به گزارش گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ در صد و یکمین برنامه سینماتک خانه هنرمندان ایران دوشنبه ۱۴ اردیبهشت فیلم «نبات داغ» در تالار استاد ناصری خانه هنرمندان ایران به نمایش در آمد و در ادامه نشست نقد و بررسی فیلم با حضور محمدعلی باشه آهنگر کارگردان فیلم، عزیزالله حاجی مشهدی، منتقد سینمایی و کیوان کثیریان مدیر سینماتک خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
در ابتدای این نشست حاجی مشهدی گفت: خوشحالی من دو جنبه دارد، نخست اینکه سینماتک خانه هنرمندان ایران نخستین دوره صدگانه خود را پشت سر گذاشت. این چیزی است که در کشور ما کمتر اتفاق می‌افتد، پس آن را به فال نیک می‌گیرم و پایداری کثیریان و خانه هنرمندان در پیگیری این برنامه را تبریک می‌گویم. دوم اینکه در کنار باشه آهنگر نشسته‌ام و به عنوان معلم دیروز، خودم را در شادی او شریک می دانم. عمده کارهای او در ژانر جنگ جای می گیرد و فیلم «نبات داغ» با محوریت یک موضوع اجتماعی را نیز شاید بتوان مستندی تمام عیار دانست که لایه داستانی کم‌رنگی دارد.
تنوع موضوعی در سینمای مستند زیاد است
وی در ادامه به فیلم‌هایی از تاریخ سینمای ایران و جهان با موضوع معلولیت اشاره کرد و توضیح داد: از پرداختن به موضوعات تکراری نباید ترسید چون یک موضوع ثابت را می‌توان با تغییر زاویه دید، به موضوعی متفاوت و جذاب تبدیل کرد. از قضا تنوع موضوعی در سینمای مستند چندین برابر سینمای داستانی است چرا که سینمای مستند ریشه در واقعیت‌های جامعه دارد. اگرچه در سینمای مستند هم کارگردان به‌عنوان معمار سینما باید نقشه راه و طرحی پیش روی خود داشته باشد.
این منتقد سینمایی سپس به ویژگی‌های فیلم «نبات داغ» پرداخت و گفت: از فیلمی که فاقد بازیگران مطرح است، انتظاری جز یک مستند درخشان نمی‌رود. باید پذیرفت که این فیلم در صورت اکران عمومی با اقبال عامه مواجه نخواهد شد و شاید مخاطب از دیدن چنین مسائل دردناکی اکراه داشته باشد. اما این به معنای نپرداختن به این موضوعات نیست؛ بخشی از جامعه انسانی خواه ناخواه درگیر این معضلات است و وظیفه هنرمند هم پرداختن به مشکلات قشرهایی از جامعه است که به حاشیه رانده شده و بی‌دفاع است. در عین حال باید بدانیم که نزدیک شدن به این فضاها کار سخت و دشواری است.
حاجی مشهدی به ایرادات این فیلم اشاره کرد و ادامه داد: بخش‌هایی از این فیلم دارای ضرب آهنگی کند و کشدار است، که البته ممکن است ناخواسته به کارگردان تحمیل شده باشد. ضمن اینکه باید آگاه باشیم که افراد معلول نیاز به دلسوزی ندارند، ولی در صحنه‌هایی از فیلم ممکن است چنین حسی به بیننده منتقل شود.
محمدعلی باشه آهنگر در ادامه این نشست گفت: در آن دوره تصمیم گرفته بودم جلوی گردانندگان سینما بایستم و دست به ساخت فیلمی بزنم که برخلاف‌های معیارهای خودم اما پرفروش باشد. این موضوع حتی باعث مخالفت شدید بعضی از اعضای خانواده‌ام شد و در نهایت سفری که به مشهد داشتم، منجر به ساخت فیلم «نبات داغ» شد.
هیچ نهادی از «نبات داغ» حمایت نکرد
وی سپس به مصائب ساخت این فیلم اشاره کرد و ادامه داد: در ساخت این فیلم هیچ نهادی حاضر به حمایت از ما نشد و با هاشم عطار به تنهایی ساخت فیلم را پیش بردیم. به عنوان مثال مسئول بخش فرهنگی بنیاد فارابی در آن دوره به صراحت گفت وظیفه بنیاد ساخت چنین فیلم‌هایی نیست و باید به سینمای فاخر بپردازیم. در این میان فریدون ژورک، حسن ایوبی، حبیب‌الله کاسه‌ساز و ناصر چشم‌آذر بودند که به ما دست یاری دادند و صاحب هتل محل فیلمبرداری هم هیچ هزینه‌ای بابت ۲۸ روز اقامت در آنجا نگرفت. در جشنواره فیلم فجر هم همان مسئول پیشین بنیاد فارابی فیلم را از بخش مسابقه بیرون کشید و بعد هم تهدید کردند که اگر فیلم را در بخش مهمان شرکت ندهم در آینده به آن پروانه نمایش نمی دهند.
آهنگر بیان کرد: در دوره دولت پیش هرچه تلاش کردیم موفق به گرفتن مجوز اکران نشدیم و در این دولت هم هنوز مجوز صادر نشده است. در واقع هیچ عایدی مالی از این فیلم نداشته‌ام و اگر زمانی هم پولی از این طریق نصیبم شود آن‌را باز هم خرج ساخت فیلمی برای معلولان خواهم کرد.
کارگردان فیلم «نیمه گمشده» در ادامه به مشکلات موجود بر سر راه معلولان در جامعه پرداخت و گفت: در ایران ۵ تا ۷ درصد جمعیت معلول هستند. معلولیت هزینه‌هایی بر دوش خانواده این افراد می‌گذارد که نگهداری از آنها را بسیار دشوار می‌کند. این فشارها گاهی باعث می‌شود که بیشترین تحقیرها از جانب خانواده و نزدیکان افراد معلول به آنها روا داشته شود. در این زمینه سوژه فیلمسازی وجود دارد اما پولی برای ساخت آن ندارم. دو شخصیت معلول این فیلم که در فقر شدیدی به سر می‌برند نماینده تعداد بیشماری از معلولان کشور هستند. بسیار تلاش کردم که در این فیلم به شخصیت آنها آسیبی وارد نشود و از این رو ناچار به حذف سکانس‌هایی حیاتی از فیلم شدم. به رغم اینکه این فیلم در زمان خود جریان‌ساز شد، اما گویی که بخت فیلم بسته شده است و نمی‌تواند به اکران عمومی برسد.
باشه آهنگر در ادامه صحبت‌های خود به روند حوادث پیش‌آمده در حین ساخت این فیلم پرداخت و ادامه داد: در ابتدا قرار بود فیلم به مشکلاتی بپردازد که بر سر راه ازدواج این دو نفر وجود داشت، اما در حین ساخت فیلم پروین باردار و در ادامه وادار به سقط جنین شده بود و این باعث شد که به احترام وضعیت دگرگون شده آنها، تمام فیلمبرداری‌های یکسال پیش از آن را کنار گذاشته و فیلم را از لحظه سقط جنین او کلید بزنیم. اسم «نبات داغ» را هم خود پروین برای فیلم انتخاب کرد.
کارگردان فیلم «فرزند خاک» در بخش پایانی گفته‌های خود باز هم به وضعیت ناگوار معلولان در جامعه اشاره کرد و گفت: اگرچه برای چنین افرادی مراقبت از فرزند کار بسیار دشواری است، اما من مدینه فاضله‌ای دارم که در آن دولت هزینه‌های نگهداری از فرزندان افراد معلول را پرداخت می‌کند و یک پرستار به آنها یاری می‌رساند. در این مدینه فاضله، موسساتی نیز وجود دارند که به شکل حمایتی به آموزش فرزندان این افراد می‌پردازند. این‌همه پول در این مملکت خرج می‌شود و چنین هزینه‌هایی در برابر این همه پول ناچیز است. اما متاسفانه دولت هیچ توجهی به این مسائل ندارد و آگاهی جامعه از مشکلات و عذاب هر روزه معلولان بسیار کم است.