کرسی هایی که تب دانشگاه یاسوج را خاموش کرد!

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، آزاد اندیشی علمی در محیط های حوزوی و دانشگاهی هر چند مقوله جدیدی نیست، اما مورد غفلت و بی مهری قرار گرفته و با وجود اینکه مقام معظم رهبری بیش از یک دهه در مجامع مختلف علمی به بیان این موضوع پرداخته اند، اما این مهم در محیط های علمی کمتر جایگاهی پیدا کرده است.

از سال 88 به بعد شاهد موج جدیدی از نگاه مسئولان دانشگاهی و دانشجویان و طلاب به مقوله آزاداندیشی و برگزاری کرسی ها در محیط های علمی بوده ایم.

در این میان، دانشگاه یاسوج به عنوان یکی از دانشگاه هایی که به زعم دانشجویان این دانشگاه جزو پیشتازان برگزاری کرسی ها در سطح کشور است، در مقاطع زمانی مختلف با فراز و فرودهایی در اجرای این خواسته رهبر انقلاب مواجه بوده است.

این دانشگاه با جمعیتی بالغ بر 7000 نفر در نیمسال تحصیلی جاری فقط دو کرسی برگزار کرد که با اضافه کردن دو میزگرد آزاد اندیشی عمومی و دو میزگرد تخصصی بانوان به این مجموعه، می توان تعداد کرسی های برگزار شده در این دانشگاه را شش عدد برشمرد، این در حالی است که تعداد کرسی هایی که سال گذشته در این دانشگاه برگزار شد، به عدد 27 رسید، البته نسبت به سال قبل چندان قابل قبول نبود.

محمد طاهری، دبیر انجمن اسلامی مستقل دانشجویان دانشگاه یاسوج در این خصوص، سابقه برگزاری کرسی در این دانشگاه را از سال 88 عنوان کرد و گفت: یکی از افتخارات ما این است که هشت ماه قبل از ابلاغ اولین آیین نامه کرسی ها، این جلسات در دانشگاه یاسوج برگزار می شد.

وی تعداد کرسی های برگزار شده در این دانشگاه را حدود 27 کرسی از ابتدا و شش کرسی در این نیمسال عنوان کرد و اظهار داشت: نوآوری های دیگری نیز در برگزاری انواع دیگر کرسی در این دانشگاه به چشم می خورد.

طاهری با انتقاد از روند کند اجرای توصیه مقام معظم رهبری در دانشگاه ها گفت: با وجود گذشت بیش از یک دهه از توصیه رهبر انقلاب، هنوز سرعت خوبی در تحقق منویات معظم له در دانشگاه ها حس نمی شود، هر چند به آینده این حرکت نو امیدواریم.

دبیر انجمن اسلامی مستقل دانشجویان دانشگاه یاسوج به بررسی اشکالات وارده در برگزاری کرسی ها پرداخت و افزود: هنوز سندی برای برگزاری کرسی ها مشخص، و اهداف خاصی تعیین نشده که این مسئله باعث می شود در برخی دانشگاه ها سلایق مختلف مانع برگزاری کرسی ها شود و یا جلسات فیلتر گردد.

وی افزود: هدف برخی مسئولان از برگزاری جلسات آزاد اندیشی، ایجاد فضایی آرام و مبتنی بر عقلانیت است که حرف دانشجو به عنوان یک قشر پرنشاط و آگاه جامعه شنیده شود؛ اما برخی نیز نگاهی بیلان کاری به کرسی ها دارند و گروهی دیگر کرسی ها را دامی برای پیدا کردن افکار و سلایق در دانشگاه ها می دانند.

طاهری به اهداف برگزاری کرسی ها در دانشگاه یاسوج اشاره کرد و گفت: مهمترین اهداف ما در برگزاری کرسی ها فضاسازی برای آزاد اندیشی و ایجاد تضارب آراء در فضای دانشجویی و همچنین برطرف کردن گره های ذهنی دانشجویان در حد اعلا و ایجاد دغدغه مسائل مختلف در حد پایین در دانشجویان است.

نوآوری در برگزاری کرسی ها و استفاده از تمام توان فکری و اجرایی دانشگاه و دانشجویان برای تحقق منویات رهبر معظم انقلاب و نیاز روز جامعه و دانشگاه، می تواند در اقبال بیشتر دانشجویان به سمت این فضا کمک کند و به تقویت نیروی تفکر و اندیشه در دانشجویان بیانجامد.

 

دبیر انجمن اسلامی مستقل دانشجویان دانشگاه یاسوج ضمن تاکید بر نوآوری در برگزاری کرسی ها بیان داشت: در این دانشگاه علاوه بر قالب متداول برگزاری کرسی ها، شیوه های دیگری نیز مد نظر قرار گرفته و اجرایی شده است؛  چراکه در شیوه مرسوم، هر چند مخاطبان زیادی را شامل می شود، اما توده دانشجو جرات ورود به بحث و مناظره ها را ندارند و باعث می شود فقط یک سری افراد خاص در دانشگاه مارک دار شده و در همه کرسی ها به عنوان منتقد و موافق صحبت کنند.

وی افزود: میزگردهای آزاد اندیشی دانشجویی، مناظرات مکتوب و تریبون های آزاد اندیشی از برنامه های دیگر ما در این دانشگاه است؛ در میزگردها به خاطر محدود بودن فضا و افراد، شرکت کنندگان در بحث بیشتر می شوند و باعث می شود که فضای عقلانیت بیشتری حاکم شود و در مناظرات مکتوب نیز که علمی تر است و هیاهوهای دو فضای دیگر را ندارد، افراد زیادتری می توانند ورود پیدا کنند.

دبیر انجمن اسلامی مستقل دانشجویان دانشگاه یاسوج به نوع نگاه مسئولان در برگزاری کرسی ها اشاره کرد و گفت: نگاه جامع و دقیقی بین مسئولان نسبت به برگزاری کرسی ها وجود ندارد و در برخی موارد این نگاه سلیقه ای می شود.
 

 

طاهری افزود: در برخی موارد فضای کرسی ها امنیتی می شود و این آسیبی است که اعتماد سازی را به عنوان مهم ترین بخش آزاداندیشی کم رنگ می کند.

وی برخورد سلیقه ای در نحوه برگزاری کرسی ها، انتخاب موضع و افراد مناظره کننده را از دیگر مشکلات برگزاری کرسی ها در این دانشگاه عنوان کرد.

حجت الاسلام حافظ ثابت، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه یاسوج نیز در این خصوص ضمن ابراز رضایت از برگزاری کرسی ها در این دانشگاه، به برخورد سلیقه ای در انتخاب موضوع اشاره کرد و گفت: گاهی اوقات نسبت به برخی از موضوعات حساسیت هایی به خرج داده می شود که اگر نگاه رهبر انقلاب بیشتر حاکم شود، دیگر نیازی به گزینش موضوعات نخواهیم داشت.
 

رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار با اساتید دانشگاه ها در سال 88 بر میدان دادن به دانشجویان تاکید کرده و فرمودند: «یکى دیگر از کارهائى که باید در زمینه‌‌‌‌‌‌ مسائل گوناگون اجتماعى و سیاسى و علمى انجام بگیرد، میدان دادن به دانشجوست براى اظهارنظر. از اظهارنظر هیچ نباید بیمناک بود. این کرسى‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاى آزاداندیشى که ما گفتیم، در دانشگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها باید تحقق پیدا کند و باید تشکیل بشود. اگر چنانچه بحث هاى مهم تخصصى در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ سیاسى، در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاى اجتماعى، در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاى گوناگون حتّى فکرى و مذهبى، در محیط هاى سالمى بین صاحبان توان و قدرتِ بحث مطرح بشود، مطمئنا ضایعاتى که از کشاندن این بحث ها به محیط هاى عمومى و اجتماعى ممکن است پیش بیاید، دیگر پیش نخواهد آمد. وقتى که با عامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ مردم، افراد مواجه می شوند، همه نمی توانند خودشان را حفظ کنند. مواجهه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ با عامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ مردم، انسان ها را دچار انحراف ها و انحطاط ها و لغزش هاى زیادى می کند که متأسفانه ما شاهد بودیم. خیلى از افرادى که شما مى‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینید در مواجهه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ با عامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ مردم یک حرفى می زنند، یک چیزى می گویند، در اعماق دلشان اى بسا خیلى اعتقادى هم ندارند. به تعبیر بعضى‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها جوگیر می شوند؛ این خیلى چیز بدى است. اگر در محیط هاى خاص، محیط هاى آزاداندیشى و آزادفکرى، این مسائل مطرح بشود- مسائل تخصصى، مسائل فکرى، مسائل چالش‌‌‌‌‌‌‌‌‌برانگیز - مطمئنا ضایعات کمتر پیش خواهد آمد.»

وی کرسی ها را فضایی در دانشگاه ها برای بیان ادعاهای مدعیان و پاسخگویی به آنها عنوان کرد و گفت: اگر این فضا آزادانه، همراه با منطق و رعایت چارچوب ها و خطوط قرمز شکل بگیرد، قطعا کسی که دیدگاه واقعی و حق دارد، دیدگاه وی در جلسه ترویج پیدا می کند و زمینه پیشبرد اهداف اهل حق بیشتر می شود.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه یاسوج  برگزاری کرسی ها در این دانشگاه را نسبت به دو سال قبل ضعیف تر عنوان کرد و افزود: کیفیت کرسی ها به دانشجویان صاحب نظر موافق و مخالف، داور و مجری کرسی ها بر می گردد که توجه بیشتری را می طلبد.

حجت الاسلام امرالله اندرزیان، معاون فرهنگی دانشگاه یاسوج نیز در این مورد پیگیری مطالبات رهبر انقلاب در تحقق کرسی ها را یکی از وظایف این دانشگاه عنوان کرد و گفت: از مهمترین اهداف ما در برگزاری کرسی ها پاسخگویی به پرسش های جدی دانشجویان، تبیین مسائل و مباحث لازم و ضروری و حاکم کردن فضای گفتمان و گفت‌وگو در دانشگاه است که با توجه به سابقه دانشگاه یاسوج می توان به تاثیر گذاری این دانشگاه در برگزاری کرسی ها اشاره کرد.

وی به برگزاری کرسی های مختلف آزاد فکری در این دانشگاه بین دانشجویان و اساتید اشاره کرد و افزود: میزگردهای آزاد اندیشی، هم اندیشی اساتید، برگزاری مناظرات دانشجویی در کلاس های معارف و کرسی های آزاد فکری و نظریه پردازی بین اساتید از جمله برنامه های این دانشگاه در حاکم کردن فضای آزاد فکری در دانشگاه است.

 

معاون فرهنگی دانشگاه یاسوج به حل شدن مشکل حراست در کرسی ها اشاره کرد و گفت: امنیت در جلسات کرسی ها به صورت کامل برقرار است و تا کنون یک مورد هم نداشته ایم که فردی به خاطر حضور در کرسی ها مورد سوال واقع شده و یا احضار شود؛ این در حالی است که در کرسی ها خیلی افراد از خطوط قرمز نیز فراتر می روند.

اندرزیان موضوعات کرسی ها را پیشنهادی دانشجویان عنوان کرد و افزود: از هر انتقادی در مورد مسائل مختلف در کرسی ها استقبال می کنیم و محدودیتی برای موضوعات ایجاد نمی کنیم، اما خطوط قرمز ما مانند قرآن، ولایت، شهدا و اسلام باید حفظ شود.

محمد جواد عنایتی، مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه یاسوج نیز در این خصوص، مشکلات برگزاری کرسی ها را به سه دسته مبنایی، ساختاری و ابزاری تقسیم بندی کرد و وزارت علوم را نیز در این مشکلات بی تقصیر ندانست.

وی بر داشتن نگاه کلان در کرسی ها تاکید کرد و گفت: باید با نگاه کلان کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها را مشاهده کنیم، البته این نگاه کلان، همان مطالبه رهبر انقلاب است که نه به عنوان شعار بلکه به عنوان یک استراتژی برای دهه چهارم انقلاب مطرح شد.
 

مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه یاسوج افزود: انقلاب ما از جنس فرهنگی است و با تولید فکر است که انتقال پیدا می کند؛ بنابراین یکی از بهترین بسترها برای تولید فکر، کرسی های آزاد اندیشی از جنس نظریه پردازی است.

 

 

عنایتی بخشنامه ای کردن کرسی ها از طرف وزارت علوم را یکی از آسیب های جدی عنوان کرد و گفت: نگاه ما باید گفتمان سازی برای معرفی کرسی ها و تبیین ضرورت آنها در محیط های علمی باشد و صاحب نظران برای معرفی کرسی ها باید وارد کار شوند و این مطالبه عمومی در سطح خواص را آغاز کنند.

وی به آیین نامه وزارت علوم اشاره کرد و افزود: این آیین نامه از ترکیب داور، مجری و افراد مناظره کننده در کرسی ها، هدف آزاد اندیشی و تولید فکر بیرون نمی آید؛ این در حالی است که واژه داور یعنی قضاوت و این مسئله، فکر را از افراد می گیرد و اصل آزاد اندیشی با واژه داور زیر سوال می رود، بنابراین آیین نامه وزارت علوم اشتباه است و باید اصلاح شود.

مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه یاسوج بیان داشت: برخورد مسئولان با کرسی ها و تاریخ دار کردن کرسی به جای ضرورت محور بودن، آسیب دیگری است که گریبان کرسی ها را گرفته و آنها مجبور می شوند در یک بازه زمانی مشخص حتما یک کرسی با هر کیفیت، موضوع و ضرورتی برگزار کنند.

عنایتی به نبود فضای آزاد اندیشی در دانشگاه اشاره کرد و گفت: باید یک نسل دانشجو تغییر کند تا ظرفیت ها و تحمل ها به جایی برسد که در دانشگاه، فضای آزاد اندیشی حاکم شود و تولید فکر اتفاق بیفتد.

 
وی داشتن نگاه آماری به جای نگاه کیفی به کرسی ها را آسیب دیگر برگزاری کرسی ها در دانشگاه یاسوج عنوان کرد.
 

مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه یاسوج نداشتن ظرفیت لازم برای آزاد اندیشی در دانشگاه را مشکل دیگر برگزاری این کرسی ها در دانشگاه دانست و گفت: به دو دلیل زدوخورد های فکری در این دانشگاه به تولید گفتمان نمی انجامد؛ یکی اینکه چارچوب موضوعی چارچوب خوبی نیست و دیگر اینکه بستر لازم برای تولید گفتمان وجود ندارد و موج سواری ها و هیاهو و هیجان ها مانع تحقق این مهم می شود که این امر ناشی از عدم وجود معرفت صحیح نسبت به اصل آزاد اندیشی است.

تشنگی برگزاری این کرسی ها در دانشگاه یاسوج در میان دانشجویان حتی زودتر از آغاز این موج در سراسر کشور شروع شد، اما تداوم این حرکت با مشکل هایی رو به رو گردید که نتوانست همگام با دانشگاه های دیگر کشور به جلو رفته و موقعیت پیشتاز بودن خود را حفظ کند.

 

مهمترین عوامل آن نیز نگاه سلیقه ای مسئولان دانشگاه، هدفمند نبودن خط سیر کرسی ها از سوی وزارتخانه، ترس دانشجو از امنیتی شدن، جا نیفتادن معنای واقعی کرسی برای دانشجویان و تبدیل شدن کرسی ها به صحنه های هیجانی و فضای هیاهو و وزن کشی دانشجویان با طیف های سیاسی مختلف به جای تبادل و تضارب افکار است.

با این وجود، ابتکار دانشجویان این دانشگاه برای استفاده از ظرفیت های مختلف و نوآوری آنها در برگزاری کرسی ها کمک زیادی به جا انداختن کرسی در بین توده دانشجو داشته است، هر چند استقبال این دانشجویان برای مناظره و حضور پشت تریبون و در طی سه سال برگزاری کرسی ها، زایش نیروی انسانی که بتواند منتقد خوبی بوده و یا به خوبی به انتقادها پاسخ دهد، بسیار کم و ناچیز بود که این امر از توانایی کم کرسی های این دانشگاه در تحقق اهداف راه اندازی کرسی ها پرده بر می دارد.

وقتی به تاریخچه دانشگاه یاسوج پیش از برگزاری کرسی ها نگاهی بیندازیم می بینیم که این دانشگاه به عنوان یکی از سیاسی ترین و سیاست زده ترین دانشگاه های کشور شناخته می شد که به هر مناسبتی برنامه ها و ضد برنامه های مختلفی در آن برگزار شده و صحنه تجمعات دانشجویی صنفی، سیاسی، پخش بیانیه ها و شب نامه های مختلف، تبدیل تجمعات صنفی به سیاسی، استفاده از هر فرصتی برای به تعطیلی کشاندن کلاس ها و غیره بود، تا جایی که در سال های اخیر اتفاقات نادری در این دانشگاه افتاد، اما با راه اندازی کرسی های آزاد اندیشی در این دانشگاه این تب رفته رفته کمتر شد و در این مدت جز به خاطر مسائل صنفی، کمتر شاهد ظهور و بروز هیجانات و یا تجمعات دانشجویی در محیط دانشگاه بودیم که این خود یکی از مهمترین برکات برگزاری کرسی هاست که نه تنها برخی مباحث به جامعه منتقل نمی شود، بلکه می توان گفت خیلی از مسائل به کف دانشگاه نیز منتقل نشده و در سالن برگزاری کرسی جمع بندی می شود.