به همت جهاد دانشگاهی؛
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، به همت معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی خراسان شمالی در حاشیه نمایشگاه هفته پژوهش مناظره‌ای تحت عنوان «ضعف در پژوهش مانع اصلی تولید علوم انسانی-اسلامی است» برگزار شد. در این مناظره تیمی از سمت بسیج دانشجویی دانشگاه بجنورد و تیمی از سوی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بجنورد حاضر بودند.
احد شجاع، دانشجوی دانشگاه بجنورد ابتدا این مناظره را آغاز کرد. شجاع مقدمه‌ای درخصوص موضوع مطرح کرد و در این زمینه گفت: تولید علم و پیشرفت علمی به عنوان موتور محرکه پیشرفت همه جانبه و پایدار کشور‌ها ایفای نقش می‌کند؛ به طوری که تأثیر عمیقی در تمام حوزه‌هایی مانند اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور‌ها دارد. امروزه کشور‌های توسعه یافته یا در حال توسعه برای حفظ و ایجاد بنیان‌های توسعه یافتگی و ارتقای قدرت رقابت خود با دیگر کشور‌ها علم و فناوری را به عنوان محصول اصلی فعالیت‌های خود مورد توجه قرار می‌دهند.
این دانشجو خاطرنشان کرد: سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران به عنوان معتبرترین سند‌ای که تاکنون در راستای شناسایی و معرفی چالش‌های جدید کشور در تفکر نوین جامعه جهانی با آن روبه‌روست به تصویب رسیده. طبق این سند جامعه ایرانی در افق این چشم انداز باید دارای ویژگی‌هایی باشد.
نیاز پژوهش به هنجار‌های ارزشی نیرومند
وی سپس به دیدگاه اسلام درخصوص تولید علم اشاره کرد و افزود: تولید علم در تمدن اسلامی که به لحاظ نظری و عملی مورد توجه خاص قرار گرفته ناشی از توجه اسلام به علم و تمدن است. علم برای رشد و بالندگی نیازمند یک نظام ارزشی و فرهنگی علمی سازگار و هماهنگ با آن است. بدون وجود هنجار‌های ارزشی نیرومند در زمینه‌های مسائل اجتماعی و فرهنگی تولید دانش ممکن نیست. برای تولید دانش نیازمند به داشتن فرهنگ تحقیق و پژوهش هستیم.
شجاع در ادامه به مشکلات پیش روی پژوهش در ایران اشاره کرد و بیان داشت: در فرهنگ علمی پژوهشی ایران، عواملی نظیر نامتناسب بودن وضعیت معیشتی و سطح زندگی پژوهشگران با توجه به جایگاه رفیع تحقیق، نبود روحیه خلاق و جستجو و پرسشگر در فرهنگ عمومی کشورو عدم روحیه کار جمعی و بها دادن بیشتر به فردگرایی نسبت به تولید جمعی از نقاط ضعف فرهنگی علمی پژوهشی کشور است.
این دانشجو در پایان بخش ابتدایی صحبت‌های خود تدارک مشوق‌هایی ازقبیل تسهیل روند اداری تصویب طرح‌های پژوهشی و پرداخت بودجه برای افزایش انگیزه پژوهشی در تولید علوم انسانی-اسلامی برای پژوهشگران و تدوین سازوکار‌های حقوقی برای تامین و حفظ حقوق معنوی و مادی نخبگان را از مواردی دانست که میتواند به ترویج پژوهش علوم اسلامی منجر شود.
ضعف در پژوهش معلول است/ علوم انسانی تولیدی ما کاربردی نیست
نوید یوسف نیا، دبیر انجمن اسلامی دانشگاه علوم پزشکی بجنورد مناظره را با بیان تعاریفی از علوم اسلامی ادامه داد و گفت: در یک تعریف آورده شده است که علم دینی علمی است که عالمانش متدین باشند و یا در تعریف دیگر علمی که از خطوط قرمر دین عبور نکند را علم دینی می‌گویند. علمی که بر اساس عقل و منطق نیست و بر اساس متون دینی ایجاد شده از دیگر تعاریف علم دینی به شمار می‌آید.
یوسف نیا ادامه داد: در رابطه علم و دین سه نوع دیدگاه وجود دارد. یک دیدگاه رابطه این دو را مثبت می‌داند. در این دیدگاه مشاهبت‌ها را پیدا و روی آن تمرکز می‌کنند. دیدگاه دیگر به تعارض این دو می‌پردازد. دیدگاه سوم این دو را مجزا می‌دانند و معتقدند بین علم و دین نه رابطه‌ی تعارضی وجود دارد و نه رابطه‌ی مثبت لذا از یکدیگر تفکیک هستند.
این دانشجو در ادامه موانع موجود در راه تولید علوم انسانی را برشمرد و گفت: موانع را می‌توانیم در سه سطح بررسی کنیم. اولین سطح، شناختی و محتوایی است؛ سطح دوم افراد درگیر در این علوم هستند و سطح سوم ساختار‌های پژوهشی در راستای اسلامی سازی است که این ساختار با مشکل مواجه است. به نظر ما ایراد اساسی در سطح اول بوده، اما گزاره مناظره، اولویت سوم را از ما خواسته است لذا معتقدیم علل پژوهشی معلول هستند.
وی در پایان این بخش از سخنانش گفت: مطالعات ما در حوزه علوم انسانی-اسلامی کاربردی نیست. در این حوزه باید روش خود را تفصیلی و تجربی کنیم آنگاه دین باید در این حوزه قرار بگیرد. باید آموزه‌های دینی آزمون پذیر شود تا بتوانیم میزان کارایی آن را بسنجیم.
نباید علوم دینی منحصر به فقه شود/ علوم انسانی نتوانسته انتظارات را برآورده کند
مهدی علیپور، دیگر دانشجوی مناظره کننده علل ضعیف بودن پژوهش در حوزه علوم انسانی-اسلامی را تشریح کرد و گفت: اولین مانع ضعیف بودن علوم انسانی-اسلامی در حوزه پژوهش این است که علوم دینی را منحصر و منفرد به حوزه فقه کنیم و کمتر از حوزه‌هایی مانند اخلاق، علوم تجربی، علوم روانشناختی و علوم مرتبط با توسعه لازم استفاده کنیم.
علیپور خاطرنشان کرد: نقدی که به حوزه‌های علمیه در تولید علوم انسانی وارد است این است که دغدغه چندانی نسبت به تولید دانش‌هایی مانند دانش هنر و رشته‌های تخصصی دیگر از فقه وجود ندارد؛ در حالی که می‌توان در با رویکرد تلفیقی در حوزه‌هایی مانند مسائل اخلاقی، اجتماعی، فرهنگی و هنری تولید علوم انسانی-اسلامی را تقویت بخشید.
این دانشجو ادامه داد: علوم انسانی اکنون نتوانسته است نیاز‌های حال حاضر را برآورده سازد و پاسخگوی نظام جامعه تحول توسعه‌ای کشور باشد.
اسلامی سازی علوم انسانی تلاش‌های عمیقی می‌طلبد
وی افزود: ایراد بعدی آن است که در تولید علم به شخص‌های دانشی تکیه داریم و عملا رویکرد نهادی یا سازمانی در تولید علوم انسانی در کشور آن طور که باید باشد نیست. در کشور ما بخش آموزش مقدم بر بخش پژوهش و تحقیق است. اسلامی سازی علوم انسانی تلاش‌های اجتهادی و تحصیلی عمیقی را می‌طلبد و صرف اضافه کردن آیات و روایات به منابع غربی، آن‌ها را اسلامی نمی‌سازد و کار باید جهادی باشد.
علما وارد جزئیات علوم نمی‌شوند
عطایی، عضو دیگر تیم انجمن اسلامی بود که سخنان خود را اینگونه شروع کرد: حتما نیازی نیست دین و علم در یک راستا باشند و حتی گاهی دیده ایم که دین مانع پیشروی علم شده است و لذا لزومی در ارتباط این دو نیست.
عطایی ادامه داد: یکی از مشکلات اصلی ما در علوم انسانی-اسلامی این است که چهارچوب‌هایی تعیین می‌شود. بسیاری از علمای ما ترجیح می‌دهند وارد جزئیات علم نشوند و به صورت تئوریک یک سری مطالب را بیان می‌کنند.
بی توجهی آموزش و پرورش به علوم اسلامی
شجاع بار دیگر سخنان خود را آغاز و این بار از نظام آموزش و پرورش کشور انتقاد کرد و گفت: نظام آموزشی ما اکنون به علوم اسلامی توجهی ندارد و به دنبال سند‌هایی مانند ۲۰۳۰ است؛ اما در حالی که باید آموزش و پرورش در تولید علوم اسلامی پیشرو باشد خودش علیه اسلام عمل می‌کند.
این فعال دانشجویی تاکید کرد: ابتدا باید شرایطی فراهم شود تا به علوم اسلامی دست پیدا کنیم. اما اکنون این شرایط مهیا نیست. دانشگاه‌ها و حوزه‌ها باید اقدامات خود را مکمل کنند تا بتوانند پیشروی بیشتری داشته باشند.
یوسف نیا در پایان گفت: علوم انسانی-اسلامی گنگ است و باعث می‌شود پژوهش در آن گم شود. همچنین در دین گزاره را از پیش اثبات شده می‌دانیم و سعی داریم برای آن دلایلی بیاوریم که این امر آسیب زا است. نتیجه تحقیقات علوم اسلامی کنونی غیرکاربردی است و باید اصلاح شود.
احد شجاع، دانشجوی دانشگاه بجنورد ابتدا این مناظره را آغاز کرد. شجاع مقدمه‌ای درخصوص موضوع مطرح کرد و در این زمینه گفت: تولید علم و پیشرفت علمی به عنوان موتور محرکه پیشرفت همه جانبه و پایدار کشور‌ها ایفای نقش می‌کند؛ به طوری که تأثیر عمیقی در تمام حوزه‌هایی مانند اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور‌ها دارد. امروزه کشور‌های توسعه یافته یا در حال توسعه برای حفظ و ایجاد بنیان‌های توسعه یافتگی و ارتقای قدرت رقابت خود با دیگر کشور‌ها علم و فناوری را به عنوان محصول اصلی فعالیت‌های خود مورد توجه قرار می‌دهند.
این دانشجو خاطرنشان کرد: سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران به عنوان معتبرترین سند‌ای که تاکنون در راستای شناسایی و معرفی چالش‌های جدید کشور در تفکر نوین جامعه جهانی با آن روبه‌روست به تصویب رسیده. طبق این سند جامعه ایرانی در افق این چشم انداز باید دارای ویژگی‌هایی باشد.
نیاز پژوهش به هنجار‌های ارزشی نیرومند
وی سپس به دیدگاه اسلام درخصوص تولید علم اشاره کرد و افزود: تولید علم در تمدن اسلامی که به لحاظ نظری و عملی مورد توجه خاص قرار گرفته ناشی از توجه اسلام به علم و تمدن است. علم برای رشد و بالندگی نیازمند یک نظام ارزشی و فرهنگی علمی سازگار و هماهنگ با آن است. بدون وجود هنجار‌های ارزشی نیرومند در زمینه‌های مسائل اجتماعی و فرهنگی تولید دانش ممکن نیست. برای تولید دانش نیازمند به داشتن فرهنگ تحقیق و پژوهش هستیم.
شجاع در ادامه به مشکلات پیش روی پژوهش در ایران اشاره کرد و بیان داشت: در فرهنگ علمی پژوهشی ایران، عواملی نظیر نامتناسب بودن وضعیت معیشتی و سطح زندگی پژوهشگران با توجه به جایگاه رفیع تحقیق، نبود روحیه خلاق و جستجو و پرسشگر در فرهنگ عمومی کشورو عدم روحیه کار جمعی و بها دادن بیشتر به فردگرایی نسبت به تولید جمعی از نقاط ضعف فرهنگی علمی پژوهشی کشور است.
این دانشجو در پایان بخش ابتدایی صحبت‌های خود تدارک مشوق‌هایی ازقبیل تسهیل روند اداری تصویب طرح‌های پژوهشی و پرداخت بودجه برای افزایش انگیزه پژوهشی در تولید علوم انسانی-اسلامی برای پژوهشگران و تدوین سازوکار‌های حقوقی برای تامین و حفظ حقوق معنوی و مادی نخبگان را از مواردی دانست که میتواند به ترویج پژوهش علوم اسلامی منجر شود.
ضعف در پژوهش معلول است/ علوم انسانی تولیدی ما کاربردی نیست
نوید یوسف نیا، دبیر انجمن اسلامی دانشگاه علوم پزشکی بجنورد مناظره را با بیان تعاریفی از علوم اسلامی ادامه داد و گفت: در یک تعریف آورده شده است که علم دینی علمی است که عالمانش متدین باشند و یا در تعریف دیگر علمی که از خطوط قرمر دین عبور نکند را علم دینی می‌گویند. علمی که بر اساس عقل و منطق نیست و بر اساس متون دینی ایجاد شده از دیگر تعاریف علم دینی به شمار می‌آید.
یوسف نیا ادامه داد: در رابطه علم و دین سه نوع دیدگاه وجود دارد. یک دیدگاه رابطه این دو را مثبت می‌داند. در این دیدگاه مشاهبت‌ها را پیدا و روی آن تمرکز می‌کنند. دیدگاه دیگر به تعارض این دو می‌پردازد. دیدگاه سوم این دو را مجزا می‌دانند و معتقدند بین علم و دین نه رابطه‌ی تعارضی وجود دارد و نه رابطه‌ی مثبت لذا از یکدیگر تفکیک هستند.
این دانشجو در ادامه موانع موجود در راه تولید علوم انسانی را برشمرد و گفت: موانع را می‌توانیم در سه سطح بررسی کنیم. اولین سطح، شناختی و محتوایی است؛ سطح دوم افراد درگیر در این علوم هستند و سطح سوم ساختار‌های پژوهشی در راستای اسلامی سازی است که این ساختار با مشکل مواجه است. به نظر ما ایراد اساسی در سطح اول بوده، اما گزاره مناظره، اولویت سوم را از ما خواسته است لذا معتقدیم علل پژوهشی معلول هستند.
وی در پایان این بخش از سخنانش گفت: مطالعات ما در حوزه علوم انسانی-اسلامی کاربردی نیست. در این حوزه باید روش خود را تفصیلی و تجربی کنیم آنگاه دین باید در این حوزه قرار بگیرد. باید آموزه‌های دینی آزمون پذیر شود تا بتوانیم میزان کارایی آن را بسنجیم.
نباید علوم دینی منحصر به فقه شود/ علوم انسانی نتوانسته انتظارات را برآورده کند
مهدی علیپور، دیگر دانشجوی مناظره کننده علل ضعیف بودن پژوهش در حوزه علوم انسانی-اسلامی را تشریح کرد و گفت: اولین مانع ضعیف بودن علوم انسانی-اسلامی در حوزه پژوهش این است که علوم دینی را منحصر و منفرد به حوزه فقه کنیم و کمتر از حوزه‌هایی مانند اخلاق، علوم تجربی، علوم روانشناختی و علوم مرتبط با توسعه لازم استفاده کنیم.
علیپور خاطرنشان کرد: نقدی که به حوزه‌های علمیه در تولید علوم انسانی وارد است این است که دغدغه چندانی نسبت به تولید دانش‌هایی مانند دانش هنر و رشته‌های تخصصی دیگر از فقه وجود ندارد؛ در حالی که می‌توان در با رویکرد تلفیقی در حوزه‌هایی مانند مسائل اخلاقی، اجتماعی، فرهنگی و هنری تولید علوم انسانی-اسلامی را تقویت بخشید.
این دانشجو ادامه داد: علوم انسانی اکنون نتوانسته است نیاز‌های حال حاضر را برآورده سازد و پاسخگوی نظام جامعه تحول توسعه‌ای کشور باشد.
اسلامی سازی علوم انسانی تلاش‌های عمیقی می‌طلبد
وی افزود: ایراد بعدی آن است که در تولید علم به شخص‌های دانشی تکیه داریم و عملا رویکرد نهادی یا سازمانی در تولید علوم انسانی در کشور آن طور که باید باشد نیست. در کشور ما بخش آموزش مقدم بر بخش پژوهش و تحقیق است. اسلامی سازی علوم انسانی تلاش‌های اجتهادی و تحصیلی عمیقی را می‌طلبد و صرف اضافه کردن آیات و روایات به منابع غربی، آن‌ها را اسلامی نمی‌سازد و کار باید جهادی باشد.
علما وارد جزئیات علوم نمی‌شوند
عطایی، عضو دیگر تیم انجمن اسلامی بود که سخنان خود را اینگونه شروع کرد: حتما نیازی نیست دین و علم در یک راستا باشند و حتی گاهی دیده ایم که دین مانع پیشروی علم شده است و لذا لزومی در ارتباط این دو نیست.
عطایی ادامه داد: یکی از مشکلات اصلی ما در علوم انسانی-اسلامی این است که چهارچوب‌هایی تعیین می‌شود. بسیاری از علمای ما ترجیح می‌دهند وارد جزئیات علم نشوند و به صورت تئوریک یک سری مطالب را بیان می‌کنند.
بی توجهی آموزش و پرورش به علوم اسلامی
شجاع بار دیگر سخنان خود را آغاز و این بار از نظام آموزش و پرورش کشور انتقاد کرد و گفت: نظام آموزشی ما اکنون به علوم اسلامی توجهی ندارد و به دنبال سند‌هایی مانند ۲۰۳۰ است؛ اما در حالی که باید آموزش و پرورش در تولید علوم اسلامی پیشرو باشد خودش علیه اسلام عمل می‌کند.
این فعال دانشجویی تاکید کرد: ابتدا باید شرایطی فراهم شود تا به علوم اسلامی دست پیدا کنیم. اما اکنون این شرایط مهیا نیست. دانشگاه‌ها و حوزه‌ها باید اقدامات خود را مکمل کنند تا بتوانند پیشروی بیشتری داشته باشند.
یوسف نیا در پایان گفت: علوم انسانی-اسلامی گنگ است و باعث می‌شود پژوهش در آن گم شود. همچنین در دین گزاره را از پیش اثبات شده می‌دانیم و سعی داریم برای آن دلایلی بیاوریم که این امر آسیب زا است. نتیجه تحقیقات علوم اسلامی کنونی غیرکاربردی است و باید اصلاح شود.
ارسال نظرات