیگیری مجدانه آموزش کرسی های آزاد اندیشی قریب 200 کرسی توسط پایگاه های بسیج دانشجویی در دانشگاه های استان برگزار شده است.
صابر توزیع نرم افزار رصد آزاد اندیشی و تولید نشریه در این خصوص را از دیگر اقدامات بسیج دانشجویی در راستای بهتر برگزار شدن این کرسی ها دانست و گفت: در شهر مشهد نیز جلساتی آموزشی پیرامون این امر در حال برگزاری است.
مسئول سیاسی سازمان بسیج دانشجویی خراسان رضوی به وجود اساتید سکولار در دانشگاه ها اشاره و تصریح کرد: آنچه در ذهن دانشجو توسط این اساتید شکل گرفته است ایدئولوژی منطبق بر دین نبوده است و این امر باعث به وجود آمدن چالش هایی در حوزه اندیشه شده است. کرسی های آزاد اندیشی باعث شکسته شدن این فضای یک سویه در دانشگاه ها می شود تا دانشجویان بتوانند گفتمان اسلام را گسترش دهند.
زمینه های لازم برای برگزای کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه‌ها تاکید، مصوب و ابلاغ شده است
در ادامه رئیس کمیسیون دانشگاهی استانداری خراسان رضوی گفت: برگزاری کرسی های آزاد اندیشی که همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده، زمینه را برای تضارب آرا و طرح دیدگاه های متفاوت باز می کند و دانشجویان می توانند در معرض افکار و عقاید مختلف قرار گیرند.
علی اصغر رشید با بیان اینکه اگر جلسات مناظره و کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها نهادینه شود، قطعا کمک بزرگی به ایجاد فضای عقلانی و خردمندانه در دانشگاه می کند، گفت: متاسفانه این امر مهم تاکنون چندان با جدیتی که مطالبه رهبر معظم انقلاب بوده مورد توجه قرار نگرفته و آن طور که باید به آن پرداخته نشده است.
وی کرسی های آزاد اندیشی را یک فرآیند زمانبر دانست و گفت: تحقق این امر در دانشگاه ها علاوه بر تغییر نگاه مسئولان، فضا و فرهنگ سازی مناسب، فعالیت بیشتر و موثرتر خود دانشجویان و تشکل های دانشجویی، مطرح شدن بحث در زمینه های علمی و عقلی و نه فقط موضوعات سیاسی را می طلبد.
رشید نخبه پروری سیاسی را نه تنها یک خواسته بلکه یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای محیط های دانشجویی و به ویژه تشکل های فعال سیاسی بیان کرد و افزود: در همین راستا جلسات متعدد کمیسیون دانشجویی شورای تامین استان برای برگزاری کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی استان و فراهم کردن زمینه های لازم برای برگزاری این کرسی‌ها توسط مسئولان دانشگاه‌ها برای تشکل های دانشجویی جهت برگزاری کرسی تاکید و مصوب و ابلاغ شده است.
رئیس کمیسیون دانشگاهی استانداری خراسان رضوی تاکید کرد: آئین نامه مربوطه نیز به فرمانداران برای طرح در جلسات کمیته های دانشجویی شهرستان های استان و اهتمام در برگزاری کرسی ها در دانشگاه ها ابلاغ شده است.
وی با بیان اینکه تشکل های دانشجویی باید با پرورش نخبه های سیاسی فضای مباحثه و استدلال را گسترش دهند، خاطرنشان کرد: این تشکل ها با محکم کردن پایه های فکری سیاسی و تقویت روحیه امید، مجموعه دانشجویی را به گونه ای شکل دهند تا در این فضا تنفس و در جهت اهداف بلند و آرمان های والا حرکت کنند.
رئیس کمیسیون دانشگاهی استانداری خراسان رضوی گفت: راه اندازی کرسی های آزاد اندیشی و نظریه پردازی از جمله موضوعات بنیادی و مبنایی رهبر معظم انقلاب بوده است که متاسفانه این مطالبه رهبری با وجود پیشینه ارزشمند نقد و آزاد اندیشی در حوزه ها که مراکز قدیمی جامعه ما هستند، آن چنان که باید دنبال نشده است.
وی افزود: کرسی های آزاد اندیشی به عرصه دانشجویی و فضای کلی حوزه و دانشگاه ارتباط پیدا می کند و هدف آن پاسخگویی به شبهات در یک فضای علمی و گفتمان سازی است ولی نمود و بروز چندانی نداشته است و با وجود برگزاری کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی استان، از ظرفیت های علمی موجود استفاده لازم نشده است.
رشید در خصوص عدم امنیت دانشجو در این کرسی ها گفت: این کرسی ها می خواهد در دانشگاه ها و حوزه های علمیه برگزار شود نه در مسجد و حسینیه، بنابراین مدیریت دانشگاه با ریسک پذیری به پویایی محیط دانشجویی دامن زده و دانشجویان را به فعالیت و پرسش وادار کنند تا نقش و رسالت این قشر فرهیخته ایفا شود.
رئیس کمیسیون دانشگاهی استانداری خراسان رضوی بیان داشت: بر اساس نظر شهید مطهری، آزادی تفکر با آزادی عقیده و با آزادی عمل متفاوت است. ما وقتی کرسی آزاداندیشی را مطرح می کنیم، بحثمان حوزه اندیشه و فرهیختگی است؛ یعنی صاحب اندیشه با خیال آسوده و در قالب منطق و عقل اظهار نظر کند.
تعداد نظرات: ۱
ارسال نظرات
لطفا بيشتر دقت کنيد