«کلاه پهلوی» واقعیت‌ها را به درستی نشان نداد/ ساخت مستند تاثیر بیشتری نسبت به فیلم های داستانی دارد

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، مسعود رضایی، عضو دفتر مطالعات تاریخ ایران در نشستی با  موضوع پهلوی که روز گذشته در جشنواره فیلم عمار برگزار شد، گفت: اگر برای رژیم پهلوی فیلم های تاریخی و بخصوص مستند ساخته شود قطعاً تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت؛ متاسفانه برخی از فیلم های داستانی ای که در این زمینه ساخته شده، به هیچ وجه قدرت تاثیرگذاری ندارد، به طور مثال سریال کلاه پهلوی آن گونه که انتظار می رفت نتوانست واقعیت ها را بیان کند و تاثیرگذاری داشته باشد.

وی با بیان اینکه اگر بتوانیم درباره موضوع کشف حجاب در دوران رضاشاه مستندهای قوی بسازیم، طبیعتاً در جامعه تاثیرگذاری زیادی خواهد داشت؛ اظهار داشت: متاسفانه موضوع کشف حجاب به درستی در سریال کلاه پهلوی به تصویر کشیده نشده است. رضاشاه بعد از کودتا در ایران به قدرتمندترین فرد تبدیل شد و بعد از به قدرت رسیدن، ابزاری برای اجرایی شدن طرح های انگلیسی در خاورمیانه و ایران بود. از جمله طرح های انگلیسی می توان به کشورسازی در خاورمیانه و فراهم کردن زمینه های ورود صهیونیست به خاورمیانه اشاره کرد. 

عضو دفتر مطالعات تاریخ ایران افزود: انگلیسی ها به گونه ای از فرقه بهائیت حمایت کردند که در اواخر رژیم پهلوی این فرقه به اکثر پست های دولتی و مهم کشور راه پیدا کردند، قطعاً موارد یاد شده هر کدام می توانند به تنهایی سوژه ساخت مستندی باشند. علاوه بر آن موضوع ارتش در زمان رضاشاه هم می تواند به عنوان سوژه مستندسازی مورد استفاده قرار گیرد؛ چرا که عده ای عقیده دارند رضاشاه بنیانگذار ارتش نوین در ایران است، اما اینکه آیا ارتش به معنای واقعی خود در زمان رضاشاه تشکیل شده است یا خیر، باید مورد بررسی قرار گیرد. علاوه بر آن رضاشاه در حالی بودجه های زیادی را به ارتش اختصاص می داد که در زمان حمله ارتش روس و انگلیس به ایران، این ارتش هیچ گونه مقاومتی از خود نشان نداد؛ در واقع وی از ارتش به عنوان ابزاری برای سرکوب مردم استفاده می کرد. هیچ برهه زمانی در تاریخ ایران وجود ندارد که دشمنان و متجاوزان بدون هیچ گونه مقاومت به کشور حمله کرده باشند.

رضایی با بیان اینکه در زمان رضاشاه سیستم فدرالی بر ایران حاکم بود، تصریح کرد: یعنی هر کسی که زمین بیشتری داشته باشد دارای جایگاه و موقعیت اجتماعی بهتری است، به همین دلیل رضاشاه که در زمان کودتا حتی یک خانه هم در تهران نداشت، بسیاری از زمین های مرغوب ایران را به نام خود کرد تا شاید از این طریق بتواند برای خود قدرت و جایگاه بدست آورد. این مسئله تا جایی ادامه پیدا کرد که 260 هزار کشاورز ایران روی زمین هایی که متعلق به رضاشاه بود، فعالیت می کردند.

وی درباره قرارداد دارسی گفت: طبق این قرارداد که در زمان مظفرالدین شاه به امضا رسید، مقرر شد که 16 درصد از سود ناخالص فروش نفت در اختیار ایران قرار بگیرد و مابقی به شرکت نفت ایران و انگلیس تعلق داشته باشد، رضاشاه در قرارداد جدیدی که با این شرکت بست نه تنها سهم 16 درصدی ایران را از بین برد، بلکه 30 سال هم به زمان قرارداد اضافه کرد، متاسفانه به این گونه سوژه ها در مستندسازی کمتر توجه شده است. 

عضو دفتر مطالعات تاریخ ایران یادآور شد: باید به وضعیت معیشتی مردم در دوران پهلوی پرداخته شود؛ چرا که رضاشاه در زمانی خط راه آهن شمال به جنوب را ساخت که به عقیده مصدق و بسیاری دیگر از سرشناسان این دوران، کشور نیازی به این خط آهن نداشت؛ به عبارت دیگر این خط راه آهن هیچ سودی برای کشور نداشت و رضاشاه به جای آن باید کارخانجات قند راه اندازی می کرد و یا خط آهن را از شرق به غرب می کشید تا از نظر اقتصادی برای کشور سودآور باشد.

رضایی با بیان اینکه چای و قند جزو کالاهایی بود که همه مردم ایران حتی مستضعفین نیز از آن استفاده می کردند، اضافه کرد: در حالی که رضاشاه به این که از پول مالیات های قند و چای توانسته خط راه آهن شمال به جنوب را ایجاد کند، افتخار می کرد، البته این خط آهن به نفع کشور انگلیس بود که در آن زمان در جنوب کشورمان  مستقر شده بود؛ در واقع آنها با ایجاد این خط آهن به راحتی و در کمترین زمان می توانستند به شمال که محل استقرار روس ها بود، بروند.

وی یادآور شد: همچنین باید به موضوع بستن قرارداد بین ارتش ایران در زمان محمدرضا شاه با مستشاران آمریکایی پرداخته شود؛ چرا که این قرارداد هیچ کمکی به ارتش آن دوران نکرد؛ علاوه بر آن موضوع پیوند ایران با صهیونیست و فروش نفت به اسرائیل از دیگر موضوعات مناسب برای مستندسازی است. در سال 1951 قرارداد نفتی ای بین ایران و اسرائیل بسته شد که در واقع حکم هوا را برای رژیم صهیونیستی باز کرد.

عضو دفتر مطالعات تاریخ ایران با بیان اینکه در سال 1356نیز جشن هنر شیراز برگزار شد و در نمایشی که در آن جشن اجرا شد، ابتذال به اوج خود رسید، تصریح کرد: این نمایش در حالی اجرا شد که سفیر انگلیس با دیدن این نمایش به محمدرضاشاه گفته بود که اگر این نمایش در انگلیس اجرا شود، هیچ کدام از عوامل نمایش زنده نمی مانند؛ همچنین می توان درباره مقاومت رژیم پهلوی در برابر مردم مستندسازی کرد؛ چرا که اگر رژیم توان استفاده از ارتش را داشت، قطعاً از آن استفاده می کرد.

رضایی در پایان خاطرنشان کرد: وضعیت اقتصادی، رفاهی و اجتماعی مردم در زمان پهلوی دوم هم باید مورد بررسی قرار گیرد؛ چرا که در سال های 52 تا 55 که درآمد نفتی ایران بسیار بالا رفته بود، هیچ اقدام زیرساختی در کشور انجام نشد.