آسیب‌هایی که ساحت دفاع‌مقدس را آلوده می‌کنند

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، صاحب نظران و کارشناسان در حوزه دفاع مقدس معتقد هستند که «جهاد تبیین» یکی از راهکارهای اصلی در زمینه پیشگیری از تحریف و فراموشی و بیان ناصحیح  وقایع مرتبط با جنگ تحمیلی است.

صبح- چهارشنبه ۲۹ شهریور - جمعی از طلایه‌داران، خانواده‌های شهدا، هنرمندان، نویسندگان، امدادگران، پیشکسوتان و فعالان دفاع مقدس با رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار کردند. رهبر انقلاب دراین دیدار برای چندمین مرتبه در سخنانی یادآور شدند:« باید در مقابل دروغ و تحریف‌ دفاع مقدس ایستادگی کرد و به تبیین دفاع‌مقدس پرداخت. هدف را در کارهای تبیینی - از جمله کارهای هنری - از یاد نبریم.»

گزارش زیر گریزی دارد به موضوع مورد تاکید مقام معظم رهبری درباره ضرورت پیشگیری از تحریف وقایع دفاع‌مقدس و مقابله با آن.

تحریفات دفاع مقدس یکی از موضوعات جدی در این حوزه است که در سال‌های اخیر حساسیت‌ها نسبت به آن بیشتر شده و هشدارهایی در این خصوص از جانب مقامات مسئول در حوزه دفاع مقدس داده می‌شود.

به طور کلی می‌توان معیارهای روایتگری در حوزه جهاد تبیین را در دو دسته بایدها و نبایدها قرار داد. در دسته بایدها بیان مشخصات جغرافیایی و تاریخی منطقه، شرح موضوعات عملیاتی یادمان و اشراف به منطقه، توضیح واقعیات جنگ و مباحث عقلانی و ابتکارات عملیات‌ها، جذابیت و بیان روان و رسا در ارائه مطالب، انسجام و پیوستگی مطالب و اجتناب از پراکنده‌گویی، روایت دقیق و مستند، برقراری ارتباط صحیح بین مباحث دفاع مقدس و مسائل روز، جامعیت روایت و تناسب آن با یادمان و تبیین روشمند مسائل حماسی و معرفتی قرار دارد.

در دسته نبایدها نیز پرهیز از ارائه آمار و اطلاعات نادرست، پرهیز از اغراق و مبالغه، اجتناب از تاکید بر روایت‌های مبتنی بر خواب و خیال، اجتناب از داستان‌سرایی و تاکید بر متاثر کردن و گریاندن مخاطب و پرهیز از روایت صنفی و نگاه نقطه‌ای، یگانی و محلی قرار دارد.

برخی روایت‌ها ضعف‌ها و کاستی‌هایی دارد. روایت باید هم به لحاظ محتوا دارای ویژگی‌های یک روایت مطلوب باشد و هم از نظر شکل و محتوا ساختارمند و مناسب باشد. برای اینکه روایان بتوانند روایت مطلوبی ارائه کنند، باید آموزش‌های مختلفی ببینند که مهمترین آن دوره‌های آموزش تاریخی درخصوص دفاع مقدس و عملیات‌های آن دوران است.

تحریف یعنی تبدیل، تغییر، دگرگون سازی، قلب و به اصطلاح خودمانی همان «حرف به حرف کردن» است، یا معنای دیگری را اراده کردن از چیزی که در واقعیت اتفاق افتاده است. اینکه تحریف خطر دارد و اینکه آسیب‌زا است و باوری را ایجاد یا یک ذهنیتی را خراب می‌کند مورد تردید نیست و فقط می‌توانیم در مورد میزان این آسیب صحبت کنیم.

سردار حسین علایی بنیانگذار نیروی دریایی س‍پاه و نویسنده کتاب روند جنگ ایران و عراق درباره تحریف توضیح داده است:«من اعتقاد دارم تحریف‌ از چیزهای ریز آغاز می‌شود؛ یعنی زمانی که علایق خود را جایگزین واقعیت‌ها می‌کنیم. همچنین گاهی شیوه پرداختن به موضوعات، سازمانی می‌شود. مثلا نظامیان زمان شاه عنوان می‌کنند که موفقیت‌های حاصل شده در جنگ تحمیلی ریشه در قدرت نظامیِ زمان شاه دارد. این در حالی است که اگر روایت‌ها را بر مبنای حقایق یا فکت‌ها قرار بدهیم؛ روایت‌های واحد خواهیم داشت، اما بیان حقایق و برداشت‌ها متفاوت است. همچنین انتخاب گزینشی داده‌ها توسط نویسنده هم نادرست است... .

روایت از هر اتفاق می‌تواند واحد باشد به شرطی که داده‌ها یکسان باشند. دلیل اصلی اینکه روایت‌ها متفاوت هستند در دو چیز قابل پیگیری است؛ اول اینکه داده‌ یا دیتاهای تاریخی کامل نیستند و دیگری راویان متفاوت‌اند. برای راویان فاصله گرفتن از تعلقات دشوار است چرا که ذهنیت‌هایی برایشان ایجاد شده که نمی‌توانند آن را کنار بگذارند.»

همچنین مرتضی قاضی از محققان حوزه جنگ تحمیلی و نویسنده و منتقد آثار حوزه دفاع مقدس در همین رابطه معتقد است که:« ما 5 سرفصل درباره تحریف داریم: اول: انواع تحریف است که می‌توانیم در مورد آن ها را صحبت کنیم. مساله دوم: علل و عوامل تحریف است، اینکه چرا تحریف اتفاق می‌افتد و یک نفر می‌آید ماجرایی را حرف به حرف می‌کند، عمد و غیرعمد بودن تحریف و اینکه چه انگیزه‌هایی باعث تحریف می‌شود. سوم: چه کسانی تحریف می‌کنند و اینکه آیا آگاهانه این کار را می‌کنند یا غیرآگاهانه. چهارم: اینکه تحریف کنندگان با چه ابزاری تحریف می‌کنند. مورد آخر و پنجم: آثار تحریف است، اینکه تحریف چه آثاری را به جا می‌گذارد و در ذهن مخاطب چه تأثیری دارد؟»

تاریخ بشر آمیخته با تحریف است به این دلیل که صاحبان قدرت تاریخ را به گونه‌ای می‌نویسند که مبادا برایشان مشکلی پیش بیاید؛ برای همین است که نگاه و تفکرات افراد روی وقایع تأثیر می‌گذارد. نکات ریز باعث تحریف‌های بعدی می‌شود. گاهی وقت‌ها به واقعیت‌ها وزنِ ارزشی (قابل سنجش) می‌دهیم. بعضی‌ها از سر دلسوزی تحریف می‌کنند و نیت بدی ندارند، فردی حتی آگاه است و خودش در جنگ بوده اما دچار تحریف می‌شود و فکر می‌کند بخشی از اتفاق را برجسته می‌کند، اما با این کار ضربه می‌زند. دفاع مقدس خودش ظرفیت بالایی دارد.

فردی حتی خودی و حتی فرد مسئول ممکن است دچار تحریف شود با نیت خیر؛ ولی تحریف است. تحریف چه مفید و چه غیرمفید ضربه می‌زند. تحریف مفید نداریم یعنی مقصود فرد را می‌گوییم وقتی مستندات هست و آنقدر مطلب داریم که اگر سالیان سال تمام نویسندگان کار کنند باز هم مطلب و مستند در حوزه دفاع مقدس وجود دارند احتیاجی به تحریف نیست.