پوپوليسم حرفه‌اى می‌تواند عقلانيت را مغلوب كند/ انقلابى پوپوليست نيست؛ حقيقت‌گراست

اخبار دانشگاهی را از «کانال اخبار دانشگاهی SNN.ir» دنبال کنید

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، فضلی نژاد، سردبير سابق مجله عصر انديشه در همايش «انديشه امين» كه در سالروز شهادت سيدمرتضى آوينى و صياد شيرازى برگزار شد، گفت: «انقلابى» به اقتضاى حقيقت‌گرايى خود، پوپوليست نيست؛ به اقتضاى واقع‌گرايى خود، سورئاليست نيست؛ به اقتضاى عمل‌گرايى خود، متوهم نيست؛ به اقتضاى آرمان‌گرايى خود، منفعل نيست؛ و به اقتضاى مردم‌گرايى خود، اشرافى نيست. بنابراين، «انقلابى» يك كنشگر جامع و مانع است كه هر جزيى از فكر و عمل آن با يكديگر در داد و ستد است و رابطه ديالكتيك دارد. انقلابى در عين حال بازيگر (اکتیویست) است و در صحنه عمل فعال و تحليل‌گر هم هست و از حيطه نظر جدا نيست. انقلابى البته در عين بازيگرى و تحليل‌گرى، تماشاگر نيز هست و می‌تواند از فراز و فراى مناسبات مستقر، به جهان و جامعه نگاه كند و اين نوع نگاه به او «بصيرت» مى بخشد.

فضلى‌نژاد اظهار داشت: انقلاب تمدن‌ساز است. انقلاب هاى علمى و دگرگونى هاى تمدنى هيچ گاه محصول محافظه‌كاران چپ و راست نبوده است. انقلاب هاى علمى و فكرى را در غرب و شرق نوابغ جسورى پديد آورده‌اند كه جرائت شكستن كليشه‌هاى فكرى و تابوهاى نظرى را داشته‌اند و مرعوب جو و جامعه نشده‌اند. انقلابى؛ شهيد چمران، شهيد آوينى، شهید تهرانی مقدم، شهيد احمدى روشن و ديگر دانشمندان از جان گذشته ما بودند كه از زمان و مكان فراتر رفتند و به يك معنا، عهد (عصر) خود را شكستند. آن‌ها با اینکه به نسل‌ها و افکار مختلف تعلق داشتند، اما دانستند که ایران در نسبت با دیگر کشورها چند وضعیت استثنایی دارد. وضعیت ایران هم تمدنی است؛ به این معنی که جز معدود کشورهای جهان است که یک «تمدن زنده» درون خود دارد و از حیث ژئوپلتیک و هژمونیک نیز صاحب موقعیتی طلایی است.

وی با بيان مصائب تفكر انقلابى در نيم قرن گذشته ادامه داد: اين انقلابى هميشه متهم نيز هست؛ متهم است به همه آنچه كه با آن مخالفت مى‌ورزد و درد روزگار همين است. متهم است به افراطى گرى و تندروى، در حالى كه رهبران فكرى‌اش پنهان و آشكار او را از راديكاليسم منع كرده اند و همه اصول و فروع انقلابی‌گری، تنها برپايه عقلانيت و اخلاق بنا گشته است. انقلابی امروزه به قشرى‌نگرى و سطحى‌انديشى و بى اخلاقى متهم است ؛ در حالى كه در تمدن و تاريخى فرزانه باليده است و هستى و معنا را با عمق جان درك می‌كند.

سردبير سابق مجله عصر انديشه گفت: انقلابى متهم است به شعارزدگى و بى‌عملى، در حالى كه اوست كه همواره هزينه می‌دهد، هم براى آرمان خود و هم براى جامعه‌اش؛ جامعه اى كه هرچند مطلوب و مقبول او نيست، اما براى تكامل و تعالى‌اش تا پاى جان كار می‌‌كند و پيش می‌رود. اين است كه به درستى گفته‌اند انقلابى مظلوم است، مانند شهيد آيت الله بهشتى كه تنها شهادت ميتوانست پرده از عمق مظلوميتش بردارد. انقلابى می‌داند كه چه بسا زمين و زمانه اش او را در اين عهد و عصر نپذيرند و شاید همین خودآگاهى است كه جسورترش می‌كند.

فضلى‌نژاد با تاكيد بر اينكه شعار بس است و باید انديشه و عمل را به هم پيوند دهيم، اضافه كرد: جامعه ما گرچه در توصیف و تبیین اندیشه انقلابی و صورتبندی آن قدری کوشا بوده است، اما با عمل انقلابی فاصله بسیاری داریم. بايد منظومه معرفتى انقلابى‌گرى را به روايت امام و رهبرى بیشتر تبيين كنيم تا از دل انديشه انقلاب، عمل انقلابى نيز زاده شود و گسترش یابد. اگر بدون انديشه عمل كنيم، شكست می‌خوريم و اگر بدون معرفت و منطق و فلسفه، انديشه كنيم به قهقرا ميرويم.

نويسنده كتاب «ارتش سرى روشنفكران» با واكاوى «تئورى دولت در ايران معاصر» اظهار داشت: گمان ميكنم بزرگترين دشمنان امروز انقلابى‌گرى در جامعه ايران پوپوليسم و سرمايه دارى است؛ آن هم سرمايه دارىِ رانتى كه بدخيم‌ترين شكل ليبراليسم به شمار می‌رود و دست كم در انديشه سياسى ۵ دولت از ٧ دولت پس از جنگ تحميلى بروز و ظهور داشته است. از اين جهت، جامعه و ديوان سالارى ما، جز در دوره بسيار محدودى كه حداكثر ٤ سال از اين ٢٤ سال را شامل ميشود، عقلانيت انقلابى را تجربه و لمس نكرده یا بسیار گزینشی و محدود با آن روبه‌رو شده است.

فضلى نژاد افزود: با اين همه، امروزه پوپوليست‌ها و ليبراليست‌ها به مردم القا ميكنند كه «تئورى دولت دينى» شكست خورده و آنچه از دل انقلاب بيرون آمده چيزى جز اين ديوان‌سالارى ورشكسته نیست كه امروزه مردم را در تنگناهاى دشوار قرار داده است، در حالى كه انقلابيون براى كاربردى‌سازى تئورى دولت و نظم مطلوب خود، كمترين زمان را نسبت به ديگر جريان هاى فكرى، فرهنگى و سياسى در اختيار داشته‌اند، اما گويى انقلابيون بايد به سبب دفاع از انديشه انقلاب، هزينه هاى تئوريك و پراتيكِ آزمون و خطاى ديگر جريان هاى رقيب را نيز بپذيرد، چرا كه طيف هايى از جامعه توان تفكيك اين جريان ها از يكديگر را ندارند.

اين پژوهشگر علوم انسانى ضمن بازخوانى جريان سرمايه دارىِ رانتى در دولت هاى كارگزاران، اصلاحات و اعتدال گفت: از ٧ دولت بعد از جنگ تحميلى، دست كم پنج دولت در اختيار تكنوكرات ها بوده است و دولت دهم نيز تركيبى از انحراف و اصلاحات بود. انقلاب به بن بست نميرسد، اما اگر امروز در سيستم بوروكراسى ما بن‌بستى وجود دارد، ناشى از التقاط هاى نظرى و عملى است، نه محصول انقلابى‌گرى.

فضلى نژاد در پايان گفت: پوپوليسم احمدى نژاد، عوام را فريب می‌دهد و پوپوليسم روحانى، ساده‌لوحان را، حتى اگر از خواص يا روشنفكران باشند. در این میان،  مظاهر اين پوپوليسم، يعنى هم آنارشيسم التقاطى و هم ليبراليسم غربگرا، عدالت را قيچى مى‌كنند. بنابراين انقلابيون نبايد از تبيين نظرى و ايدئولوژيك غافل بمانند و اشتباه است اگر همه انرژى خود را معطوف به بازى هاى سياسى روزمره كنند.

خاطرنشان می شود، در همايش «انديشه امين» كه از ساعت ٢١ تا ٢٣ شب گذشته در آمفی تئاتر مرکزی دانشگاه افسری امام حسین (ع) و همزمان با سالگرد شهيدسيدمرتضى و شهيد صيادشيرازى برگزار شد، ١٥٠٠ نَفَر از دانشجويان و دانش آموختگان دانشگاه افسرى امام حسين (ع) حضور داشتند.