وصفی: وجود راسته کتاب‌فروشی در ایران یک مزیت به شمار می‌رود

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، هیراناند پورکیت مدیر دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران در کمیسیون ملی یونسکو در برنامه نشست تخصصی جایگاه کتاب ایران و نقش یونسکو که  امروز در کمیسیون ملی یونسکو برگزار شد، گفت: کتاب دست‌نوشته‌ها و نوشتار اعمال و افکار ما در طول روز است که به صورت تایپ شده و یا به صورت فرضی در عصر دیجیتال هر تعریفی از کتاب در دست تغییر است چرا که روز به روز منابع اطلاعاتی و علم و دانش تغییر کرده و ما نکات جدیدتری را شاهد هستیم.

وی با بیان اینکه در ژانویه 2011 در نسخه آنلاین آمازون گزارشی دیده شد که تعریفی از کتاب ارائه کرد، ادامه داد: این تعیف اکنون  به عنوان اصل ما قرار می‌گیرد و اینکه هیچ ارزش و اهمیتی در دنیای امروز بالاتر از کتاب وجود ندارد، همان تعریف است.

پورکیت با بیان اینکه هر چند این تعریف روز به روز جدید می‌شود و با هر صفحه‌ای از کتاب ما می‌توانیم قدم در دنیای جدیدی بگذاریم، اظهار داشت: با کتاب خواندن می توانیم با مفاهیم جدیدی آشنا شویم؛ اما کتاب به طور شکلی در فرمت اولیه یک منبع با  ارزش از دانش و اطلاعات محسوب می‌شود؛در واقع کتاب پنجره‌ای است به دنیای بیرون، نه تنها به صورت جغرافیایی. در حقیقت کتاب به ما این امکان را می‌دهد که بر تعصبات غلبه کرده و درک متقابل از دیگران را توسعه بخشیم و درهای جدیدی را به سراسر جهان باز کنیم. در دنیای اطلاعات امروز این دانش است که قدرت دارد و باید بسیار ویژه‌تر از گذشته به آن پرداخته شود.

مدیر دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران با اشاره به وظیفه این سازمان گفت: یکی از وظایف یونسکو این است که برای تمامی افراد این شرایط را فراهم کند که همه افراد توانایی دسترسی به این دانش را داشته باشند، در واقع آموزش و یادگیری یک دوره طولانی‌مدت لازم دارد و بدون داشتن کیفیت آموزش تمامی صفحات کتاب‌ها بی‌صدا و صامت است.

وی افزود: کتاب وقتی دینامیک و فعال است که ما را وا دارد به اینکه صفحات جدیدی را برای ارتباط برقرار کردن با فرهنگ‌های جدید باز کنیم. بدون داشتن دسترسی یکسان به منابع در کتابخانه‌ها قدرت کتاب به حداقل رسیده و بی‌معناست بنابراین تلاش اصلی این است که دسترسی افراد به کتابخانه‌های مجازی و فیزیکی را به حداکثر برسانیم.

پورکیت با بیان اینکه خوشحال شدم از گزارش ارائه شده که در آن بر ارتباط افراد و دسترسی به کتابخانه‌های باز تاکید داشت، گفت: بر اساس اهمیت ترویج مطالعه است؛ در واقع توسعه انتشار نشر و حمایت از کپی رایت در سال 1995 یونسکو 23 آپریل را به روز جهانی کتاب و کتابخوانی اختصاص داد. این روز مصادف است با تولد شکسپیر و مرگ نیگل شاعر مشهور اسپانیایی.

وی با بیان اینکه در سال 2012 در روز جهانی کتاب، یونسکو تاکید بسیاری بر اهمیت ترجمه و مرکزیت ترجمه در ارتباط برقرار کردن بین انسان‌ها داشت، افزود: این مسئله  به اهمیت و نیازی برای درک متقابل، تنوع فرهنگ‌ها، توسعه و تقویت مهارت‌های بین انسان‌ها برای ساختن زندگی بهتر باز می‌گردد؛ همانطور که مدیر کل یونسکو در سال 2013 در پیام خود به مناسبت روز جهانی کتاب اشاره کرد و کتاب را فرصتی برای تقسیم فرهنگ‌ها دانست که این تعریف این امکان را فراهم می‌کند برای دسترسی به برنامه‌های آموزشی و حمایت می‌کند از شان چاپ و نشر.

مدیر دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران  در پایان خاطر نشان کرد: کتاب بهترین اتحاد بین توسعه آموزش، نشر، علم، فرهنگ و اطلاعاتی است که می‌تواند مردم را به یکدیگر متصل کند.

در ادامه محمدرضا وصفی، استاد دانشگاه و کارشناس نشر با بیان اینکه  3 حوزه حفظ میراث و حافظه جهانی، گسترش علم و پیوند با دیگر فرهنگ‌ها از وظایف یونسکو است، گفت:  در زیرگروه این سه حوزه ظرفیت‌هایی در کشور ما وجود دارد که برای اطلاع یونسکو به آن اشاره می‌کنم و لازم است که یونسکو از این ظرفیت‌ها در ایران حمایت کند.

وصفی با بیان اینکه صنعت نشر به یک زیرساخت لازم دارد، ادامه داد: صنعت نشر در کشور ما پس از صنعت خودرو دومین صنعتی است که تراکم سرمایه‌ها را در خود جای داده است. آمارهای حوزه نشر حکایت از حضور 10 هزار ناشر دارد که از این میان 3 هزار ناشر فعال هستند و برخی نیز از بنیه مالی خوبی برخوردارند.

استاد دانشگاه و کارشناس نشر  با اشاره به صنعت نشر ایران وجود شابک و ISPN تصریح کرد: این دو مسئله در واقع امتیاز صنعت نشر ایران است؛ کشور ما  پس از تشکیل خانه کتاب عضو ISPN شد و شابک گرفت و آن را به کشورهای فارسی‌زبان منطقه همچون افغانستان و تاجیکستان انتقال داد. ظرفیت دیگر فعالیت 3 هزار کتابخانه در ایران است که برابر آمار ما در وضعیت متوسط جهانی در این زمینه قرار داریم.

مدیر اداره مجامع و تشکل‌های وزارت ارشاد با بیان اینکه ظرفیت استثنایی در ایران وجود دارد که در سایر کشورها دیگر نیست، اظهرا داشت: این ظرفیت استثنایی وجود یک راسته کتاب‌فروشی است که در هیچ کشور دیگر جهان چنین پدیده‌ای را شاهد نیستیم. این پدیده پیش از انقلاب در یکی از مناطق بازار تهران وجود داشت و اکنون روبروی دانشگاه تهران واقع است و در برخی شهرها همچون قم نیز وجود دارد.

وصفی با بیان اینکه پدیده دیگری که در ایران وجود دارد و در هیچ یک از کشورهای منطقه آن را شاهد نیستیم حضور نمایشگاه‌های سالیانه در استان‌های کشور و نمایشگاه‌ کتاب تهران است، افزود: که اگر آمار 5 میلیونی بازدید را کنار بگذاریم در ایام نمایشگاه کتاب تهران استقبال به اندازه‌ای است که در اجاره هتل در این شهر دچار مشکل خواهیم شد.همچنین احیای نسخ خطی که مربوط به حوزه جهان اسلام است چه در بخش زبان فارسی و چه در بخش زبان عربی در ایران رشد ویژه‌ای داشته است. بنگاه‌های پژوهشی مختلفی در این خصوص فعال شدند که برخی از احیای این آثار حتی به بازنگرش در تاریخ منجر شد.

مدیر اداره مجامع و تشکل‌های وزارت ارشاد ادامه داد: به طور خاص نقش کتاب در آموزش زبان فارسی بسیار برجسته است و انتقال علم از طریق مسیر زبان فارسی در کشوری چون افغانستان که سایه حمایت یونسکو و دستگاه‌های بین‌المللی را در سال‌های اخیر بر آن می‌توان دید به واسطه آثار علمی که در ایران تولید می‌شود صورت گرفته است. صنعت نشر ما 3 قرارداد مختلف با افغانستان، کردستان عراق و عراق در رابطه با نشر کتاب‌های مدارس این سه کشور به امضا رسانده است.

این کارشناس نشر با بیان یانکه  امروزه در حوزه علوم پایه و پزشکی جزو معدود کشورهایی هستیم که آثار علمی در آنها به روز در حال ترجمه شدن است، خاطر نشان کرد: آقای پورکیت به ترجمه به عنوان پیوند فرهنگی اشاره کردند که درست بر وتر وظیفه یونسکو قرار دارد بنابراین ترجمه آثار ایرانی نیازمند حمایت یونسکو است.

انتشار آثاری مرتبط با بهداشت و سلامت عمومی، بومی‌سازی آموزش زبان انگلیسی، رشد انتشار کتاب‌های کودک و نوجوان از جمله موارد دیگری بود که وصفی به آنها اشاره کرد و گفت: در حوزه کتاب کودک ما در بخش کشورهای اسلامی و منطقه سرآمد است و تصویرگران کتاب کودک ایران در عرصه جهانی بسیار درخشیدند.

مدیر دفتر مجامع و تشکل‌های وزارت ارشاد با اشاره به اتفاقاتی که باید با حمایت از صنعت نشر ایران رخ دهد گفت: در حوزه پیوندهای منطقه‌ای می‌توان از ظرفیت ایران استفاده کرد. در حال حاضر کتاب‌های تالیفی، تصحیحی و ... به زبان عربی انجام می‌شود و توزیع آنها در کل کشورهای عربی پوشش خوبی دارد. قانون کپی‌رایت ما به گونه‌ای است که ما این قانون را برای مولفان ایرانی به رسمیت می‌شناسیم.همچنین با توجه به اینکه تعریف جدیدی از مفهوم کتابخانه طی 10 سال آینده ارائه خواهد شد و آن را به یک مکان اجتماعی، گفت‌وگو و نقد تبدیل می‌کند موجب می‌شود تا بتوانیم از این ظرفیت نیز به گونه‌ای دیگر استفاده کنیم.

وی با اشاره به حوزه کتاب‌های الکترونیکی گفت: در این حوزه کشور ما رشد خوبی داشته است اما با تحریم‌های ناجوانمردانه در حوزه سخت‌افزاری مواجه هستیم و پشتیبانی‌های لازم در این حوزه در کشور ما رو به ضعف رفته است. این موضوع به ضرر فعالیت‌های یونسکو است و یونسکو باید در این زمینه تاثیرگذار باشد. بر اساس تحقیقات دانشگاهی در حال حاضر 80 درصد از نحوه مطالعه طبقه دانشگاهی را مطالعه کتاب‌های دیجیتال و نشر الکترونیک تشکیل می‌دهد که در این حوزه باید فکری جدی کرد تا به گسترش علم بینجامد.

وصفی با اشاره به تعریف از صنعت گفت: ما در آینده با سندهای دیجیتال روبرو هستیم اما نمی‌دانیم چطور باید از این صنعت‌ها نگهداری کرد و آنها را طبقه‌بندی کرد. هنوز مفهومی که از سند در کشور ما وجود دارد همان سند مکتوب است بنابراین نیازمند تعریف مشخصی از سند است.