آنچه باید از کرسی آزاداندیشی بدانیم-1؛
گروه آزاداندیشی «خبرگزاری دانشجو»؛ ایده ایجاد کرسیهای آزاداندیشی در مراکز علمی دانشگاهی و حوزوی به وسیله مقام معظم رهبری، نخستین بار در نامه ایشان به جمعی از دانش‌آموختگان حوزه علمیه در تاریخ 16/11/81 مطرح شد. پس از آن معظم له در دیدار با جمعی از نخبگان علمی کشور در تاریخ 6/8/88 در خصوص ضرورت راه‌اندازی کرسیهای مناظره، نقد، نظریه‌پردازی و آزاداندیشی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی بیاناتی ایراد فرمودند.
در نظر مقام معظم رهبری ایجاد کرسی های آزاد اندیشی، می بایست فرآیندی مبتنی بر عقلانیت و به‌کارگیری خرد جمعی در جهت تحقق جنبش نرم افزاری و توسعه علمی کشور باشد. توصیه های مکرر ایشان برای حضور و مشارکت فعالانه دانشگاهیان و حوزویان در این عرصه، بیانگر درک عمیق معظم له از تأثیرات و پیامدهای ناشی از ایجاد فضا و شرایط مناسب و مطلوب برای بیان شفاف، صریح، علمی و مستند دیدگاههای مختلف علمی و فکری در خصوص مقولات مهم اجتماعی و علمی در کشور بوده و مقوله آزاداندیشی را با برنامه های کلان و استراتژیک کشور و سند چشم انداز 20 ساله کشور پیوند زده است. از این رو تحقق این ایده و بهره‌مندی از مزایا و آثار مثبت آن از جمله مهمترین نیازهای جامعه امروز و وظیفه ای دینی، ملی و اخلاقی برای تمامی دانشوران و مدیران عرصه علم و فرهنگ است.
مهمترین ویژگی‌های کرسیهای آزاداندیشی
1-حاکمیت روح آزاد اندیشی
اولین و مهمترین شاخصه تمایز کرسی های آزاد اندیشی، حاکمیت روح آزاد اندیشی در این برنامه است. کرسی آزاداندیشی به معنی واقعی بستری است که همه اعضای آن از جمله، شرکت‌کنندگان در کرسی، مجریان کرسی و مخاطبین فرصتی می‌یابند که در مورد موضوع آزادانه و بدون هیچ گونه وابستگی و جمود فکری بیندیشند؛ این در حالی است که در برنامه‌های مشابه این فرصت ایجاد نمی‌شود که مخاطبان برنامه آزادانه و با تامل در موضوع، اندیشه مورد نظر را برگزینند.
2- رعایت عدالت و تعادل
از دیگر شاخصه‌های کرسیهای آزاداندیشی این است که مجریان برگزاری خود را بالاتر از دیگران نمی‌دانند و نظر مجریان برگزاری کرسی به عنوان یک نظر در کنار سایر نظرات مطرح می‌شود و باز این مخاطبین هستند که نظر صحیح را از منظر خود برمی‌گزینند؛ در حالی‌که در سایر برنامه‌ها هدف مجری این است که نظر خود را در قالب برگزاری برنامه به مخاطبان منتقل کند و فقط یک رابطه یکطرفه انتقال مفهوم برقرار است.
3- رعایت شرح صدر
یکی دیگر از ویژگی‌های کرسیهای آزاد اندیشی این است که اگر نظر مخالفی وجود داشته باشد نه تنها نظر مخالف با سرکوب مواجه نمی‌شود و صاحب نظر مخالف با مجازات مواجه نیست، بلکه از افکار مخالف استقبال می‌شود و در واقع قوام کرسیهای آزاد اندیشی به وجود این نظرهای مخالف می‌باشد.
4- رعایت منطق و اخلاق
آخرین شاخصی که به نظر می‌رسد کرسیهای آزاداندیشی را متفاوت می‌نماید، وجود منطق و استدلال در آن است و کرسیهای آزاداندیشی در باطن با ولنگاری در فکر و بیان و شالوده شکنی مخالفت می‌کند. اگر روح منطق و اخلاق حاکم نباشد اصلا آزاد اندیشی متحقق نمی‌شود، چرا که در فضای هرج و مرج و بی‌استدلالی امکان نخواهد داشت که فرصتی برای اندیشیدن فراهم شود و تمام نظرات موجود به گوش مخاطب برسد. به معنای دیگر کرسی آزاد اندیشی در دل خود از یک طرف با تحجر و جمود و سرکوب نظر مخالف مقابله می کند و از طرفی با بی‌بند و باری در اندیشه و گفتار مخالف است؛ در حالی که سایر قالب‌ها به طور معمول به یکی از این دو شیوه گرایش دارد.
آزاد اندیشی در نظر مقام معظم رهبری:
مقام معظم رهبری در نامه ای ذیل موضوع ایجاد کرسی های آزاد اندیشی از شورای محترم مدیریت حوزه علمیه قم درخواست نمودند تا با اطلاع و مساعدت مراجع بزرگوار و محترم و با همکاری و مشارکت اساتید و محققین برجسته حوزه، برای بالندگی بیشتر فقه و اصول و فلسفه و کلام و تفسیر و سایر موضوعات تحقیق و تألیف دینی، و نیز فعال کردن نهضت پاسخ به سؤالات نظری و عملی جامعه، تدارک چنین فرصتی را ببینند.
همچنین ایشان از شورای محترم انقلاب فرهنگی و بویژه ریاست محترم آن نیز خواستند که ایده ایجاد طرح کرسی های آزاد اندیشی را در اولویت دستور کار شورا برای رشد کلیه علوم دانشگاهی و نقد متون ترجمه‌ای و آغاز دوران خلاقیت و تولید در عرصه علوم و فنون و صنایع و بویژه رشته‌های علوم انسانی و نیز معارف اسلامی قرار دهند تا زمینه برای اینکار بزرگ بتدریج فراهم گردد و دانشگاههای ما بار دیگر در صف مقدم تمدن‌سازی اسلامی و رشد علوم و تولید فناوری و فرهنگ، قرار گیرند. بی‌شک هر دو نهاد از طرحهای پیشنهادی فضلاء دانشگاهی و حوزوی، استفاده خواهند کرد تا با رعایت همه جوانب مسئله، جنبش پاسخ به سؤالات، مناظرات علمی و نظریه‌پردازی روشمند را در کلیه قلمروهای علمی حوزه و دانشگاه، نهادینه و تشویق کنند.
در نظر مقام معظم رهبری آینده نگری، مدیریت تحول، برنامه‌ریزی علمی، بازنگری در متون آموزشی، سیاستگذاری متناسب با نیازهای علمی حوزه‌ها و ترسیم چشم انداز آینده، و اهتمام بیش از پیش به کرسیهای آزاد اندیشی علمی را از ضرورت‌های اساسی ادامه حرکت رو به رشد و افزایش نفوذ و تأثیرگذاری حوزه‌های علمیه با توجه به رشد سریع و پرشتاب تحولات و فناوریهای نوین دانسته شده است.
ایشان ضمن تأکید بر لزوم نهادینه شدن آینده‌نگری در حوزه‌های علمیه، نقش شورایعالی حوزه علمیه قم، بزرگان و حضرات مراجع را در این خصوص یادآور شده و می فرمایند: با توجه به مسئولیت سنگین حوزه‌های علمیه و روحانیت درخصوص دینداری مردم، اهمیت آینده‌نگری بسیار مضاعف است.
معظم له همچنین تحول را مسئله‌ای اجتناب‌ناپذیر و حتمی دانسته و خاطرنشان می فرمایند: کناره‌گیری از تحول موجب از بین رفتن و یا منزوی شدن خواهد شد بنابراین، تحول را باید پذیرفت و آن را در جهت صحیح مدیریت کرد. تحول باید در جهت صحیح باشد و حوزه‌های علمیه از آفات مدرک‌گرایی و یا کاهش سطح علمی و دانایی در امان بمانند.
همچنین ایشان ضمن تأکید بر لزوم جدی گرفته شدن کرسیهای آزاد اندیشی، همواره حوزه‌های علمیه را مهد آزاداندیشی و بحث‌های جدی علمی می دانند و می فرمایند: کرسیهای آزاداندیشی باید به یک عرف در حوزه‌های علمیه تبدیل شوند و زمینه تحمل دیدگاههای مختلف علمی فراهم شود.
منابع:
1. پاسخ مقام معظم رهبری به نامه جمعى از دانش آموختگان و پژوهشگران حوزه علمیه در مورد کرسیهای نظریه‌پردازی، 16/11/1381
2. دیدار جمعی از اساتید و فضلا و پژوهشگران و مبلغان حوزه‌های علمیه کشور با رهبر انقلاب، 8/9/1386
3. http://www.modares.ac.ir/culture/korsi
ارسال نظرات