خواص خاص «خرما»

 به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، خرما یا رطب میوه‌ای شیرین و خوشمزه است و به دلیل مقادیر بالای مواد مغذی که دارد، همواره مورد توجه مردم قرار دارد. این میوه در مناطق نیمه گرمسیری و گرمسیری پرورش می‌یابد. عده‌ای خاستگاه آن را هندوستان می‌دانند و باستان شناسان معتقدند کاشت این درخت به پنج هزار سال پیش برمی گردد.

گفته می‌شود که نخل خرما از ایران به چین برده شده و در کشور‌های اروپایی مانند اسپانیا کشت شد. این میوه سرشار از انواع ویتامین از جمله E-C-B-A است. همچنین دارای فلزات معدنی مثل فسفر، کلسیم، آهن، ید و منیزیم است که هر کدام از این مواد در سلامتی انسان نقش بسزایی دارند.

ایران کشوری است که در جنوب و جنوب شرق آن خرما به خوبی عمل می‌آید و می‌توان‌گفت: جز کشور‌هایی است که بهترین خرما را دارد.

طبیعت خرما گرم و‌تر است؛ خرما غنی از آنتی اکسیدان‌ها، ویتامین A، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، فولات، ویتامین K، کلسیم، گوگرد، آهن، پتاسیم، فسفر، منگنز، مس، منیزیم و فیبر است.

ظاهر خرما بسیار مهم است؛ یعنی عدم وجود سوختگی، کرم خوردگی و شکرک زدن از ویژگی‌های خرمای خوب و تازه است. این میوه به خاطر داشتن منیزم ضد سرطان بوده همچنین برای شنوایی، بینایی، درد کمر، درد مفاصل، درمان سینه و ریه مفید است.

خرما به علت داشتن منیزیم، انرژی عضلانی بدن را تقویت می‌کند و نیروی عمومی بدن را افزایش می‌دهد؛ همچنین به علت داشتن فسفر و منیزیم موجب تقویت حافظه نیز می‌شود.

با اینکه شکرک زدن بر طعم خرما تأثیری ندارد، اما بافت و ظاهر آن را تغییر می‌دهد؛ در نتیجه برای جلوگیری از شکرک زدن، باید خرما را در درجه حرارت مناسب نگهداری کرد. خرما‌های تازه می‌تواند کمی چین و چروک دار باشند، اما آن‌ها نباید لمسی سخت و یا به همراه کریستال شکر در پوست خود داشته باشند.

حدود ۲۱ نوع خرما در مناطق مختلف ایران پرورش داده می‌شود و در کشور‌های ایران، پاکستان، عراق، عربستان، کشور‌های شمال آفریقا و ایالات متحده آمریکا کشت می‌شود.

پیارم، شاهانی، مضافتی، زاهدی، کبکاب، ربی، برهی، خاصونی، شکر، گنتار، استعمران، آل مهتری، خاصویی، مرداسنگ، عجوه، انبارا، صفوی، ساغای، خدری، مدژول، خلاص و خرمای پیار؛ از جمله انواع خرما در ایران است.

میوه نرسیده خرما را خرما خارک یا خرک می‌نامند و خرمای رسیده به دو صورت خرما تازه و خرما خشک یافت می‌شود. ارزش غذایی خرما در ۱۰۰ گرم آن شامل ۲۸۲ کالری است؛ به این ترتیب که دارای ۶۳ گرم قند، ۰.۴ چربی، ۷۵ گرم کربوهیدرات، ۲.۵ گرم پروتئین و ۸ گرم فیبر است.

میوه خرما حاوی مقادیر بالایی ویتامین‌های C. و D. بوده که چین و چروک پوست را کاهش داده و باعث جوان سازی پوست صورت می‌شود؛ همچنین هسته خرما دارای فیتوهورمون‌هایی است که اثرات ضد پیری قابل توجهی دارند و از چین و چروک پوست جلوگیری می‌کنند.

خرما آهن بالایی دارد که موجب افزایش گردش خون در پوست سر شده و باعث تقویت و افزایش رشد مو می‌شود.

سطح بالای آهن موجود در خرما می‌تواند کم خونی زنان باردار را درمان کند، عضلات رحم را تقویت کرده و باعث افزایش شیر مادر در دوران شیردهی می‌شود؛ همچنین خرما باعث افزایش هوش و تقویت حافظه جنین می‌شود. یک مطالعه نشان داده که خوردن خرما چهار هفته قبل از زایمان می‌تواند زایمان را آسان‌تر کند؛ همچنین بعد از بارداری، خوردن خرما می‌تواند به کاهش وزن و بازگشت به وزن ایده آل کمک کند.

سید مرتضی صفوی، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه، درباره «خواص میوه خرما»، اظهار داشت: خرما در درمان و تسکین بیماری‌های گوارشی، اختلالات روده‌ای، کم‌خونی، سرطان‌های ناحیه شکم، رفع یبوست و اسهال بسیار مناسب است. خرمای خشک چیزی حدود ۳۰۰ کالری در ۱۰۰ گرم را داراست.

وی ادامه داد: این میوه برای افرادی که می‌خواهند وزن خود را افزایش دهند، بسیار مفید است؛ ضمن اینکه حاوی موادی همچون کلسیم، فسفر، آهن، پتاسیم، منیزیم، منگنز و مس است.

این متخصص تغذیه با تأکید بر اینکه خرما را باید در سبد غذایی روزانه خود قرار دهیم، اضافه کرد: مصرف روزانه ۱۰ عدد برای افرادی که دچار لاغری هستند توصیه می‌شود؛ همچنین مصرف خرما باعث می‌شود تا میل به پرخوری در فرد کاهش پیدا کند.

صفوی با بیان اینکه خرما میوه‌ای شیرین و بسیار مقوی است و به جذب مواد غذایی در بدن کمک می‌کند، گفت: بر اساس تحقیقات انجمن سرطان آمریکا هر فرد در روز به ۲۰ تا ۳۵ گرم فیبر نیاز دارد که این مقدار مصرف برای سلامتی و مبارزه با انواع سرطان‌ها بسیار خوب است و به همین دلیل خوردن خرما می‌تواند همین میزان فیبر را برای بدن تامین کند.

وی با اشاره به خواص دیگر خرما، خاطرنشان کرد: در افراد دچار شب‌کوری، مصرف خرما بسیار موثر است. براساس بررسی‌ها در بین افراد مختلف دچار کمبود ویتامین A، مشخص شده مصرف خرما در افزایش میزان این ویتامین بسیار موثر است؛ ضمن اینکه خرما دارای ویتامین‌های گروه B، شامل B۱، B۲ و B۳ بوده، همچنین فولات و ویتامین A. نیز در خرما وجود دارد.

این متخصص تغذیه گفت: خرما برای سلامت و استحکام استخوان‌ها و از بین بردن آلرژی و کم‌خونی بسیار مفید است؛ ضمن اینکه به دلیل وجود قند طبیعی که شامل گلوکز، فروکتوز و ساکارز است، مصرف آن باعث تقویت انرژی بدن و بهبود سیستم عصبی و قلب می‌شود.

صفوی درباره «چگونگی مصرف خرما»، خاطرنشان کرد: مصرف خرما با شیر بسیار مفید است؛ به طوری‌که می‌توان خرما را در شیر خرد کرده و آن را مصرف کرد و یک ماده مغذی خوبی است که دارای کلسیم بالاست؛ ضمن اینکه می‌توان با پودر هل و عسل آن را طعم‌دار کرد.

وی با بیان اینکه مصرف خرما با چای نیز توصیه می‌شود، گفت: افرادی که دچار اسهال هستند می‌توانند خرمای رسیده مصرف کنند؛ چراکه خرما دارای پتاسیم بوده و وجود این ماده برای درمان این عارضه بسیار مفید است.

این متخصص تغذیه با اشاره به اینکه افراد معمولی می‌توانند روزانه تا ۵ عدد خرما مصرف کنند، ابراز داشت: افراد دچار دیابت باید از خرمای زردرنگی به نام «زاهدی» استفاده کنند؛ البته به شرطی که چنین افرادی قند و شکر مصرف نکنند، می‌توانند روزانه تا ۵ عدد خرما نیز مصرف کنند.

صفوی با بیان اینکه مصرف خرما در حالت ناشتا نیز مفید است، بیان داشت: مصرف خرما در کودکان باید پس از یک سالگی مورد استفاده قرار گیرد؛ ضمن اینکه هنگامی که کودکان از خرما استفاده می‌کنند، باید پوست آن را مصرف نکند.

از درخت خرما در قرآن ۲۰ مرتبه در ۱۶ سوره و ۲۰ آیه با عناوینی چون: نخل، النخل، نخیل، النخیل، النخله، نخلا یاد شده است. خداوند در آیه ۱۹ سوره المؤمنون در خصوص این میوه می‌فرماید: «فَأَنْشَأْنا لَکُمْ بِهِ جَنَّاتٍ مِنْ نَخیلٍ وَ أَعْنابٍ لَکُمْ فی‌ها فَواکِهُ کَثیرَةٌ وَ مِنْها تَأْکُلُونَ»

خرما از نظر پزشکی بسیار با ارزش است و همانطور که اشاره شد دین مبین اسلام خرما را از جملۀ مهمترین میوه‌ها قرار داده است.

امام صادق (ع) فرمودند: اگر غذایى پاکیزه‌تر از خرماى رطب بود، خداوند حضرت مریم (س) را به آن راهنمایى و به وى مى‌خورانید.

حضرت على (ع) فرمودند: خوردن خرما بر شما لازم است؛ چون که درماندگى و افسردگى را مى‌برد و گرم مى‌کند بدنى را که احساس سرما مى‌کند و گرسنه را سیر کرده و در آن ۷۲ نوع شفاست.

علیرضا یارقلی، متخصص طب سنتی درباره خواص خرما، اظهار داشت: نخل یا درخت خرماگیاهی تک‌لپه‌ای، گرمسیری و جزو تیره نخل‌هاست که میوه‌اش یا همان خرما خوراکی و دارای هسته‌ای سخت، پوستی نازک و طعمی شیرین است.

وی ادامه داد: شکل خوشه‌ای بزرگ از شاخه آویزان می‌شود. ارتفاع نخل به ۱۰ تا ۲۰ متر یا بیشتر می‌رسد. این درخت حدود دویست سال عمر می‌کند و قسمت‌های مختلف آن مثل گرده، میوه، برگ، گل، دانه و صمغ منبع مهمی از ترکیبات موثر است.

این متخصص طب سنتی بیان داشت: در دنیا حدود ۲۰۰ نوع خرما وجود دارد. معروفترین انواع خرما در ایران پیارم، استعمران، خنیزی، شاهانی، مرداسنگ، مضافتی، زاهدی، کبکاب، ربی، برهی، گنطار، آل مهتری، خضراوی و خاصویی است. طبیعت خرما گرم و خشک و گرم و‌تر و بسته به نوع آن است.

یارقلی خاطرنشان کرد: غذائیت زیاد و ایجاد توانمندی و افزایش قوای بدن و خون سازی، تنظیم فرآیند گوارشی بدن و حفظ عملکرد روده‌ها، تقویت بینایی، رفع یبوست، تقویت استخوان‌ها و مفاصل، کاهش آلرژی، تقویت و افزایش حرارت سیستم عصبی بدن، درمان ضعف قوای جنسی در سردمزاجان؛ از خواص مصرف خرماست.

وی اضافه کرد: درمان اسهال، تنظیم رژیم غذایی به دلیل فیبر بالا، کاهش کلسترول بدن، بهبود وضعیت پوست و ناخن، مو و جلوگیری از پیری پوست و تعادل مایعات بدن از جمله فواید مصرف خرماست.

این متخصص طب سنتی افزود: تمامی انواع خرما غلیظ هستند و در صورت مصرف بیش از حد ایجاد غلظت در بدن فرد می‌کنند و افزایش غلظت ایجاد بیماری پری و امتلا و به دنبال آن موجب بسیاری از بیماری‌ها مانند آسیب به کبد و طحال، افزایش فشارخون، خستگی، کوفتگی، دیابت و حتی عصبانیت و عدم تمرکز می‌شود.

یارقلی خاطرنشان کرد: در اقلیمی که نخل رو است، مصرف خرما می‌تواند روزانه چندین عدد باشد، اما توصیه نمی‌شود که در بقیه اقلیم‌ها بیش از یکی دو عدد خرما در روز میل شود. با توجه به اینکه خرما یکی از خشکباری است که در تمام فصول یافت می‌شود، ورزشکاران می‌توانند از این ماده به دلیل انرژی بسیار زیادی که دارد استفاده کنند.

افزایش قوای بدن و خون سازی، تنظیم فرآیند گوارشی بدن و حفظ عملکرد روده‌ها، تقویت بینایی، رفع یبوست، تقویت استخوان‌ها و مفاصل، کاهش آلرژی، تقویت و افزایش حرارت سیستم عصبی بدن؛ از خواص مصرف خرماست

وی متذکر شد: دلیل تأکید بر مصرف خرما توسط ورزشکاران این است که خرما انرژی تحلیل رفته بدن را برمی‌گرداند. خرما ویتامین‌هایی مانند C، B، A و E دارد و حاوی مقادیری املاح مدنی است. خرمای خشک ۳۰۰ کالری انرژی، دو گرم پروتئین، ۶ دهم گرم چربی، ۶۰میلی گرم گوگرد، ۵۰ میلی گرم فسفر،۶۵۰میلی گرم پتاسیم، ۶۵ میلی گرم منیزیم،۷۰ میلی گرم کلسیم، دو میلی گرم آهن و ۲.۲ میلی گرم نیاسین و مقدار کمی سدیم دارد.

این متخصص طب سنتی ابراز داشت: در صد گرم خرما ۱۲۵ کیلو کالری موجود است و این در حالی است که در هر صد گرم قند، ۴۰۰ کیلو انرژی موجود است و مقدار انرژی ناشی از خوردن خرما از قند ساده بسیار کمتر است.

با توجه به خواص غذایی مختلف خرما و اینکه به عنوان یک قند طبیعی محسوب می‌شود، ضرورت دارد همه خانواده‌ها این ماده غذایی مفید را در سبد غذایی روزانه خود قرار دهند و به ویژه دانش‌آموزان هنگام حضور در مدرسه از آن به عنوان یک ماده غذایی مناسب به جای استفاده از تنقلات؛ به ویژه کیک‌ها و بیسکویت‌ها استفاده کنند؛ چراکه قند موجود در خرما از مواد غذایی شیرین دیگر سریعتر جذب مغز شده و ماندگاری بیشتری دارد؛ در نتیجه فرآیند یادگیری و حافظه را تقویت می‌کند.