آزاداندیشی در دانشگاه‌های شیراز زیبنده قطب دانشگاهی نیست

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، تأکید مقام معظم رهبری در مورد کرسی‌های آزاد‌ اندیشی در دیدار نخبگان، به عدم تحقق مطالبه‌ ایشان در این خصوص بر می‌گردد.

 

رهبر انقلاب با ذکر ضرورت گفتمان سازی جنبش دانشجویی به نوعی از عدم تحقق آن گلایه فرمودند: «فکر کنید، بگوئید، بنویسید، در مجامعِ خودتان منعکس کنید؛ آن کرسى‌هاى آزاد اندیشى را که من صد بار - با کم و زیادش - تأکید کردم، راه بیندازید و این ها را هى آنجا بگوئید؛ این می شود یک فضا. وقتى یک فضاى گفتمانى به وجود آمد، همه در آن فضا فکر می کنند، جهت گیرى پیدا می کنند و در آن فضا کار می کنند؛ این همان چیزى است که شما می خواهید.»

 

کرسی‌های آزاداندیشی زمینه‌ای است برای بروز این حرکت، اندیشه‌ای که مدتی است در دانشگاه‌ها و در کتاب‌های ترجمه‌ای و در اتاق اساتید به گِل نشسته است؛ می‌خواهد فضایی داشته باشد برای تنفس، پر بکشد و داخل جامعه برود، به سمت و سویی برود که نیاز کشور است و اینگونه برانگیخته شده و ببالد.

 

 

اما چیزی که تا کنون بدست نیامده این تحرک و جنبش است. کرسی‌های آزاداندیشی، اگر در دانشکده‌ یا دانشگاهی هم برگزار شده، چندان فضای علمی آن دانشکده یا دانشگاه را تحت تاثیر قرار نداده و تغییر چندانی ایجاد نکرده است.

 

به نظر می‌رسد یکی از دلایل  این مسئله، نوع برگزاری این جلسات است. جلساتی که در بسیاری از آنها، اساتید مسائلی را مطرح می‌کنند که پیش از آن نیز با استاد دیگر مطرح کرده‌اند. این بار اما جلوی هم می‌نشینند و از این مسائل حرف می‌زنند. البته مطرح شدن این مسائل علمی، در عرصۀ عمومی فواید بسیاری دارد، باید برای خارج شدن این مسائل از کنج اتاق‌ها و مقاله‌های پر طمطراق کوشید.

 

«خبرگزاری دانشجو» در شیراز، پس از بررسی پرونده کرسی های آزاداندیشی در چهار دانشگاه بزرگ شیراز (دانشگاه شیراز، دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه آزاد و دانشگاه پیام نور) به این نتیجه رسیده که در مجموع این دانشگاه ها در نیم ترم اول سال تحصیلی جاری 18 کرسی برگزار کرده اند، که از این تعداد سهم دانشگاه شیراز 12 کرسی و مابقی هرکدام دو کرسی بوده است.

 

البته بررسی اجمالی این کرسی ها نشان از آن دارد که این دانشگاه ها به فراخور ظرفیت خود، هر کدام کارهایی انجام داده اند.

 

به طور مثال بسیج دانشجویی دانشگاه شیراز قبل از برگزاری کرسی های آزاداندیشی اقدام به برگزاری برنامه معرفتی می کند تا دانشجو با مطالعه وارد این کرسی شود و به جای هوچی گری، با عقلانیت به دنبال جواب های ذهنی خود باشد.

 

اگرچه در این کرسی ها هنوز نارضایتی دانشجویان وجود دارد، اما مسئولان به دنبال ایجاد فضای مناسب برای اجرای این کرسی ها بوده اند.

 

 

در عین حال مسئولان این دانشگاه مادر با وجود انتقادات موجود، معتقدند که هر موضوعی برای ایجاد و تبیین در دانشگاه یا جامعه زمان می برد و در مقوله کرسی آزاداندیشی هم اصل بر این است که برای انجام تکلیف، باید مطالعه انجام شود و این مطالعه باید زیربنای کار قرار گیرد.

  

بررسی پرونده کرسی دانشگاه پیام نور شیراز نیز نشان داده که با وجود معدل بالای کرسی ها در دانشگاه پیام نور فارس، این کرسی ها در دانشگاه شیراز کارنامه خوبی نداشته اند.

 

نگاه ابزاری به کرسی ها، عدم توجه به سیر موضوعی مشخص، عدم زمینه سازی مناسب جهت حضور پررنگ دانشجویان به ویژه افکار مخالف و عدم استقبال زیاد دانشجویان از کرسی های آزاداندیشی از ضعف های اجرای بهینه کرسی ها در دانشگاه پیام نور مرکز شیراز است.

 

بررسی پرونده کرسی دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز نشان از آن داشت که در این دانشگاه مخاطب زیادی برای کرسی ها وجود ندارد.

  

به گفته یکی از فعالان دانشجویی در این دانشگاه، موضوع در اجرای کرسی ها در این دانشگاه بر سر عدم همکاری یا انتقاد از مسئولان نیست، بلکه موضوع عدم حضور مخاطب است.

 

همچنین دیگر مشکلی که این دانشگاه با آن مواجه است، مشکل استاد می باشد.

 

یکی از مسئولین این دانشگاه اذعان داشت: مشکل اساسی که در بحث کرسی‌های آزاداندیشی با آن روبرو هستیم، مخلوط شدن مفهوم کرسی آزاد اندیشی با مفهوم تریبون آزاد،‌ مناظره یا داوری است.

  

 

اما در نهایت پرونده کرسی های آزاداندیشی در دانشگاه آزاد شیراز نشان از آن دارد که بسیج دانشجویی این دانشگاه در مرحله اول به دلیل محدودیت هایی که قبل از این وجود داشت، کرسی های مکاتبه ای را ابداع می کرد و در آن جواب دانشجویان داده می شد.

 

با این وجود؛ با همکاری که بین نهاد رهبری در این دانشگاه ها و تشکل ها وجود داشت، 2 کرسی توسط بسیج دانشجویی برگزار شد که متاسفانه نوع نگاه حراستی حاکم بر آنها، تا حدی مانع از عدم تحقق کرسی مطلوب در این دانشگاه شد. 

 

 

 

آرش علاء الدینی، رئیس سازمان بسیج دانشجویی فارس با اشاره به مشکلاتی که در برگزاری کرسی های آزاداندیشی وجود دارد، تصریح کرد: بحث کرسی ها در حقیقت مدل جدیدی است که به فرموده رهبر معظم انقلاب؛ «هنوز به یک تعریف واحد دانشگاهی نرسیده ایم»، و برداشتی جدای از سایر ارگان ها و مجامع دانشگاهی وجود دارد، هر چند گاهی نزدیک به هم است.

 

 

وی با بیان اینکه ما در بحث کرسی ها به یک مدل منسجم و واحد نرسیده ایم، افزود: کرسی های آزاد اندیشی دارای ابزاری هستند که ظرفیت های زیادی از آن استخراج می شود و ما هنور به آن ها نرسیده ایم.

 

 

رئیس سازمان بسیج دانشجویی فارس ادامه داد: مقام معظم رهبری کرسی های آزاد اندیشی را مدلی برای مباحث نقد و اعتراضات به جامعه دانشگاهی عرضه کرده اند و هدف ما نیز در برگزاری این کرسی ها این است که در استفاده از آنها یک فضای منطقی دور از فضایی مخرب در دانشگاه ها و سطح جامعه برای بیان نظرات، دیدگاه ها، مطالبات و انتقادات به وجود آید.

 

علاءالدینی گفت: برای ما فرهنگ برگزاری کرسی ها، نوع برگزاری، فضای حاکم بر آن و کیفیت لازم در کرسی های آزاد اندیشی مهم است.

 

وی به جدید بودن موضوع کرسی های آزاد اندیشی و نظریه پردازی اشاره کرد و بیان داشت: به دلیل جدید بودن این مقوله هنوز اعضای خانواده دانشگاهی به یک اتفاق نظر نرسیده اند، البته انتظار این است که بیشتر از این ها جامعه دانشگاهی تعامل و گفت و گو داشته و به تبادل نظر برسند. 

 

رئیس سازمان بسیج دانشجویی فارس با اشاره به نوع نگاه سلیقه ای دانشگاه و ارگان های امنیتی به مقوله کرسی های آزاد اندیشی خاطرنشان کرد: هر جا نوع نگاه امنیتی به کرسی ها بیشتر شود، کیفیت و کمیت برگزاری آن ها کاهش می یابد.

 

 

حجت الاسلام محمد شریفانی، رئیس دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه های فارس نیز بیان داشت: اصولا اگر علم بخواهد به رشد و بالندگی برسد و خود را پیدا کند، راهی جز این ندارد که فضای آزادی را به وجود آورد تا افراد بتوانند خود را در تقابل با دیگر اندیشه ها قرار دهند.

  

وی با اشاره به فرموده امام علی(ع) مبنی بر اینکه «افکار را در هم کوبید که حرف درست از درون آن تولید  می شود»، افزود: بحث تولید علم و کرسی های آزاد اندیشی و نظریه پردازی که از مطالبات جدی رهبر انقلاب به اساتید و دانشجویان می باشد، یک امری با پیشینه ای دیرین است.

 

 رئیس دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه های فارس با بیان اینکه برگزاری کرسی ها در واقع به نوعی سنت دیرینه حوزه علمیه  است، تصریح کرد: تجربه خارجی نشان داده در هر حوزه ای که فضای مباحثه ای باز شود، به خصوص در دانشگاه های پیشرفته دنیا که عرصه بحث و گفت و گو مطرح می باشد، ممکن است آسیب ها و چالش هایی به دنبال داشته باشد و در یک برآیند کلی بسیار امر ضروری است.

 

 

 شریفانی ادامه داد: دست اندرکاران دانشگاهی به ویژه اساتید تلاش کنند با برنامه ریزی بهتر جلساتی را به این امر اختصاص دهند تا بحث کرسی های آزاد اندیشی فرهنگ و سنت رایج دانشگاهی شود.

 

وی بیان داشت: خاصیت جوان هیجان است و در این راستا باید شرح صدر داشته و فرصت دهیم و همچنین تحمل حرف های ناروا را داشته و برای اندیشه های دانشجویی مدیریت و جهت دهی کنیم تا نهایتا نتیجه بخش باشد.

 

رئیس دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در فارس با بیان اینکه در ابتدای هر کار جدید موانع و مشکلات فراوانی وجود دارد، تصریح کرد:  کرسی های آزاد اندیشی نیز از این امر مستثناء نیستند و در ابتدای راه به نتیجه ای که از این کرسی ها انتظار بوده، نرسیده ایم.

 

شریفانی گفت: هر کاری برای پختگی و نتیجه بخشی مشکلاتی دارد که ما باید در هر دوره برگزاری این کرسی ها، آسیب شناسی و کارشناسی کنیم تا در مرحله بعد دیگر با آن مشکل رو به رو نشویم. 

 

پس از گفت و گو با رؤسا، معاونان فرهنگی، مسئولان نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها و فعالان دانشجویی در دانشگاه های شیراز، این سوال خطاب به مسئولان قطب دانشگاهی جنوب کشور مطرح می شود که آیا این رقم کرسی، زیبنده این شهر دانشگاهی است؟

 

آیا مسئولان و دانشگاهیان توانسته اند مطالبات رهبر معظم انقلاب را پاسخگو باشند؟ چرا در همین تعداد اندک کرسی، شاهد حضور خیلی کم دانشجویان هستیم؟ و یا چطور باید با معدود هوچی گران برخورد کرد تا بتوان این فضا را برای قاطبه دانشگاهیان ایجاد کنیم که با عقلانیت و منطق شاهد برگزاری این کرسی ها بود؟

 

حسین فرج اللهی، مدیر سیاسی سازمان بسیج دانشجویی فارس در جواب به سوالات و موانع موجود در اجرای کرسی های آزاداندیشی در شیراز گفت: این مسائل را باید از چند منظر بررسی کرد و باید نوع نگاه به کرسی ها را که مغفول واقع شده است، از سه بعد چیستی، چرایی و چگونگی مورد بررسی قرار داد.

 

وی با ابراز تاسف از اینکه در بحث چرایی کرسی ها هنوز دچار مشکل هستیم، ادامه داد: گاهی دانشجویان یک دانشگاه چنان سر عنوان یک کرسی جنجال ایجاد می کنند که به جای اینکه وارد مسئله شوند، آن مسئله را دچار تشویش می کنند.

 

این فعال دانشجویی با اشاره به فرموده امام راحل مبنی بر «دانشگاه به عنوان مبدا تحولات در جامعه است»، گفت: باید موضوع کرسی ها طوری تبیین شود که ساختار اندیشیدن در آن فراهم شود.

 

 

فرج اللهی تصریح کرد: مفهوم آزاداندیشی به معنای راحت شنیدن حرف مخالف است و برای این کار سعه صدر لازم است، ولی متاسفانه کرسی های آزاداندیشی با مسابقه بوکس اشتباه گرفته شده است.

 

 

وی با بیان اینکه اگر کسی چرایی کرسی ها را به درستی فهمید می تواند  آن را به نحو مطلوب اجرا کند، گفت: در واقع گاهی دانشجویان ارزشی باید پای کار بیایند و با مطالعه و معرفت کرسی برگزار کنند.

 

مدیر سیاسی سازمان بسیج دانشجویی فارس بیان کرد: متاسفانه دانشجو عادت کرده است تقصیرات خود را گردن دیگران بیندازد و هنوز خیلی از مسائل برای او دغدغه نشده است.

 

فرج اللهی با تاکید بر کلیشه بودن عناوین کرسی ها گفت: باید وقتی موضوعی ارائه می شود این ظرفیت در دانشجویان ایجاد شود که با مطالعه نظرات خود را تبیین کنند نه اینکه از استاد یا راهنما استمداد طلبیده شود.

 

وی عنوان کرد: دانشجویان به دنبال بهانه برگزار نکردن کرسی ها هستند و بقیه مطالب را می توان با گفتمان حل کرد؛ در واقع بزرگترین مشکل دانشجویان در چرایی برگزاری کرسی هاست.

 

مدیر سیاسی سازمان بسیج دانشجویی فارس با ابراز تاسف از اینکه تیم مطالعاتی قوی در برگزاری این کرسی ها وجود ندارد و بعضا افراد ویترینی همیشه یک سری مطالب و محفوظات را بیان می کنند، گفت: کرسی های آزاد اندیشی به معنای واقعی باید کادرسازی کنند؛ چراکه آزاداندیشی وظیفه دانشجو و بسیج دانشجویی است.

 

 

کرسی واقعی نیاز به استاد یا راهنما ندارد 

 

این فعال دانشجویی در پاسخ به این سوال که بعضی فعالان دانشجویی بهانه نبود استاد را برای برگزاری کرسی ها می آورند، بیان داشت: کرسی واقعی نیاز به استاد یا راهنما ندارد؛ چرا که در غیر این صورت دانشجو احساس می کند که فردی آمده تا ذهنیات خود را به دانشجو القا کند، باید به جای ترسیدن و توپ را گردن اساتید انداختن، به دنبال برگزاری کرسی با مطالعه و بدون استاد بود و با این شگرد می توان جلوی هوچی گری را گرفت.

 

 

برای بررسی بیشتر و ارائه راهکار برای بهتر برگزار شدن کرسی ها در استان به سراغ یحیی صادقی، مدیرکل سیاسی و امنیتی استانداری فارس و دبیر کمیسیون دانشجویی استان فارس رفتیم. 

وی در پاسخ به موارد مطرح شده بیان کرد: در گزارشاتی که به کمیسیون دانشجویی استانداری فارس ارائه شده است و جمع بندی که نیز در موارد کرسی ها انجام شده است، به این نتیجه رسیده ایم که این کرسی ها با ایده آل متفاوت است و متاسفانه برخی دانشگاه ها از انجام این مهم طفره رفته اند.

 

دبیر کمیسیون دانشجویی استان فارس با بیان اینکه قرار شده است که در کمیسیون دانشجویی استان جلسه ای اختصاصی به برگزاری کرسی ها در دانشگاه ها اختصاص یابد، عنوان کرد: در این جلسه باید مسئولان دانشگاه ها پاسخگو باشند که چرا منویات رهبر انقلاب در شیراز ضعیف انجام شده است و برای انجام ندادن این تکلیف،چه ملاحظاتی داشتند.

  

صادقی تصریح کرد: مسئولان در دانشگاه باید به صحنه بیایند؛ چرا که خیلی از استدلال های دانشگاه برای برای عدم این موضوع، پذیرفتنی نیست.

 

به گفته دبیر کمیسیون دانشجویی استان فارس، باید کرسی ها با عناوین خوبی برگزار شوند و سوال ایجاد کنند.

 

وی در پاسخ به موارد امنیتی در دانشگاه ها تصریح کرد: دانشجو باید یاد بگیرد تا در چارچوب قوانین در کرسی ها صحبت کند و از هنجارشکنی و هوچی گری دوری کند و در واقع با عقلانیت و منطق بتواند در کرسی شرکت کند و مطمئناً اجازه هنجارشکنی به ارزش ها داده نمی شود.

 

صادقی با اشاره به وضع متفاوت در بستر دانشگاه ها گفت: مسئولان باید گزارش عملکرد کرسی های خود را به نحو مطلوب ارائه دهند تا دیگر دانشگاه ها نیز از این تجربه استفاده کنند.

  

مدیرکل سیاسی و انتخاباتی استانداری فارس با توجه به انتقاد تشکل ها از عدم حضور مسئولان برون دانشگاهی بیان کرد: باید این موارد در کمیسیون دانشجویی استان مطرح گردد تا از شخصیت ها و مدیران کل به فراخور کرسی دعوت شود و آنها هم با الزام در این کرسی ها حضور داشته باشند.

 

وی خاطرنشان کرد: باید رؤسا و مسئولان دانشگاه بستر مناسب را برای ایجاد کرسی در دانشگاه ها فراهم کنند تا شاهد برگزاری بهینه این کرسی ها باشیم.