به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، حرکت در مسیر قوی شدن ایران و دانش‌بنیان شدن صنعت نفت و گاز با محوریت تحول تکنولوژیک و خودکفایی در فرآیند تولید در حال طی شدن است.
مسیر حرکت صنعت نفت و گاز به سمت دانش‌بنیان شدن و تحقق بومی‌سازی و خودکفایی فناورانه، زمینه نوآوری‌های صنعتی، تقویت خوداتکایی و تقویت رقابت جهانی در صنعت نفت و گاز را فراهم کرده است و به باور کارشناسان برای رسیدن به یک ایران قوی فعال در بازار‌های جهانی نفت و گاز و محصولات زنجیره ارزش این صنعت مهم باید به سمت استفاده از تمامی ظرفیت‌های شرکت‌های توانمند داخلی در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان حرکت کنیم، چراکه این اقدام موجب تحولات راهبردی فناوری‌محور و همچنین فناورانه خواهد شد و زمینه رشد اقتصادی پایدار و به کارگیری حداکثری از نخبگان کشور جهت پیشرفت مستمر کشور را فراهم خواهد کرد.
صنعت نفت و گاز ایران به عنوان پیشتاز در حوزه تولید بار اول و بومی‌سازی تجهیزات و فناوری و پیشی گرفتن از سایر بخش‌های داخل کشور مطرح شده است. این موقعیت رتبه اول نشان دهنده تعهد این صنعت به کاهش وابستگی به واردات خارجی، پرورش قابلیت‌های تولید داخلی و تقویت خودکفایی فناوری است. با کاتالیز کردن بومی‌سازی تجهیزات و فناوری حیاتی، این صنعت به دنبال تقویت انعطاف پذیری عملیاتی خود، به حداقل رساندن وابستگی‌های خارجی و افزایش ظرفیت صنعتی بومی‌اش است. در همین رابطه صنعت نفت و گاز در زمینه همکاری با دانش‌بنیان‌ها ذیل سازوکار تولید بار اول برای دومین سال پیاپی، گوی رقابت را از دیگر دستگاه‌های اجرایی و دیگر وزارتخانه‌ها ربوده و با بومی سازی محصولات و خدمات مورد نیاز کشور حدود ۴۰۰ میلیون دلار صرفه جویی ارزی کرده است. در سال جاری صنعت نفت و گاز کشور تا نیمه آبان ماه امسال قرارداد اجرای ۵۱ طرح «تولید بار اول» را با سازندگان داخلی و شرکت‌های دانش‌بنیان امضا کرده است که از بین این پروژه‌ها، تعدادی از آن‌ها نیز به اتمام رسیده که حدود ۴۰۰ میلیون کاهش ارزبری نیز داشته است.
پشتوانه این محرک بومی‌سازی در شبکه‌ای قوی از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه تولید بار اول نهفته است که مهارت‌های نوآورانه‌شان باعث افزایش قرارداد‌های بومی‌سازی و تولید بار اول در صنعت شده است. این شرکت‌های راهبردی دانش‌بنیان فعال در حوزه تولید بار اول به‌عنوان پایه‌های اصلی در زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز عمل می‌کنند و فناوری‌های پیشرفته، متدولوژی‌های جدید و بومی‌سازی تجهیزات را در بخش‌های مختلف عملیاتی صنعت وارد می‌کنند. حجم گسترده قرارداد‌های بومی‌سازی با این شرکت‌های دانش‌بنیان نشان‌دهنده استقبال بسیار بالای صنعت نفت و گاز از داخلی‌سازی نوآوری است و نشان‌دهنده تغییر محوری به سمت پارادایم‌های تولید متکی به خود است. همچنین تأثیر تجمعی حضور بیش از ۶۵۰ شرکت دانش بنیان که به طور فعال در بخش‌های مختلف زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز درگیر هستند، قابل توجه است. مشارکت پویا بر نقش محوری آن‌ها در افزایش کارایی تولید، افزایش چابکی عملیاتی و تکمیل زنجیره ارزش صنعت تأکید می‌کند. این شرکت‌ها در هدایت نوآوری، اصلاح فرآیند‌های عملیاتی و تقویت مزیت رقابتی صنعت از طریق حضور متنوع و چابک خود در سراسر زنجیره ارزش نقش اساسی دارند.
بهره‌گیری از توانمندی‌های شرکت‌های دانش بنیان نیز در تقویت فرآیند‌های استخراج نفت و گاز و کاهش هدر رفت در سیستم‌های توزیع مؤثر است. در طول سال گذشته، استفاده از این ظرفیت‌های مهم شرکت‌های دانش‌بنیان منجر به کاهش ۳۰ درصدی در سوزاندن گاز مشعل شده که نمونه‌ای از نقش کلیدی دانش، فناوری و نوآوری بومی در افزایش بهره‌وری صنعتی و در عین حال به حداقل رساندن عدم النفع اقتصادی است.
بهره‌برداری از ایرانی‌ترین پالایشگاه و پتروشیمی الفین ایرانی در سال ۱۴۰۲
نمونه بارز این تلاش مشترک بین مهم‌ترین پالایشگاه گاز ایران و تعداد زیادی از شرکت‌های دانش بنیان متنوع در حوزه‌های مختلف را در ایرانی‌ترین پالایشگاه گازی کشور دیدیم که در سال جاری افتتاح شد و این پالایشگاه، پالایشگاه فاز ۱۴ پارس جنوبی است. همچنین ساخت و بهره‌برداری از پتروشیمی «الفین گچساران» به عنوان شاهدی دیگر بر حرکت مهم صنعت نفت و گاز کشور به سمت خودکفایی و اتکا بر تولید داخل در حوزه تجهیزات و فناوری تولید است. این پروژه با توجه به اینکه بخش بزرگی از زیرساخت‌ها و فناوری آن منشأ ایرانی دارد و منبع آن داخلی است، مظهر حرکت صنعت به سمت تقویت خودکفایی، پرورش قابلیت‌های بومی‌سازی تجهیزات راهبردی و فناورانه و همچنین به حداقل رساندن اتکا و وابستگی در صنعت نفت و گاز به خارج است.
گسترش بازار‌های جهانی
شرکت‌های دانش‌بنیان با موفقیت در حوزه بومی‌سازی تجهیزات راهبردی و فناوری‌های گلوگاهی، آماده صادرات خدمات فنی و مهندسی بومی شده خود هستند تا به سمت بازسازی پالایشگاه‌های مستهلک شده در کشور‌های مختلف دنیا حرکت کنند و علاوه بر درآمدزایی حاصل از صادرات این خدمات فنی و مهندسی، امکان توسعه صادرات نفت خام ایران را نیز خواهند داشت. این بازارسازی مهم و کلید نشان‌دهنده یک محور استراتژیک به سمت قرار دادن تخصص ایران به‌عنوان یک دارایی جهانی، بهره‌گیری از قابلیت‌های دانش‌بنیان برای توسعه بازار‌های در دسترس صنعت نفت و گاز ایران و همچنین تقویت نفوذ جهانی کشور در عرصه نفت و گاز است. مسیر حرکت صنعت نفت و گاز به سمت دانش‌بنیان شدن و تحقق بومی‌سازی و خودکفایی فناورانه، بسیار مهم و کلیدی است که زمینه نوآوری‌های صنعتی، تقویت خوداتکایی و تقویت رقابت جهانی در صنعت نفت و گاز را فراهم خواهد آورد. جهت رسیدن به یک ایران قوی فعال در بازار‌های جهانی نفت و گاز و محصولات زنجیره ارزش این صنعت مهم باید به سمت استفاده از تمامی ظرفیت‌های شرکت‌های توانمند داخلی در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان برویم و این اقدام موجب تحولات بزرگ تکنولوژی محور و همچنین فناورانه خواهد شد و زمینه رشد اقتصادی پایدار و به کارگیری حداکثری از نخبگان کشور جهت پیشرفت مستمر کشور را فراهم خواهد کرد.
پیشرفت اقتصادی کشور با حرکت به سوی صنعت نفت و گاز دانش‌بنیان
مهدی هاشم‌زاده، کارشناس انرژی در رابطه با اهمیت حرکت به سمت دانش‌بنیان شدن صنعت نفت و گاز کشور به «جوان» می‌گوید: صنعت نفت و گاز نقش مهمی در اقتصاد جهانی ایفا و منابع انرژی و بخش‌های مختلف کالا‌های مصرفی در دنیا را تأمین می‌کند. در سال‌های اخیر، تغییر قابل توجهی به سمت شیوه‌های دانش محور در صنعت، با تمرکز بر تحول فناوری و خودکفایی در فرآیند تولید، صورت گرفته است. این تغییر به دلیل حضور فعال شرکت‌های دانش بنیان نفت است که به بهبود کارایی تولید و تکمیل زنجیره ارزش کمک می‌کند.»
وی می‌افزاید: «صنعت نفت و گاز ایران طی سالیان اخیر به خصوص بعد از روی کار آمدن دولت سیزدهم پیشرو در بومی‌سازی تجهیزات و فناوری در میان صنایع مختلف در بسیاری از کشور‌ها بوده است. این تلاش بومی‌سازی با هدف کاهش وابستگی به واردات خارجی و افزایش خودکفایی انجام می‌شود. در شرایط ایران، صنعت نفت و گاز به نقاط عطف قابل توجهی در بومی‌سازی دست یافته است. از نظر بومی‌سازی تجهیزات و فناوری بین صنایع مختلف کشور رتبه اول را دارد. این دستاورد نشان دهنده تعهد صنعت به توسعه قابلیت‌های داخلی و پرورش اکوسیستم دانش‌بنیان است.»
این کارشناس انرژی با اشاره به این نکته که بیشترین حجم قرارداد‌های حوزه تولید بار اول جهت بومی‌سازی تجهیزات از سوی شرکت‌های دانش بنیان در صنعت نفت انجام شده است، می‌گوید: «یکی از عوامل کلیدی تحول این صنعت، انعقاد قرارداد‌های بومی‌سازی با شرکت‌های دانش بنیان بوده است. این قرارداد‌ها انتقال فناوری و دانش فنی این شرکت‌ها به صنعت نفت و گاز را تسهیل می‌کند. صنعت نفت و گاز ایران شاهد بیشترین حجم قرارداد‌های داخلی‌سازی با شرکت‌های دانش بنیان در سازوکار تولید اولین بار بوده است. این مکانیسم همکاری بین شرکت‌های مستقر و استارت‌آپ‌های دانش‌بنیان، ارتقای نوآوری و توسعه فناوری‌های پیشرفته را تشویق می‌کند.»
هاشم‌زاده تصریح می‌کند: «صنعت نفت و گاز ایران شاهد مشارکت فعال بیش از ۶۵۰ شرکت دانش بنیان در حوزه‌های مختلف زنجیره ارزش بوده است. این شرکت‌ها نقش تعیین کننده‌ای در بهبود کارایی تولید و تکمیل زنجیره ارزش ایفا کرده‌اند. به عنوان مثال، ایرانی‌ترین پالایشگاه گاز ایران که در فاز ۱۴ پارس جنوبی قرار دارد، با همکاری شرکت‌های دانش بنیان مختلف و متعدد فعالیت می‌کند. این همکاری منجر به ساخت و بهره‌برداری موفق این پالایشگاه شده که بخش قابل توجهی از تجهیزات و فناوری آن ایرانی و بومی شده است.»
وی در پایان ادامه می‌دهد: «علاوه بر بومی‌سازی تجهیزات و فناوری، شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران به صادرات خدمات فنی و مهندسی بومی‌سازی نیز می‌پردازند. این خدمات با هدف بازسازی پالایشگاه‌های مستهلک شده و توسعه صادرات نفت خام ایران انجام می‌شود. شرکت‌های دانش‌بنیان با بهره‌گیری از تخصص و فناوری‌های پیشرفته خود به افزایش کارایی و پایداری صنعت نفت و گاز و در عین حال گسترش دامنه جهانی آن کمک می‌کنند. حوزه دیگری که شرکت‌های دانش بنیان در آن سهم قابل توجهی داشته‌اند، بهبود استخراج نفت و گاز و کاهش هدررفت در سیستم توزیع است. این شرکت‌ها با به کارگیری تخصص و راهکار‌های نوآورانه خود، میزان سوخت گاز فلر را با موفقیت کاهش داده‌اند. تنها در سال گذشته، کاهش ۳۰ درصدی در میزان سوخت گاز مشعل وجود داشته که نشان دهنده تعهد صنعت به پایداری زیست محیطی و بهینه‌سازی منابع است.»
نقش محوری شرکت‌های فناور دانش بنیان در افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز ایران
حمید بهزادی‌بخش، کارشناس حوزه سیاستگذاری اقتصادی با اشاره به اهمیت حضور شرکت‌های دانش‌بنیان به «جوان» می‌گوید: «حضور شرکت‌های فناور و دانش بنیان در صنعت نفت و گاز ایران در سال‌های اخیر اهمیت روزافزونی یافته است. این شرکت‌ها با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته و راه‌حل‌های نوآورانه، نقش مهمی در افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز داشته‌اند.» وی می‌افزاید: «ایران در سال ۱۴۰۲ شاهد تحولات چشمگیری در صنعت نفت و گاز خود بود. تجارت نفت خام این کشور رشد قابل توجهی را تجربه کرد و تولید روزانه آن به بیش از ۵/۳ میلیون بشکه در روز رسید. ایران همچنین جایگاه خود را به عنوان سومین تولیدکننده بزرگ در اوپک به دست آورد که نشان دهنده نفوذ فزاینده خود در بازار جهانی نفت است.» این کارشناس حوزه سیاستگذاری اقتصادی در رابطه با پیشرفت‌های تکنولوژیکی و پیمانکاران داخلی در افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز می‌گوید: «یکی از نقاط عطف قابل توجه در صنعت نفت و گاز ایران، تکمیل موفقیت آمیز فاز ۱۱ میدان گازی پارس جنوبی بود. با وجود تأخیر ۲۴ ساله، پیمانکاران داخلی با حمایت شرکت‌های فناوری داخلی توانستند این پروژه را به بهره‌برداری برسانند. این دستاورد نه تنها نشان دهنده توانمندی‌های پیمانکاران ایرانی بود، بلکه نقش شرکت‌های دانش بنیان را در ارائه تخصص‌های فنی و راهکار‌های نوآورانه در این بخش برجسته کرد. دولت سیزدهم بر اهمیت تجارت گاز طبیعی تأکید کرده و در جهت افزایش مصرف داخلی و ظرفیت صادرات گام برداشته است. هدف ایران با تمرکز بر تکمیل زنجیره ارزش در بخش نفت و گاز است تا خود را به عنوان یک بازیگر دانش بنیان در بازار‌های انرژی جهانی و منطقه‌ای مطرح کند. این رویکرد استراتژیک پتانسیل صنعت نفت و گاز را برای تبدیل شدن به نیروی محرکه اقتصاد کشور تشخیص می‌دهد.»
وی می‌افزاید: «حضور شرکت‌های فناور و دانش بنیان در صنعت نفت و گاز ایران برای رشد، توسعه و رقابت پذیری آن در بازار جهانی انرژی بسیار مهم است. این شرکت‌ها فناوری‌های پیشرفته، تخصص محلی و راه‌حل‌های نوآورانه را به ارمغان می‌آورند که منجر به افزایش ظرفیت تولید، افزایش کارایی و پایداری زیست‌محیطی می‌شود. ایران با تمرکز بر تبدیل شدن به یک بازیگر دانش بنیان و تکمیل زنجیره ارزش می‌تواند جایگاه خود را به عنوان یک بازیگر کلیدی در صنعت نفت و گاز تقویت و به رشد و توسعه اقتصادی کشور کمک کند.»
منبع: روزنامه جوان
ارسال نظرات