نمی‌توان اعتدال را روش دانست
به گزارش گروه فضای مجازی« خبرگزاری دانشجو»، محمد‌رضا تاجیک مشاور رئیس دولت اصلاحات در گفت‌و‌گویی با روزنامه آرمان، در پاسخ به این پرسش که چرا اصلاح‌طلبان از یک جریان در صحنه و تاثیرگذار در دولت آقای خاتمی به یک جریان در سایه در دولت آقای روحانی تبدیل شده است، اظهار داشت: جریان اصلاح‌طلبی دقیقا در هنگامه‌همین پوست انداختن قرار دارد.
*جریان اصلاح‌طلبی در هنگامه پوست‌اندازی است
وی افزود: بی‌تردید، این «پوست‌انداختن» به معنای دور شدن از خودِ اصلاحی خود نیست، به معنای به رنگ بتِ عیار درآمدن نیز نیست، بلکه به معنای فاصله انتقادی گرفتن از خود و دیدن خودِ واقعی و حقیقی خود در آیینه حال و آینده جامعه است.
مشاور رئیس دولت اصلاحات در پاسخ به این سوال که آیا گفتمان اعتدال ادامه اصلاح‌طلبی است، گفت: نمی‌توان از گفتمانی به نام گفتمان اعتدال سخن گفت. ما در دوران پیشاتولد یا پیشاتدوین این گفتمان به‌سر می‌بریم.
*نمی‌توان از گفتمانی به نام اعتدال نام برد/ اعتدال در مرحله جنینی است
تاجیک تاکید کرد: حتی اگر بتوان از «گفتمانی در راه» به نام گفتمان اعتدال سخن گفت، تردیدی نباید داشت که این گفتمان اکنون در مرحله جنینی خود است و هنوز برای تشخیص دختر یا پسر بودن، سالم یا ناقص بودن، سفید یا سیاه بودن، زنده یا مرده، و طبیعی یا سزارینی به دنیا آمدنِ آن، خیلی زود است.
وی با بیان اینکه تکرار و بازتاب برخی مفاهیم و ایده‌ها و آموزه‌های اصلاح‌طلبی در پیکره و ساحت گفتمانی اعتدال‌گرایی وجود دارد، تصریح کرد: با وجود این جغرافیای مشترک مفهومی، جریان اعتدال‌گرایی را نمی‌توان ادامه طبیعی و بدیهی اصلاح‌طلبی فرض کرد.
به اعتقاد رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری خاتمی، گرچه مفهوم اعتدال ریشه در ادبیات دیرینه این مرز و بوم دارد، اما اعتدال به مثابه یا به نام یک جریان یا یک گفتمان، در دامان شرایط انتخاباتی متولد می‌شود بنابراین بیش و پیش از آنکه یک گفتمان معرفتی و اندیشگی باشد یک گفتمان سیاسی است؛ به بیان دیگر، گفتمان اعتدال‌گرایی گفتمانی است نیازپرورده و شرایط پرورده، بنابراین صرفا از روی تساهل و تسامح می‌توان از چنین گفتمانی سخن گفت.
تاجیک ادامه داد: قبلاً هم متذکر شده‌ام که از یک منظر گفتمانی، یک ایده و آموزه زمانی جامه یک گفتمان را بر تن می‌کند که قبلا آدابی را به‌جا آورده باشد و شروطی را در خود لحاظ کرده باشد و از استعدادها و شناسه‌های خاص برخوردار گشته باشد.
وی « کانون معنادهی مشخص و مستمر»، » تشکیل یک منظومه معنایی متفاوت از منظومه‌های معنایی دیگر»، « متشکل از زنجیره هم‌ارزی و زنجیره تمایزها و تفاوت‌ها»، «مبتنی بر دقایق واضح و مبرهن گفتمانی»، « دارای منطق و سازوکارهای تعریف‌شده جذب و حذف»، «دارای کرانه و هویتِ مشخص گفتمانی» و «مبتنی بر جزییات الاهی خاص» را از جمله آداب و این شروط و شناسه‌ها برای یک گفتمان دانست.
مشاور رئیس دولت اصلاحات با بیان اینکه گفتمان، یک؛ نوعی ایدئولوژی بهداشتی و پاستوریزه شده است، گفت: گفتمان با قدرت رابطه‌ای وثیق و تنگاتنگ دارد؛ مجموعه پیچیده‌ای از روابط است که دربردارنده روابطی از ارتباطات میان انسان‌ها است و همچنین توصیف‌کننده روابط میان رویدادهای ارتباطی انضمامی و ابژه‌های گفتمانی پیچیده‌تر و انتزاعی‌تری همانند زبان‌هاست، اما روابطی نیز میان گفتمان و ابژه‌های پیچیده دیگری، هم‌چون ابژه‌های موجود در جهان مادی، افراد، روابط قدرت و نهادها وجود دارد، ابژه‌هایی که عناصری هم پیوند در پراکسیس یا عمل اجتماعی هستند.
تاجیک ادامه داد: گفتمان مجموعه‌ای از روابط درونی و بیرونی دیالکتیکی و راهنمای کنش ذهنی و عینی آدمیان است. با این تعریف، بعید می‌دانم که تصویری از اعتدال و اعتدال‌گرایی به مثابه یک «گفتمان» در سپهر ذهنی و اندیشگی حاملان این مفهوم وجود داشته باشد، و بعید می‌دانم اعتدال و اعتدال‌گرایی به مثابه یک تئوری راهنمای عمل اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و اقتصادی و... پردازش شده باشد.
وی با تاکید بر اینکه هنوز مشخص نیست که مصداق‌های اعتدال و میانه‌روی کدامند، خاطرنشان کرد: هنوز مشخص نیست که از جمود و جهالت، افراط و تفریط، عقل جمعی، کار کارشناسانه، صلح و برادری – که در سخنان آقای روحانی در توضیح اعتدال آمده - چه مراد می‌شود، هنوز مشخص نیست که ایشان برای خشونت چه تعریف و تصویری قائلند، هنوز رابطه همنشینی و جانشینی و همزمانی و درزمانی این مفاهیم با یکدیگر مشخص نشده است، هنوز دگرِ مفهومی و مصداقی این مفاهیم مشخص نیست، هنوز زنجیره هم‌ارزی و زنجیره تفاوت‌های این مفاهیم مشخص نیستند، هنوز تصویری واضح و ترسیم‌شده از «نگاه واقعی» به مثابه کانون اصلی معنادهی گفتمان اعتدال – بر اساس تصریح آقای روحانی - ارائه نشده است، و بالاخره، هنوز این عناصر گفتمانی به دقایق گفتمانی تبدیل نشده‌اند.
*هنوز نمی‌توان اعتدال را حتی روش دانست/ باید ابتدا کنش‌های رفتاری و اجرایی این دولت گشوده شود
به گفته مشاور خاتمی جریان اعتدال‌گرای «واقعا موجود» را نمی‌توان در قاب و قالب یک گفتمان نقاشی کرد و بی‌تردید، عدم شناسایی دوفاکتو یا دوژوه جریان اعتدال‌گرایی به مثابه یک گفتمان، بدان معنا نیست که می‌توانیم آن را «روش» بدانیم و بنامیم، زیرا اگر از روش، اسلوب، طریقه، سبک، طرز انجام یک فعالیت، راه ایجاد نظم و ترتیب خاص در نظر و عمل، چگونگی مراحل انجام کار و مدیریت را مراد و منظور کنیم، برای صورت‌بندی جریان اعتدال‌گرای امروز جامعه خود باید منتظر بمانیم تا دفتر کنشِ رفتاری و اجرایی این دولت گشوده شود و نقش‌های روشی آن عیان شوند.
*دولت روحانی پوپولیسم است
تاجیک در ادامه به تحلیل خود از دولت روحانی پرداخت و گفت: دولت آقای روحانی دولت گرفتاری است، گرفتار خود و دیگران و زندگی روزمره مردم و آمریکا و مساله هسته‌ای و مسائل حاشیه‌ای و گذشته. از این منظر، دولت کنونی را با وجود تمایزاتش با دولت قبلی، دولتی پوپولیستی می‌دانم .
*دولت تدبیر به جای دغدغه درهای بسته «مدنی» به گشودن درهای نیمه بسته «بدنی» می‌اندیشد
وی ادامه داد: این دولت بیش و پیش از آنکه دل‌آشوبه ذهن مردم را داشته باشد دلمشغول جسم آنان است، و بیش و پیش از آنکه به گشودن درهای بسته «مدنی» بیندیشد، به گشودن درهای نیمه‌بسته «بدنی» می‌اندیشد، و بیش و پیش از آنکه دغدغه«تحزب» داشته باشد، دغدغه«تزاحم» دارد، بیش و پیش از آنکه دلمشغول «آزادی و دموکراسی» باشد، دلمشغول «نان و یارانه» دارد و نیز بیش و پیش از آنکه واهمه رضامندی احزاب و نهادهای مدنی را داشته باشد، دل نگران رضامندی کانون‌های قدرت در جامعه است.
منبع: مشرق
ارسال نظرات