کلام‌هایی کوتاه و پرمحتوا از امام صادق (ع)؛
گروه دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»؛ کلمات گوهربار اهل‌بیت (ع) بالاترین پشتوانه فرهنگ بالنده انقلاب اسلامى می باشد که توصیه‌های فراوانی به فراگیری و به کارگیری آنها در زندگی روزمره شده است.
در اینجا چند کلام کوتاه و پرمحتوا از عالم آل محمد، امام صادق (ع) ارائه می‌شود.
چهار چیز است که اندک آن هم بسیار است
1- اَرْبَعَةُ اَشْیاءٍ اَلْقَلیلُ مِنْها کَثیرٌ: الَنّارُ وَالْعَداوَةُ وَالْفَقْرُ وَالْمَرَضُ؛
چهار چیز است که اندک آن هم بسیار است: آتش، دشمنى، فقر و بیمارى.
«اعیان الشیعه ج 1 /674»
2- مَنْ کَشَفَ حِجابَ غَیْرِهِ اِنْکَشَفَتْ عَوْراتُ بَیْتِهِ؛
هر که پرده درى کند، اسرار و عیوبِ خانه خودش آشکار مى‌شود.
«اعیان الشیعه ج 1 /674»
دو صفتی که برادران خود را با آن امتحان کنید
3- إخْتَبِرُوا إخْوانَکُمْ بِخَصْلَتَینِ: فَإنْ کانَتا فیهِمْ وَإلاّ فَأعْزُبْ ثُمَّ اَعْزُبْ ثُمَّ أعْزُبْ: ألْمُحافَظَةُ عَلَى الصَّلَواتِ فى مَواقیتِها وَالبِرُّ بِالإخْوانِ فِى العُسْرِ وَالیُسْرِ؛
برادران خود را با دو صفت امتحان کنید، که اگر آن دو صفت را داشتند به دوستى و رفاقت خود با آنها ادامه دهید وگرنه از آنان دورى کنید ، دورى کنید، دورى کنید: 1 ـ مراقبت بر نماز اول وقت. 2 ـ نیکى به برادران چه در سختى وتنگدستى، چه درهنگام آسایش وگشایش
«وسائل الشیعه ج8، ص503»
شیعیان را در سه چیز بیازمایید
- اِمتَحِنُوا شِیعَتَنا عِندَ ثَلاثٍ: عِندَ مَواقیتِ الصلَواتِ کیفَ مُحافَظَتُهُم علَیها، وعِندَ أسـرارِهِم کیفَ حِفظُهُم لَها عَن عَدُوِّنـا، و إلى أموالِهِم کیفَ مُواساتُهُم لإِخوانِهم فیها
شیعیان ما را در سه چیز بیازمایید :در مواظـبـت بر اوقـــات نمـــازها، در نگهدارى اسرارشان از دشمنان ما و در همدردى و کمک مالى به برادرانشان
«میزان الحکمه، باب صفات الشّیعه»
لازمه اصلاح زندگانى فردى و معاشرت اجتماعى
4- صَلاحُ حالِ التَّعایُشِ وَالتَّعاشُرِ مِلْ ءُ مِکْیالٍ ثُلْثاهُ فِطْنَةٌ وَ ثُلْثُهُ تَغافُلٌ؛
اصلاح زندگانى فردى و معاشرت اجتماعى پیمانه پُرى است که دو سومش زیرکى و یک سومش چشم پوشى است.
«تحف العقول/ 376»
5- لاتَنْظُرُوا فی عُیُوبِ النّاسِ کَالْأرْبابِ وَانْظُرُوا فی عُیُوبِکُمْ کَهَیْئَةِ الْعَبْدِ؛
ارباب گونه به عیوب دیگران ننگرید، بلکه چون بنده اى متواضع، عیب‌هاى خود را وارسى کنید.
«تحف العقول/ 295»
سه خصلتی که علامت نفاق است
6- ثَلاثٌ مَنْ کُنَّ فیهِ فَهُوَ مُنافِقٌ وَاِنْ صامَ وَصَلّى: مَنْ اِذا حَدَّثَ کَذِبَ وَاِذا وَعَدَ اَخْلَفَ وَ اِذَا ائْتُمِنَ خانَ؛
سه خصلت علامت نفاق است، گر چه صاحبش اهل نماز و روزه باشد: دروغگویى، خلف وعده و خیانت در امانت.
«تحف العقول/ 229»
7- عَلَیْکُمْ بِالدُّعاءِ فَاِنَّکُمْ لاتَتَقَرَّبُونَ بِمِثْلِهِ وَ لاتَتْرُکُوا صَغیرَةً لِصِغَرِها أَنْ تَسأَلُوها فَإِنَّ صاحِبَ الصِّغارِ هُوَ صاحِبُ الکِبارِ؛
هیچ گاه دست از دعا بر ندارید، که شما به هیچ وسیله اى به مانند آن به درگاه خدا نزدیکى پیدا نمى کنید، و هیچ گاه درخواست حاجتى را به خاطر کوچک بودنش رها نکنید، چرا که اختیاردار حاجات ناچیز همان اختیاردار حوائج بزرگ است.
«امالى مفید، مجلس دوم ح 9 ص 31»
8- اِنَّ العَبْدَ إذا کَثُرَتْ ذُنُوبُهُ وَ لَمْ یکُنْ عِندَهُ مایُکَفِّرُها إبتَلاهُ اللّه ُ تَعالى بِالحُزْنِ فَیُکَفِّرُ عَنهُ ذُنُوبَهُ؛
چون گناه بنده (مؤمنى) فراوان شود و عمل صالحى نداشته باشد که جبران آن گناهان کند، خداوند او را به غم و اندوه گرفتار مى سازد تا گناهانش را پاک کند.
«امالى مفید، مجلس سوم ح 7 ص 36»
مومنین چه کسانی هستند؟
9- قالَ الامامُ الصّادِقُ علیه السلام فى وَصفِ الکامِلینَ مِنَ المُؤمِنین: هُمُ البَرَرَةُ بِالاِخْوانِ فى حالِ العُسرِ وَالیُسرِ، ألمُؤثِرُونَ عَلى أَنْفُسِهِم فى حالِ العُسرِ، کَذلِکَ وَصَفَهُمُ اللّه ُ فَقالَ: «وَیُؤثِرُونَ عَلى أَنْفُسِهِم وَلَوْ کانَ بِهِم خَصاصَةٌ.» ؛
امام صادق (علیه السلام) در وصف مؤمنان کامل مى فرمایند: آنان کسانى اند که در روزگار سختى وآسایش به برادران خود نیکى مى‌کنند، در تنگدستى دیگران را بر خود ترجیح مى‌دهند و خداوند در وصف ایشان فرموده است «و از خود گذشتگى مى‌کنند، در حالى که خود بشدّت به آن نیاز دارند.»
«بحارالأنوار ج 67 ص 351 ح54»
10- شُعَیبٌ: تَکاریْنا لأبی عبدِاللّه علیه السّلام قَوْما یَعْمَلُونَ فی بُستانٍ لَهُ وَکانَ اَجَلُهُمْ إلى العَصرِ فَلَمّا فَرَغُوا قالَ لِمُعَتَّبٍ: أَعطِهِمْ أُجُورَهُمْ قَبلَ أَنْ یَجُفَّ عَرَقُهُم؛
شعیب مى گوید: گروهى را اجیر کردیم که تا هنگام عصر در باغ امام صادق (علیه السلام) کار کنند. همین که کارشان تمام شد آن حضرت فرمود: مزد آنان را قبل ازآنکه عرقشان خشک شود، بپرداز.
«اصول کافى ج 2 ص 289 ح 3 »
11- یَعیشُ الناسُ بِاِحسانِهِم أَکثَرَمِمّا یَعیشُونَ بِأَعْمارِهِمْ وَ یَمُوتُونَ بِذُنُوبِهِم أَکثَرَ مِمّا یَمُوتُونَ بِآجالِهِم؛
مردم بیش از آنکه با عمر خود زندگى کنند، با احسان و نیکو کارى خویش مى‌زیند، و بیش از آنکه به سبب فرارسیدن اجل خود بمیرند، براثر گناهان خود مى‌میرند.
«بحارالأنوار، ج 5 ص 140 ح7»
سه کس را جز در سه جا نتوان شناخت
12- ثَلاثَةٌ لا تُعرَفُ إلاّ فى ثَلاثِ مَواطِنَ: لا یُعرَفُ الحَلیمُ إلاّ عِندَ الغَضَبِ، وَ لاَ الشُّجاعُ إلاّ عِندَ الحَربِ، وَ لا أخٌ إلاّ عِندَ الحاجَةِ؛
سه کس را جز در سه جا نتوان شناخت: انسان بردبار را به هنگام خشم، شجاع را به گاه نبرد، و برادر را به وقت نیاز.
«تحف العقول ص 329»
13- إذا رَقَّ العِرْضُ استَصْعَبَ جَمْعُهُ؛
هرگاه آبرو بریزد، جمع آورى و (جبران) آن دشوار است.
«اعلام الدین ص 303»
14- مَن رَوى عَلى مُؤمِنٍ رِوایَةً یُریدُ بِها شَیْنَهُ وَ هَدْمَ مُرُوَّتِهِ لِیَسقُطَ مِن أَعیُنِ النّاسِ، اَخَرَجَهُ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ مِن وِلایَتِهِ اِلى وِلایَةِ الشَّیطانِ؛
هرکس چیزى را نقل کند و قصدش ظاهر ساختن عیب و بدى و ریختن آبروى مؤمنى باشد و بخواهد او را از دیده‌هاى مردم بیندازد و در انظار، سبک و بى ارزش کند، خداوند متعال او را از دوستى خود خارج و در دوستى شیطان وارد مى‌کند.
«ثواب الاعمال ص 547 »
15- السُّجُودُ مُنتَهَى العِبادَةِ مِن بَنى آدَمَ؛
سجده، اوج عبادت بنى آدم است.
«میزان الحکمه ص 2380 ح 8272»
سه خواسته ناحقی که انسان را از سه چیز حق محروم می‌کند
16- مَنْ طَلَبَ ثَلاثَةً بِغَیْرِحَقٍّ حَرُمَ ثَلاثَةً بِحَقٍّ: مَنْ طَلَبَ الدُّنیا بِغَیْرِحَقٍّ حَرُمَ الاخِرَةَ بِحَقٍّ؛ وَمَنْ طَلَبَ الرِّآسَةَ بِغَیْرِحَقٍّ حَرُمَ الطّاعَهَ لَهُ بِحَقٍّ؛ وَ مَنْ طَلَبَ المال بِغَیْرِحَقٍّ حَرُمَ بَقاؤُهُ لَهُ بِحَقٍّ؛
هر که سه چیز را بناحقّ بخواهد، از سه چیز دیگر بحقّ محروم مى‌گردد؛ هر که دنیا را به بناحق بخواهد از آخرت حقیقتاً محروم مى‌گردد؛ و هر که بناحقّ ریاست طلبى کند از اطاعت زیردستان بحقّ محروم مى‌شود؛ و هر که بناحقّ مالى را بخواهد، از ماندگار بودن آن مال بحقّ محروم مى‌شود.
«تحف العقول، ص 335.»
17- ما ضَعُفَ بَدَنٌ عَمّا قَوِیَتْ عَلَیْهِ النِّیَّةُ؛
در موردى که نیت و اراده آدمى قوى باشد، بدن دچار ضعف و ناتوانى نمى‌گردد.
«وسائل الشیعه، ج 1، باب استحباب نیة الخیر»
دوست ندارم جوانی را ببینم مگر در یکی از دو حالت
18- لَستُ اُحِبُّ أنْ أرَى الشّابَّ مِنْکُمْ اِلاّغادِیاً فى حالَیْنِ: إمّا عالِماً أوْ مُتَعَلِّماً، فَإنْ لَمْ یَفْعَلْ فَرَّطَ، فَإنْ فَرَّطَ ضَیَّعَ، فَإنْ ضَیَّعَ أثِمَ، وَإنْ اَثِمَ سَکَنَ النّارَ وَالَّذى بَعَثَ مَحُمَّداً بِالحَقِّ؛
هیچ دوست ندارم جوانى از شما را ببینم مگر در یکى از این دو حالت: یا دانا باشد و یا در حال آموختن، و اگر چنین نباشد، کوتاهى کرده است، و اگر تفریط کند، تباه کرده است، و اگر تباه کند، گناه کرده، و اگر گناه کند، به خدایى که محمد (صلى الله علیه و آله) را به حق مبعوث کرده قسم، که این جوان در آتش ماندگار خواهد شد.
«امالى طوسى، 303 ـ 604»
19- یَابْنَ جُنْدَب! ... حَقٌّ عَلى کُلِّ مُسلِمٍ یَعرِفُنا اَن یُعرِضَ عَمَلَهُ فى کُلِّ یَومٍ وَلَیلَةٍ عَلى نَفْسِهِ فَیَکُونَ مُحاسِبَ نَفْسِهِ فَإنْ رَأى حَسَنَةً استَزادَ مِنها وَإنْ رَاى سَیِّئَةً استَغفَرَ مِنها لِئَلاّ یَخزِىَ یَومَ القِیامَةِ؛
اى پسر جندب ... سزاوار است هر مسلمانى که ما را مى‌شناسد، کردارش را در هر شبانه روز بر خودش عرضه کند و خود را حسابرسى نماید، اگر خوبى دید برآن بیفزاید و اگر گناه دید، از آن آمرزش بخواهد تا در روز قیامت رسوا نشود .
«تحف العقول ص311»
20- اِزالَةُ الْجِبالِ اَهْوَنُ مِنْ اِزالَةِ قَلْبٍ عَنْ مَوْضِعِهِ؛
کوه کندن از دل کندن آسانتر است.
«تحف العقول/ 240»
21- اِیّاکُمْ اَنْ یَحْسُدَ بَعْضُکُمْ بَعْضا فَاِنَّ الْکُفْرَ اَصْلُهُ الْحَسَدُ؛
مبادا با یکدیگر حسد ورزید، زیرا کفر و بى دینى از حسد بر مى‌خیزد.
«اعیان الشیعه ج 1 /673»
22- الصبر رأس الایمان .
امام جعفر صادق (ع) : صبر سر ایمان است.
اصول کافی ، ج 3 ، ص 140
سه علامت مومن
23- ثلاث من علامات المؤمن: علمه بالله و من یحب و من یبغض.
امام جعفر صادق (ع): سه چیز از علامات مؤمن است: شناختن خدا و شناختن دوستان و دشمنان خدا.
اصول کافی ، ج 3 ، ص 192
24- من ابتلی من المؤمنین ببلاء فصبر علیه، کان له مثل أجر الف شهید .
امام جعفر صادق (ع) : هر مؤمنی به بلائی گرفتار شود و صبر کند ، اجر هزار شهید برای اوست .
25- أکمل الناس عقلا أحسنهم خلقا .
امام جعفر صادق (ع) : عاقل‌ترین مردم خوش خلق‌ترین آنهاست .
عقل چیست؟
26- قال رجل له - علیه السلام - ما العقل؟ قال: ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان. قال: قلت: فالذی کان فی معاویة ؟ فقال: تلک النکراء ، تلک الشیطنة، وهی شبیهة بالعقل، و لیست بالعقل .
امام جعفر صادق (ع): شخصی از امام صادق - علیه السلام - پرسید عقل چیست ؟ فرمود : چیزی است که به وسیله آن خدا پرستش شود و بهشت بدست آید . آن شخص گوید : گفتم پس آنچه معاویه داشت چه بود ؟ فرمود : آن نیرنگ است ، آن شیطنت است ، آن نمایش عقل را دارد ، ولی عقل نیست .
اصول کافی ، ج 1 ، ص 11
27- من رضی من الله بالیسیر من المعاش رضی الله منه بالیسیر من العمل .
امام جعفر صادق (ع) : هر که به یک زندگی ساده از خدا راضی باشد خدا هم به عمل اندک او راضی شود.
اصول کافی، ج 3 ، ص 207
28- لا تستقل ما یتقرب به إلی الله عز و جل و لو شق تمرة .
امام جعفر صادق (ع) : چیزی که مایه تقرب به خدای متعال است کوچک مشمار، اگر چه پاره خرمایی باشد.
اصول کافی، ج 3 ، ص 212
29- المنجیات: اطعام الطعام و افشاء السلام والصلاة باللیل و الناس نیام
عوامل رستگاری: اطعام کردن، آشکارا سلام کردن، نمازشب خواندن در حالی که مردم آرمیده اند.
«محاسن البرقی ، ص 387»
30- اِنَّ القَلبَ لَیـتَجَلجَلُ فِى الجَوفِ یطلُبُ الحَقَّ فَاِذا اَصابَهُ اطمَاَنَّ وَ قَرَّ
به راستى که دل در درون سینه بى قرار است و به دنبال حق مى‌گردد و چون به آن رسید، آرام و قرار مى‌گیرد.
«کافى، ج 2، ص 421»
31- اِنَّ الفُحشَ وَ البَذَاءَ وَ السَّلاطَةَ مِنَ النِفاقِ
همانا دشنام دادن و هرزه گویی و زبان درازی ناشی از نفاق و دورویی است
«جهاد بانفس، ح667 و ص 284»
صدقه‌ای که خدا دوست دارد
32- صَدَقَةٌ یحِبُّهَا اللّهُ: إِصلاحٌ بَینَ النّاسِ إِذا تَفاسَدوا، وَ تَقارُبٌ بَینَهُم إِذا تَباعَدوا
صدقه اى که خداوند آن را دوست دارد عبارت است از: اصلاح میان مردم هرگاه رابطه شان تیره شد و نزدیک کردن آنها به یکدیگر هرگاه از هم دور شدند.
«کافى، ج 2، ص 209، ح 1»
33- اِنَّ المُؤمِنَ لَیسکنُ اِلَى المُؤمِنِ کما یسکنُ الظَّمانِ اِلَى الماءِ البارِدِ.
به راستى که مؤمن با برادر مؤمنش آرامش پیدا مى‌کند، چنان که تشنه، با آب خنک آرامش مىیابد.
«کافى، ج 2، ص 247»
دعای کدام بنده مستجاب نمی‌شود؟
34- إذا أرادَ أَحَدُکم أَن یستَجابَ لَهُ فَلیطَیب کسبَهُ وَلیخرُج مِن مَظالِمِ النّاسِ ، وَ إِنَّ اللّهَ لا یرفَعُ إِلَیهِ دُعاء عَبدٍ وَ فى بَطنِهِ حَرامٌ أَو عِندَهُ مَظلَمَةٌ لأِحَدٍ مِن خَلقِهِ
هر کس بخواهد دعایش مستجاب شود، باید کسب خود را حلال کند و حق مردم را بپردازد. دعاى هیچ بندهاى که مال حرام در شکمش باشد یا حق کسى بر گردنش باشد، به درگاه خدا بالا نمىرود.
«بحارالأنوار، ج 93، ص 321، ح 31»
35- در تورات چنین آمده است: برایتان نوحه سرایى کردیم، اما نگریستید، تشویقتان کردیم اما به شوق نیامدید. (اى پیامبر) به خونریزان بفهمان که خداى را شمشیرى است که آرامش ندارد وآن جهنم است . پس اى چهل ساله ها آماده حساب باشید، پنجاه ساله ها شما کاشته اى هستید که زمان برداشتش نزدیک است . شصت ساله ها! چه پیش فرستاده اید وچه به جاى نهاده اید ؟ هفتاد ساله ها! خود را جزء رفتگان به حساب آرید، هشتاد ساله ها! فقط برایتان حسنه مى‌نویسند و گناه برایتان نوشته نمى‌شود، نود ساله ها! شما اسیران خدا در زمینید، سپس مى‌گوید: بخشنده اى که مردى را اسیر کرده چه مى‌گوید؟ و با اسیر خود چه مى‌کند؟ راوى مى‌گوید: عرض کردم او را نان و آب مى‌دهد و از او کار مى‌کشد؟. امام فرمود: بنا بر این مى‌خواهى رفتار خدا با اسیرش چگونه باشد.
«موسوعة الامام الصادق علیه السلام ج11 ص17 به نقل از روضه الواعظین ص490»
ارسال نظرات