علم دینی جهان‌شمول و قادر به حل مشکلات همه جهان است

به گزارش خبرنگار علمی «خبرگزاری دانشجو»، سلسله دوره تخصصی علوم انسانی اسلامی با عنوان «طرح علم و ایمان» صبح امروز به همت مرکز تحقیقات بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) در سالن همایش های این دانشگاه آغاز به کار کرد.

در افتتاحیه این همایش حجت الاسلام سوزنچی، استاد حوزه و دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) طی سخنانی با اشاره به حاکم بودن غرب بر زندگی امروز گفت: مقام معظم رهبری در ایام فتنه این اصطلاح را به کار بردند که ما نباید در میدان دشمن بازی کنیم؛ این در حالی است  که ما در فضای علمی وارد میدان بازی غربی شده ایم.

وی افزود: ما در برابر مواجهه با غرب چند راه حل داریم؛ یکی اینکه بگوییم مولفه های زندگی اسلامی را فراموش می کنیم و یکسره غربی می شویم، یکی اینکه کل مدرنیته را کنار می گذاریم و می رویم در روستایی در طالقان زنگی می کنیم، اما هیچ کدام از این راه حل ها اسباب مدرنیته را ندارند، در حالی که عده زیادی این میان مانده اند؛ طالقان یعنی نه می خواهند به آمریکا بروند و نه به روستای دورافتاده در طالقان؛ آیا ما محکوم به این هستیم که یکی از این دو گزینه را انتخاب کنیم یا باید در این میان بین علم و دین سازگاری برقرار کنیم؟

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) با اشاره به زمینه های ایجاد و دغدغه اصلی علم دینی گفت: سوال این است که آیا ما می توانیم نسبتی ایجاد کنیم که از تجهیزات مدرن استفاده کنیم، ولی مقهور آن نشویم.

سوزنچی ادامه داد: برخی در صحن علم، غربی فکر می کنند؛ تلقی ما از علوم به گونه ای است که با گفتن علم تنها علوم پایه و کاربردی به ذهنمان می آید، در مقابل دسته ای دیگر به این علوم پایه و کاربردی علمی اضافه کردند به اسم سوشال ساینس (علوم اجتماعی)؛ طبقه بندی علوم، ساینس و غیر ساینس است، در این نگاه به علم، علومی چون فلسفه، هنر و ادبیات در هیومنیتیز جا می گیرند. (انسانیات) که دیگر ساینس نیست؛ این در حالی است که از شش شاخه حکمت تنها آنچه که طبیعیات است مطابق با این تعریف از ساینس است و دسته کوچکی از علوم انسانی با این تعریف هماهنگ می باشد.

وی با اشاره به استدلال کسانی که علم دینی را غیرممکن می دانند، گفت: عده ای معتقدند الهیات علم نیست؛ چرا که در علوم دینی روش نقلی می باشد که با روش تجربی ساینس متفاوت است. اگر ما این مدل را بپذیریم در زمین دشمن بازی کرده ایم و قطعاً بازنده ایم باید نگاهمان را به علم عوض کنیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) به معنای عالم در بستر فرهنگ اسلامی اشاره کرد و گفت: عالم در دنیای اسلام قطعاً مومن و اخلاق مدار است، اما آیا در دنیای مدرن، استاد دانشگاه قطعاً مومن است؛ گاهی یک استاد تمام به راحتی کافر است، در حالی که تصور عالم غیرمومن در فرهنگ اسلامی بعید است، در غرب وجود عالمان دینی استثناست، در دنیای علم مدرن، زیست شناسی، ریاضی و پزشکی ربطی به دین ندارد و عالم برای عالم شدن نیازمند ایمان نیست.

سوزنچی در ادامه با شرح وضعیت آموزش زیست در مدارس و جداییش از نگاه اسلامی، آموزش این گونه زیست شناسی را منجر به گسترش نگاه ماتریالیستی و غیرالهی در دانش آموزان دانست و گفت: کسانی که در این فضا مسلمان می مانند تربیت اسلامی بسیار قوی دارند.

وی با اشاره به فضای متفاوت دینی و غیردینی گفت: برای کسانی که در فضای علم غربی به سراغ علم می آیند، برخلاف کسی که در فضای دینی درس می خواند، پول و شهرت اهمیت دارد، اینکه مقاله به اسم چه کسی باشد، اهمیت دارد، اینکه مقام شما استادیار و یا دانشیار باشد و یا استاد تمام، و نیز میزان حقوق شما اهمیت دارد؛ چرا که منیت در فضای علم غربی حاکم است.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) افزود: ما به دنبال علمی می گردیم که هم توان حل مشکلات را داشته باشد و هم با نگاه غیرماتریالیستی و غیرسکولار به جهانی که دین را در افق ما قرار می دهد، سازگار باشد.

سوزنچی با اشاره به نزاع علم و دین در شرایط کنونی گفت: ما باید تصویری از علم و تصویری از دین داشته باشیم که هماهنگ با معنای اسلامی اش، برادرانی هستند جدا نشدنی؛ نکته اول این است که ما نباید مقهور این علم شویم و نیز نباید میدان ذهنی ما متأثر از پارادایم غربی باشد و این به معنای این نیست که باید همه اسباب مدرنیته را کنار گذاشت.

وی با نقد رویه های پوزیتیویستی و رد نگاهی که تنها روش تجربی را روش علمی می داند، گفت: همان گونه که بی اعتقادی برخی به حکم بودن تجربه موجب تعطیلی این عرصه نمی شود، بی اعتقادی برخی دیگر به پژوهش علم دینی هم نباید موجب تعطیلی آن شود.

این استاد حوزه و دانشگاه علم دینی را حرکت علمی معقول با تمامی عناصر معرفتی دانست و گفت: ما نباید نگران به رسمیت شناختن جامعه جهانی باشیم؛ جلو رفتن ما، در ادامه به رسمیت شناخته شدن را به دنبال دارد.

سوزنچی با اشاره به اینکه دینداری و تعقل به هم گره خورده است، گفت: علم دینی فقط معطوف به فهم بدون تعقل متن دینی نیست، به همین علت ما خوارج و منافقین را مومن نمی دانیم؛ چون اینان تنها متن دینی را اصل می دانند و عین متن را مطابق با واقع می شمارند. معتقدندخدا دست و پا دارد و این گونه می شود که در عربستان دانشجویان رساله می نویسند که اثبات کنند پای خدا چقدر است.

وی در ادامه به تفاوت های دیگر علم دینی و غیر دینی اشاره کرد و گفت: در علم مدرن، علم با اخلاق نسبت الزامی ندارد، در حالی که در علم دینی علم و اخلاق نسبت اصیل دارند، در نگاه دینی علم، روحی است؛ هر مقدار که ما علم کسب می کنیم، خدا به ما اعطا کرده است. «لیس العلم به التعلم» عالم شدن در نگاه اسلامی معطوف به خواست خداوند است. العلم نور یقذفه الله فی قلب من یشاء.

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به بی بدیل بودن رشد علمی در دوره شکوفایی تمدن اسلامی گفت: یکسان سازی ترجمه قوی در این دوره میسر شد، در حالی که امروز با وجود این همه تکنولوژی، ترجمه یکسان ممکن نیست.

سوزنچی با تأکید بر اینکه فرایند تولید علم طولانی و زمان بر است، در توضیح علم دینی افزود: علمی دینی به معنای علمی جهان شمول است که توان حل مشکلات جهان را دارد.

وی در پایان شهید مطهری را از زمره کسانی دانست که با صرف زمان و تلاش فراوان توانسته اند در دوره خود دریچه تولید علم را باز کنند.

لازم به ذکر است، این همایش هم اکنون در زیرگروه های اقتصاد اسلامی، حقوق اسلامی، مدیریت اسلامی، جامعه شناسی و علوم سیاسی اسلامی با حضور 400 دانشجو از سراسر کشور در حال برگزاری است و تا فردا ادامه دارد.