• آزادي
- معناي لغوي و اصطلاحی واژه آزادي:
معناي لغوي واژه آزادي: واژه آزادی در لغت به معنای حریت و اختیار خلاف بندگی، رقیت، عبودیت، اسارت و اجبار و همچنین به معنای قدرت عمل و ترک عمل و قدرت انتخاب بیان شده است. (دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، تهران: چاپخانه مجلس، 1325، ج2، ص86)
معنای اصطلاحی واژه آزادی مأخوذ از معنای لغوی آن است و بر همین اساس تعاريف اصطلاحی مختلفي از آن ارائه شده است كه نمي توان بر روي تعريفي خاص اتفاق نظر يافت، با این حال در يك تعريف ساده و فارغ از هر گونه تقيد مي توان آزادي را به فقدان مانع در راه خواسته هاي انسان تعريف كرد؛ آزادي يعني اينكه انسان كاري را كه بخواهد بتواند انجام دهد و مانعي در راه آن نباشد و قادر باشد چيزي را انتخاب كند و از چيز ديگري در گذرد. (لك زايي، شريف، آزادي سياسي در انديشه شهيد مطهري و بهشتي ، قم، بوستان كتاب، 1382، ص21)
آزادي در آيات و روايات:
- آزادي والاترين جلوه براي حرمت انسان: قرآن كريم آزادي را والاترين جلوه براي حرمت انسان و نقطه قوت و امتياز او مي شناسد و در گفت و گو، از آن به عنوان مبناي اساسي ياد مي كند و توجه به آن را از مهمترين وظايف پيامبران در دعوت انسان ها به سوي حق مي داند و از ايشان مي خواهد كه: الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِي التَّوْراةِ وَالإِْنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّباتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأَغْلالَ الَّتِي كانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُاولئک هم المفلحون(سوره اعراف/157)
- رسيدن به هدايت، از طريق انتخاب آزادانه صحيح: خداي سبحان با دادن عقل به انسان و فرستادن پيامبران و كتب آسماني، راه حق و باطل، راه هدايت و رستگاري و گمراهي و بدبختي را به انسان نشان داده است تا آزادانه بينديشد و با انتخاب خود راه صحيح را برگزيند: « وَ قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ شاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْيَكْفُرْ؛ (كهف، آيه 29) بگو: اين حق است از سوي پروردگارتان! هر كس ميخواهد ايمان بياورد (و اين حقيقت را پذيرا شود) و هر كس ميخواهد كافر گردد.»
- مردم همگی آزادند: امام سجاد علیه السلام می فرماید: «ایها الناس ان آدم لم یلد عبدا ولا امة ان الناس کلهم احرار؛ ای مردم! حضرت آدم کسی را برده و یا کنیز به دنیا نیاورده است و تمام مردم همگی آزادند.»(الفروع من الکافی، ابی جعفر محمد بن یعقوب الکلینی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، 1365 ه . ش، ، ج 8، ص 69; کتاب الروضة، ح 26 .)
- علاقه مندي و كوشش براي گفت‌وگو، خصلت بنيادين و ذاتي انسان: يَوْمَ تَأْتِي كُلُّ نَفْسٍ تُجَادِلُ عَن نَّفْسِهَا وَتُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ وَهُمْ لاَ يُظْلَمُونَ(نحل111)؛ بر اساس اين آيه شريفه، قرآن علاقه مندي و كوشش براي گفت وگو را از جمله خصلت هاي بنيادين و ذاتي انسان مي داند، خصلتي كه در سخت ترين و نفسگيرترين شرايط نيز در انسان وجود دارد.
از جمله ويژگي هاي انساني در قيامت مبادرت به مجادله است؛ بدين سان در قيامت خصلت هاي عرضي انسان رنگ مي بازند و آنچه در نهاد او ذاتي است، آشكار مي گردد و مجادله چون در قيامت نشانه ذاتي و فطري بودن گفت و گو در بشر است، خود را نمايان مي سازد.
- آزادگی عاليترين هدف انساني: امام صادق (ع) می فرمايند: كسي كه شب را به صبح آورد و غير از آزادگي خود، به فكري ديگر باشد، بداند كه عاليترين هدف انساني را كوچك و خوار شمرده؛ زيرا كه آزادگي انديشه، با توجه به خداوند متعال توام است و عدم توجه به آزادي فكر و ارزش اين نعمت الهي باعث مي شود ميل انسان به سود ناچيزي معطوف شود. (اصول كافي- ابي جعفربن يعقوب بن اسحاق كلني رازي- جلد (1)- صفحه هاي 13 و 48 جلد (2)- صفحه 89)
* برای اطلاع از دیدگاه اسلام در خصوص آزادي رجوع کنید به مقاله «آزادی و اسلام»
* برای اطلاع از دیدگاه اسلام در خصوص آزادی تفکر رجوع کنید به مقاله آزادي تفكر
آزادی در دیدگاه بزرگان:
- ما آزادی در پناه اسلام/ در پناه قرآن می خواهیم، ما آزادی غربی نمی خواهیم بی بندوباری است آن / آزادی که غرب می خواهد یک آزادی بی بند و بار است، هر که هر کاری دلش بخواهد می کند. یک آزادی است که مخالف با اخلاق است، مخالف با سنن انسانی است نه یک آزادی محدودی که روی قواعد و روی چارچوب قوانین باشد.(امام خمینی)
- ما آزادی را با همان مفهوم اسلامی خودش قبول داریم که البته در آن آزادی بیان است، آزادی رفتار هست، آزادی فکر هست. (بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با استادان و روساي دانشگاه ها 1386/7/9)
- آزادی تفکر آری، آزادی عقیده خیر: فرق است میان آزادی تفکر و آزادی عقیده. آزادی تفکر ناشی از همان استعداد انسانی بشر است که می تواند در مسائل بیندیشد؛ البته این استعداد بشری حتما باید آزاد باشد؛ چرا كه پیشرفت و تکامل بشر در گرو این آزادی است، اما آزادی عقیده، خصوصیت دیگری دارد. می دانید که هر عقیده ای كه ناشی از تفکر صحیح و درست نیست، منشا بسیاری از عقاید، یک سلسله عادت ها و تقلیدها و تعصب هاست.
عقیده به این معنا نه تنها راهگشا نیست که به عکس، نوعی انعقاد اندیشه به حساب می آید؛ یعنی فکر انسان در چنین حالتی، به عوض اینکه باز و فعال باشد، بسته و منعقد شده است و در اینجاست که آن قوه مقدس تفکر، به دلیل این انعقاد و وابستگی، در درون انسان اسیر و زندانی می شود. آزادی عقیده در معنای اخیر نه تنها مفید نیست، بلکه زیانبارترین اثرات را برای فرد و جامعه به دنبال دارد.( شهید مطهری)
- در اسلام آزادی تفکر است و آزادی عقیده ای که بر مبنای تفکر درست شده باشد، هست، اما آزادی عقیده ای که مبنایش فکر نیست هرگز در اسلام وجود ندارد؛ آن آزادی معنایش آزادی بردگی است، آزادی اسارت است، آزادی زنجیر در دست و پا قرار دادن است./قرآن اسم آن چیزی را که اروپایی می گوید بشر را باید در آن آزاد گذاشت، زنجیر می گذارد، می گوید شکر این را بکنید که خدا بوسیله این پیغمبر این بارهای گران یعنی خرافه ها را از دوش شما برداشت، این زنجیرهایی را که خودتان به دست و پای خودتان بسته بودید، برداشت. (شهید مطهری)
* برای اطلاع از دیدگاه شهید مطهری در باب آزادی رجوع کنید به مقاله «آزادی تفکر آری، آزادی عقیده خیر»
- فرق است بین آزادی با رهایی و اختیار(آیت الله محمد تقی جعفری)
* برای اطلاع از دیدگاه آیت الله محمدتقی جعفری در خصوص آزادی رجوع کنید به مقاله «فضاهای آزادی»
- آزادی در دیدگاه اسلام در درجه اول، آزادی از بند هوا و هوس است./آزادی به آن است که انسان در برابر هواها و هوس ها و تمایلات درونی گوناگونش، در انتخاب و رفتارش آزاد باشد و آزادی خود را حفظ کند. (شهید بهشتی)
* برای اطلاع از دیدگاه شهید بهشتی در باب آزادی رجوع کنید به مقاله«آزادی آنچه هست و آنچه نیست + گوشه ای از مناظره شهید بهشتی با جمعی از دانشجویان مخالف انقلاب»
- آزادی باید انسان را به خدا نزدیک کند. (آیت الله محمدتقی مصباح یزدی)
* برای اطلاع از دیدگاه آیت الله محمدتقی مصباح یزدی در باب آزادی رجوع کنید به مقاله «آزادی باید انسان را به خدا نزدیک کند»
- آزادی بیان یعنی آزادی توام با منطق و اخلاق و مسئولیت: اگر آزادی یک ارزش اسلامی است، باید با همان چارچوب اسلامیش در حکومت اسلامی وجود داشته باشد؛ همان طور که در همه دنیا آزادی مطلق وجود ندارد، در نظام اسلامی هم آزادی مطلق معنایی ندارد./ آزادی بیان یعنی یک شهروند بتواند آزادانه حقوق خود را مطالبه کند. باید حق رشد و دستیابی به حقیقت مشروع برای یک شهروند وجود داشته باشد./ همه عقاید مفید نیستند، ولی ما کسی را مجبور به یک عقیده نمی کنیم. همه عقاید باید آزاد باشند و در یک فضای تخصصی به اظهارنظر بپردازند. آزادی ارزشمند است، ولی آزادی به تنهایی ارزشمند نیست.(استاد حسن رحیم پور ازغدی)
آزادی در کنار عدالت، اخلاق، منطق و شریعت ارزش دارد: آزادی یعنی امکان استفاده از حقوق و حقوق را عدالت مشخص می کند؛ آزادی معقول، اخلاقی و مسئولانه، نه هرج و مرج و توطئه.
مراد ما از آزادی، انسانیت رها شده است نه حیوانیت رها شده؛ آزادی عقل است، نه آزادی نفس؛ آزادی تنها ارزش نیست، برترین ارزش هم نیست. آزادی در کنار عدالت، اخلاق، منطق و شریعت ارزش دارد نه جدای از آنها. (استاد حسن رحیم پور ازغدی)
تفاوت بین آزادی اسلامی و آزادی اومانیستی در اهداف و مبانی آنهاست؛ در فرهنگ اومانیستی آزادی وسیله ای است در خدمت رضایت نفس و نفسانیت و لذت طلبی، معنی دموکراسی در فرهنگ اومانیستی یعنی برآیند آزادی های مطلق افراد، زمانی که دیگر حریف هم نمی شوند.
در این منطق، ابراهیم (ع) ضد آزادی است که با تبر، بت های مشرکین را می شکند، ولی در منطق الهی ابراهیم بزرگترین آزادی بخش تاریخ است، ابراهیم رها کننده از جهل است. (استاد حسن رحیم پور ازغدی)
- آزادی در اسلام یک تکلیف است: نه اینکه شما حق داری آزاد باشی و اگر خواستی از آزادی خود صرفنظر کنی، نه باید آزاده زندگی کنی و این یک تکلیف الهی است. (استاد حسن رحیم پور ازغدي)
* برای اطلاع از دیدگاه استاد حسن رحیم پور ازغدی در باب آزادی رجوع کنید به مقاله «آزادی بیان یعنی آزادی توام با منطق و اخلاق و مسئولیت»
- عدالت بر آزادی حاکم است، یعنی ما آزادی عادلانه را می پذیریم. (امیر حسین ترکشدوز)
• آزاد اندیشی
- آزاد اندیشی به معنای نبود مانع در راه ترقی و تکامل انسان است و عقیده ای در نظام اسلامی آزاد است که مبنایش تفکر باشد و از روی تسلیم به جهالت شدن و تقلید و وراثت نباشد. (شهید مطهری)
- آزاد اندیشی به معنای تبادل نظر اندیشه های متعارض با یکدیگر: آزاد اندیشی به این معنا است که اندیشه هایی که در زمینه های مختلف احیانا با هم تعارض دارند با هم تبادل نظر کنند و هر دو تعالی یابند. )حجت الاسلام دکتر رضا حاجی ابراهیم، عضو هیئت علمی گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتی امیرکبیر(
- آزاداندیشی یک صفت در برابر تصلب فکر و تعصب: آزاد فکری و آزاد اندیشی یک صفت است که بطور کلی در برابر تصلب فکر و اندیشه و یا تعصب قرار می گیرد. (دکتر علیرضا زاکانی، عضو کمیسیون علوم و تحقیقات شورای اسلامی و رئیس اسبق سازمان بسیج دانشجویی)
- یک فرد آزاداندیش است یعنی کسی که در تفکراتش آزادانه حرکت می کند و در پی یافتن حق است. آزاد اندیشی قرین با تضارب آرا و مطرح شدن آرا موافق و مخالف است. آزاد اندیشی با تعصب و تکبر در برابر حق نمی سازد. در آزاد اندیشی نمی گوییم من بلکه می گوییم حق. (مهندس مسعود فیاضی، مدیر کانون اندیشه جوان)
-
- آزاد اندیشی به عبارت ساده یعنی توان بیان آزادانه، منطقی و آرام حرف و نظر خود بدون ترس از ساختارهای رایج و ژست های روشنفکری
• تعریف کرسی آزاداندیشی و انواع آن
معنای لغوی و اصطلاحی کرسی آزاداندیشی:
طبق فرهنگ فارسی معین، کرسی به معنی تخت و یا درس تخصصی یک استاد دانشگاه است و لغت آزاد نیز به معنی رها و وارسته آمده است. لغت اندیشه نیز به معنی تفکر و تأمل عنوان شده است و از نظر اصطلاحی و مفهومی نیز کرسی آزاداندیشی به معنی ایجاد فضایی برای طرح نظرات و اندیشه‌های گوناگون در فضای مبتنی بر منطق و برای بحث در خصوص مباحث مختلف و به نمایش گذاشتن تفکرات گوناگون است.
اشکال کرسی در دیدگاه مقام معظم رهبری:
- به نظر می‌رسد سه روش پیشنهادی شما (جمعی از دانش آموختگان و پژوهشگران حوزه علمیه) یعنی تشکیل ۱) «کرسی‌های نظریه‌پردازی» ۲) «کرسی‌های پاسخ به سؤالات و شبهات» و ۳) «کرسی‌های نقد و مناظره»، روش هايی عملی و معقول باشند و خوب است که حمایت و مدیریت شوند؛ به نحوی که هر چه بیشتر، مجال علم، گسترش یافته و فضا بر دکانداران و فریبکاران و راهزنان راه علم و دین، تنگ‌تر شود. (پاسخ به نامه جمعی از دانش آموختگان و پژوهشگران حوزه علمیه در مورد کرسی‌های نظریه پردازی 16/11/1381)
برداشت‌های موجود از کرسی‌های آزاداندیشی در فضای دانشگاهی:
- کلیت کرسی‌های آزاد فکری، فضاهای تضارب آراء دانشجویی در محیطی آرام و منطقی است که به اشکال مختلف می‌تواند در دانشگاه‌ها اجرا شود، مانند کرسی‌های آزاد اندیشی، کرسی‌های نظریه پردازی و کرسی‌های آزاد فکری.
1- بعضی ها کرسی های آزاداندیشی را به عنوان یکی از شیوه های کرسی‌های نظریه پردازی به کار می‌برند و آن را در راستای هدف این کرسی‌ها یعنی تولید علم توسط صاحب نظران برجسته می‌دانند.
2- بعضی آن را به عنوان نوع سوم و واسطی بین کرسی‌های آزاد فکری دانشجویی و کرسی‌های نظریه پردازی به کار می‌برند.
3- برخی به کل این مجموعه می‌گویند کرسی‌های آزاد اندیشی؛ یعنی برای کرسی‌های آزاد اندیشی دو نوع کلی آزاد فکری و نظریه پردازی قائلند.
4- بعضی هم آزاداندیشی را معادل آزاد فکری می‌دانند، (نظیر: آزاد فکری و آزاد اندیشی تفاوتی با هم ندارند. آزاد فکری جایی به چشم می‌خورد که فضا، فضای انتقاد از وضع موجود است که در واقع هدفش افزایش آزادی بیان است. حسین سوزنچی، استاد دانشگاه های امام صادق (ع) و صنعتی شریف)
- کرسی یک جایگاه ثابت با دو هدف: وقتی از کرسی یاد می‌شود منظور ما یک جایگاه ثابت است در دانشگاه یا نظام‌های علمی دیگر در کشور است كه دو هدف را دنبال می‌کند: 1- بحث آزاد 2- جایگاهی برای ارائه نظریات صاحب نظران در رشته های مختلف (امیر حسین ترکشدوز، سردبیر سایت احیا)
- تفکیک کرسی‌ها در دو سطح:بحث آزاداندیشی را در سطحی، می‌توان مترادف با نهضت نرم افزاری و تولید علم پنداشت، اما باید در نظر داشت که آنچه از بیانات رهبر انقلاب از سال 81 تاکنون بر می‌آید، این است که کرسی‌ها حداقل در دو سطح باید تفکیک شود:
1- کرسی‌های نظریه پردازی: ارائه نظریه‌ها و اندیشه های جدید توسط متخصصین ،نقد و داوری این نظری‌ها در فضایی تخصصی.
2- کرسی‌های آزاد فکری: کرسی‌هایی که در آن دانشجویان حتی در رشته های غیر تخصصی خودشان به بیان نظرات و آرا می‌پردازند.
کرسی‌های آزاد اندیشی را می‌توان به عنوان یک حلقه واسط بین کرسی‌های نظریه پردازی و آزاد فکری در نظر گرفت که لزوما حرف نویی در آن مطرح نمی‌شود، اما متخصصین یک رشته به واکاوی نظرات و آرا مختلف می‌پردازند و بیشتر در سطح استادان مطرح است، هر چند مخاطبان آن سایر حوزویان و دانشگاهیان نیز هستند، در فضای این کرسی‌ها بسترهای تولید علم ایجاد خواهد شد و پلی زده می‌شود بین فضای بحث دانشجویی و فضای نظریه پردازی. (افشین میرزایی، دانشجوی کارشناسی صنایع دانشگاه صنعتی شریف)
- در خصوص جایگاه کرسی‌ها، کرسی‌ها از یک نظر دو نوع هستند؛ کرسی‌های علمی و کرسی‌های ترویجی.
کرسی‌های علمی منظور جلساتی است که برای دفاع و داوری راجع به یک نظر جدید، چه ایجابی چه سلبی، تحت حمایت از کرسی‌های نظریه پردازی و در چهار چوب فرآیند مصوب تشکیل می‌شود و کرسی‌های ترویجی صرفا جنبه ترویجی دارد و بیشتر برای نشاط علمی و ایجاد فضای باز برای ارائه نظرات رقیب و مخالف و متفاوت تشکیل می‌شود و آثار حقوقی بر آن مترتب نیست. مسائل کرسی‌های نظریه پردازی نه نشانه سیاسی داشته و نه مقصد سیاسی دارد. این یک کار علمی است برای توسعه علم، تولید معرفت و استقلال علمی کشور. (حجت الاسلام علی اکبر رشاد، موسس و رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی)
تفاوت معنایی اصطلاحات با یکدیگر + ویژگی هر یک از آنها
- کرسی‌های آزاداندیشی مجالی برای ارائه نظرات مخالف و مغایر و متفاوت با نظرات شایع و رایج: کرسی‌های آزاداندیشی به آن نشست‌هایی می‌گویند که افراد برای اظهارنظرهای غیر متعارف خودشان در حضور جمع نخبه تشکیل می‌دهند. آنجا بنا نیست که داوری شود و امتیاز داده شود و رتبه تعیین شود (برخلاف کرسی‌های نظریه پردازی)، بلکه مجالی است برای ارائه نظرات مخالف و مغایر و متفاوت با نظرات شایع و رایج. (حجت الاسلام علی اکبر رشاد، موسس و رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی)
- کرسی آزاد اندیشی یعنی برگزاری نشست‌های گفت‌وگو محور: کرسی‌های آزاد اندیشی غیر از کرسی‌های نظریه پردازی است. صاحب نظریه می‌خواهد حرف جدیدی بزند و گرهی را باز کند، ولی در کرسی‌های آزاداندیشی فرد نمی‌خواهد یک نظریه جدیدی ارائه بدهد و این کرسی‌ها بیشتر مباحثه وگفت‌وگو هستند برای روشن شدن حقایق. (عبدالحسین خسرو پناه، رئیس موسسه حکمت و فلسفه ایران)
- کرسی آزاداندیشی یعنی در جامعه نهادها و ساختارهایی داشته باشیم که در آنها مباحث چالشی مطرح شود و به نتایج قابل استفاده ای برای جامعه برسیم. (وحید جلیلی، سردبیر نشریه راه)
- نظریه پردازی وقتی معنا دارد که فرد بعد از مدت زیادی که کار فکری انجام داده است و به نظریه خاصی رسیده است، اكنون نظریه‌اش را در بین اساتید و صاحب نظران مطرح کند، ولی بحث آزاد اندیشی حالتی است که در آن همه اعم از استاد و دانشجو می‌توانند در حوزه های علوم انسانی و مسائل اعتقادی و سیاسی، طرح موضوع و ایده کنند. (محمد صادق کوشکی، عضو هیئت علمی دانشگاه خواجه نصیر)
- کرسی‌های نظریه پردازی یک بحث عمیق علمی- فلسفی ست که نیازهای ما را در حوزه بومی رفع می‌کند و یک واکنش فعال است نسبت به حجم گسترده ای از نظریات ترجمه ای در فضای علمی کشور خاصه حوزه علوم انسانی. (دکتر وحید یامین پور، مجری –کارشناس برنامه های تلویزیون)
- نظریه پردازی خیلی به علم و تولید علم نزدیک است، اما آزاداندیشی خیلی به روشنفکری نزدیک می‌شود؛ روشنفکری فضایی دارد که شما نقد وضع موجود را می‌کنید. (حسن عباسی، رئیس مرکز بررسی‌های دکترینال امنیت بدون مرز)
- 5 مشخصه کرسی‌های آزد فکری با توجه به بیانات رهبری (در جمع اساتید دانشگاه‌ها و نخبگان علمی) مبنی بر ایجاد کرسی‌های آزاد فکری معرفتی و سیاسی در دانشگاها، 5 مشخصه می‌توان برای این کرسی‌ها برشمرد:
- دانشجویی است (چند نفر دانشجو بروند حرف همدیگر را نقد کنند با همدیگر مجادله کنند از کارهایی که باید در زمینه مسائل گوناگون اجتماعی، سیاسی و علمی انجام گیرد میدان دادن به دانشجوست برای اظهار نظر/ حضرت آیه الله خامنه ای)
- تاکنون وجود نداشته است و منظور مناظرات رایج کنونی نیست (شما کرسی آزاد فکری سیاسی را، کرسی آزاد فکری معرفتی را تو همین دانشگاه تهران، تو همین دانشگاه شریف و همین دانشگاه امیر کبیر بوجود بیاورید/ حضرت آیه الله خامنه ای)
- غیر تخصصی است یا بهتر بگویم لزوما تخصصی نیست (از سه مصداقی که رهبری اشاره کردند دوتایشان دانشگاه صنعتی بودند؛ یعنی کرسی آزاد فکری معرفتی و سیاسی در دانشگاه صنعتی)
- از ضایعات کشیده شدن مسائل فکری به محیط‌های عمومی جلوگیری می‌کند (اگر در محیط‌های خاص، محیط‌های آزاداندیشی و آزاد فکری مسائل تخصصی، مسائل فکری، مسائل چالش برانگیز مطرح بشود مطمئنا ضایعات کمتر پیش خواهد آمد/حضرت آیه الله خامنه ای)
- در کل فضای عقلانی و بحث منطقی را بوجود می‌آورد و موجب روشن شدن حقیقت می‌شود (حق آنجا خودش را نمایان خواهد کرد، حق این جوری نمایان نمی شود که کسی یک انتقادی را پرتاب بکند. این جوری که حق درست فهمیده نمی‌شود/حضرت آیه الله خامنه ای) (افشین میرزایی، دانشجوی کارشناسی صنایع دانشگاه صنعتی امیرکبیر)
معنای کرسی‌های آزاد اندیشی در حوزه علمیه:
در حوزه علمیه کرسی‌های آزاداندیشی؛ یعنی همین دروس خارج از فقه و اصول وجود دارد. در آنجا شخص واقعا چیزی که به نظرش می‌آید ارائه می‌دهد و محیط هم محیط نقد است یعنی این انتظار هست که ایشان در مقابل سوالی که طلبه‌ها از او می‌پرسند بتواند سند ارائه بدهد و پاسخگو باشد. (محمد علی حیدری، استاد دانشگاه)/ وجود محیط اخلاقی در حوزه این امکان را فراهم می‌کند که زمینه های گسترش کرسی‌های آزاد اندیشی راحت‌تر فراهم شود. (بیانات در دیدار اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های استان سمنان 18/8/85) چرا این کرسی‌های آزاداندیشی در قم تشکیل نمی‌شود؟ چه اشکالی دارد؟ حوزه‌های علمیه ما، همیشه مرکز و مهد آزاداندیشی علمی بوده و هنوز که هنوز است، ما افتخار می‌کنیم و نظیرش را نداریم در حوزه‌های درسی غیر حوزه علمیه که شاگرد پای درس به استاد اشکال کند، پرخاش کند و استاد از او استشمام دشمنی و غرض و مرض نکند. طلبه آزادانه اشکال می‌کند، هیچ ملاحظه استاد را هم نمی‌کند. استاد هم مطلقا از این رنج نمی‌برد و ناراحت نمی‌شود؛ این خیلی چیز مهمی است. خب، این مال حوزه ماست. در حوزه‌های علمیه ما، بزرگانی وجود داشته‌اند که هم در فقه سلیقه‌ها و مناهج گوناگونی را می‌پیمودند و هم در برخی از مسائل اصولی‌تر، فیلسوف بود، عارف بود، فقیه بود، این‌ها در کنار هم زندگی می‌کردند، با هم کار می‌کردند سابقه حوزه‌های ما این جوری است ...(بیانات در دیدار جمعی از اساتید، فضلا، مبلّغان و پژوهشگران حوزه‌های علمیه کشور8/9/86)