گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ جای چنین همایشی خالی بود. دیر هم بود. خیلی زودتر از اینها باید صورت می گرفت. آن قدر روحانیت مهم است که تصویرش در سینما هم مهم باشد. فرهنگ مردم سال ها دست روحانیت بوده و هست و حالا سینما بخشی از از این وظیفه را برعهده گرفته است. حالا بماند که سینما این وظیفه را به درستی انجام می دهد یا نه ... این کودک نوپای فرهنگی چه تصویری از درخت تنومندی ارائه می دهد که صدها سال نهاد فرهنگ ساز ایران بوده است.
دبیر جشنواره «روحانی در قاب تصویر» حجت الاسلام سرلک است. روحانی جوانی که چند سالی است در بین جوانان جا باز کرده. او که هم خوش بیان است و هم خوش سیما، توانسته جوانان بسیاری را جذب خود کند. اینک علم جشنواره ای که جایش خالی بود را بلند کرده. خدا خیرش دهد. نشان داد روحانیت در قالب های جدیدی وارد شده است و توانایی دارد در عرصه های گوناگون حضور داشته باشد.
حالا می‌توانیم بر دیوارهای سینما یادگاری بنویسیم!
همایون اسعدیان درباره این همایش خاطره جالبی گفت. زمانی که «طلا و مس» را ساخت به قم رفت و فیلم را همراه طلاب حوزه قم دید. فردای آن روز به به سایت طلاب قم رفت و در آنجا نظرات گوناگونی مشاهده کرد. در یکی از آن نظرات نوشته شده بود: «برای اولین بار فیلمی دیدیم که پس از آن می توانیم بر دیوارهای سینما یادگاری بنویسیم، ما هم در این تصویر حضور داشتیم»؛ دو سال بعد در همان سالن فیلم های کوتاهی که روحانیون ساخته بودند، نمایش دادند و این روزها این همایش برگزار می شود؛ یعنی روحانیت اهمیت سینما را درک کرده است.
درست می گوید؟ آیا روحانیت به اهمیت سینما پی برده است یا این امر دغدغه بخشی از جامعه بزرگ روحانیون است؟ و سؤال دیگر اینکه اگر به واقع جامعه روحانیت به این اهمیت واقف شده باشد، نباید نگران این موضوع شویم که این نهاد تنومند فرهنگی و فرهنگ ساز رو به افراط بگذارد و زیاده از حد، چهره در ابزارهای مدرنی همچون سینما کشد؟
منوچهر محمدی نیز که ید طولایی در قاب کردن چهره روحانیون دارد، دغدغه مهمی را نسبت به این همایش بیان کرد؛ او گفت: مراقب باشیم این همایش ها روحانیون را به سمت تئوریزه کردن مباحثی نبرد که بعداً ضد خودش عمل کند؛ به عنوان مثال یک بار نیروی انتظامی به فکر افتاد تصویر خود در سینما را ارزیابی کند. ماحصل آن همایش یک برگ کاغذ شد که در آن مجموعه قوانین و ملاک هایی برای نشان دادن نیروی انتظامی ابلاغ شد. مثلاً گفه شد موی پلیس باید این اندازه باشد یا لباسشان باید آن گونه باشد. این قوانین بعدها موجب شد کمتر کسی سراغ نیروی انتظامی برود.
دغدغه دیگر محمدی این بود که باید به مفهومی کلان تر از این حوزه پرداخته می شد. از نظر او بهتر بود به مفهوم «اسلام در عمل» در سینما می پرداختیم و ذیل آن بخش کوچک تری همچون همین موضوع روحانیت مورد نقد قرار می گرفت.
زندگی خصوصی روحانیت به سینما بیاید؟ نیاید؟
حالا به موضوع نشست عصر دیروز با عنوان «روحانیت، خانواده و تصویر» بپردازیم. این نشست یکی از سلسله نشست های همایش روحانیت در قاب تصویر تعریف می شود. در این نشست حجت الاسلام سرلک، دبیر جشنواره؛ منوچهر محمدی، تهیه کننده؛ همایون اسعدیان، کارگردان و محمدتقی فهیم، کارشناس سینما به عنوان مجری حضور داشتند.
حجت الاسلام سرلک در ابتدای بحث مختصات نشست را اولاً بازنمایی خانواده و دوماً خانواده از منظر روحانیت در سینما معرفی کرد. همچنین در انتقاد از سینما، بازنمایی روحانیت و خانواده های آنها را چندان واقع گرایانه ندانست.
وی استدلال می کرد که روحانیت را در سینما تخفیف می دهد، سطحش را پایین می آورد تا در جامعه پسندیده شود! این انتقادات که به شکل کاملاً جدی درباره فیلم «طلا و مس» نیز مطرح شد، پاسخ اسعدیان را به دنبال داشت؛ اسعدیان می گفت روحانی باید زمینی باشد تا مردم بتوانند او را بپذیرند. اگر از روحانیت چهره ای فراتر از حد معمول دیگر انسان ها نشان داده شود توسط مردم پس زده می شود.
از اینجا بحث کاملاً از موضوع جلسه خارج شد و حول دو محور ادامه یافت. اولاً چگونگی نمایش روحانیون در سینما و میزان نزدیک شدن به زندگی خصوصی آنها و دوماً نقد فیلم «طلا و مس».
منوچهر محمدی نیز روی همان ایده «اسلام در عمل» اصرار می ورزید؛ البته در اواسط برنامه متناسب با گفت و گو ها، گریزهایی نیز به موضوع خانواده و روحانیت می زدند.
بنابراین گرچه مباحث خوبی در این نشست مطرح شد، اما انتظارات ما را از موضوع مهم خانواده و روحانیت در قاب تصویر برآورده نکرد. البته این امر نشان دهنده کمبود چنین همایش هایی در سطح وسیع تر است. اگر در گذشته همایش هایی وجود داشت تا مباحث مبنایی تر همچون میزان نزدیکی به زندگی فردی و اشتباهات و خطاهای روحانیون در آنها مطرح شود.
از طرف دیگر این نشست نشان داد موضوع روحانیت در قاب سینما می تواند جای بحث و گفت و گو داشته باشد. اگر این نشست تداوم یابد و با اتمام همایش به باد فراموشی سپرده نشود، مباحث درخوری از قبل این دیالوگ ها بیرون می آید.
همچنین جای خالی این گونه مباحث در موضوعات دیگری همچون حجاب، کودک و زنان در قاب تصویر را نشان می دهد؛ یعنی ما به همایش هایی نیاز داریم که در آن در سطحی وسیع گفت و گو و دیالوگ شکل بگیرد، نه آن که سخنرانان جداگانه آمده و برخی تنها «نق» بزنند.
از طرفی هم بد نیست برخی از نشست های این همایش مثل نشست دیروز، از صدا و سیما پخش شود؛ کم نیستند مردمی که به این مباحث علاقه دارند و حتی برخی راهبرد می گیرند.