محمدصادق مهرجو، کارشناس انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو گفت: به طور متوسط ایران در سال ۱۴۰۲، روزانه ۳.۲ میلیون بشکه نفت خام تولید کرده است که از این میزان، روزانه یک میلیون و ۷۵۰ هزار بشکه به سمت پالایشگاه‌های داخلی ارسال و مابقی برای صادرات در دسترس بوده است. یعنی ما به طور متوسط روزانه یک میلیون و ۴۵۰ هزار بشکه نفت خام برای صادرات داشتیم. عمده صادرات ما نیز به پالایشگاه‌های چین و هند انجام می‌شد.
وی ادامه داد: در این بین، راه‌های صادرات نفت خام به بازار‌های آسیا مجددا احیا شد و نیاز کشور‌های بزرگ و واردکننده نفت خام مانند چین و هند را تامین کرد؛ به خصوص کشور چین که به دلیل چشم‌انداز مثبت اقتصادی، بعد از پاندمی کرونا قصد افزایش واردات نفت خام و افزایش ظرفیت‌های پالایشی را دارد.
مهرجو درخصوص نیاز وارداتی کشور چین توضیح داد: اگر تولید روزانه نفت خام چین را به طور متوسط ۴.۲ میلیون بشکه و ظرفیت پالایشی این کشور را ۱۹.۵ میلیون بشکه در نظر بگیریم، چین روزانه نیاز به واردات ۱۵ میلیون بشکه نفت خام دارد که با توجه به تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه صادرات نفت خام روسیه و تخفیف‌هایی که این کشور مجبور است برای فروش نفت خام خود بدهد، بخش عمده‌ای از واردات نفت خام چین را به خودش اختصاص می‌دهد.
وی افزود: البته تخفیف‌های ایران با توجه کیفیت بالاتر نفت خام صادراتی ما نسبت به نفت خام روسیه، به مراتب کمتر است. از طرفی ما رقیب دیگری، چون عراق داریم که مانع تحریمی برای فروش نفت خام خود ندارد و البته تخفیفی هم بابت فروش، پرداخت نمی‌کند. از آنجا که نوع نگاه چینی‌ها و هندی‌ها به بازار واردات نفت خام صرفا استفاده از موقعیت کنونی برای تامین بیشتر و ارزان‌تر نفت خام پالایشگاه است، لذا چشم‌پوشی از این موقعیت که به سبب تحریم فروش نفت خام ایران و روسیه، فراهم کرده بسیار سخت است. به همین علت به نظر می‌رسد میزان سودی که پالایشگاه‌های نفت خام چین و هند ناشی از واردات نفت خام تخفیف‌دار ایران و روسیه (مخصوصا تخفیف‌های روسیه) دریافت می‌کند، باعث می‌شود که بتوانند ریسک‌های وارداتی را تحمل کنند و از این سود قابل توجه، صرف نظر نکنند.
این کارشناس انرژی عنوان کرد: بر اساس خبر‌هایی که وجود دارد، حتی پالایشگاه‌های نفت خام اروپایی که قبل از تحریم‌های روسیه و سقف قیمتی اعمال شده، مقصد اصلی صادرات نفت خام این کشور بوده‌اند همچنان نتوانستند از واردات نفت خام این کشور علی رغم تحریم‌های اعمال شده اتحادیه اروپا، چشم پوشی کنند و همچنان از طریق واسطه‌های خودشان واردات نفت خام تخفیف دار روسیه را ادامه می‌دهند. این سود آنقدر زیاد است که توجه شرکت‌های نفتی اروپایی را به خودش جلب کرده و این شرکت‌ها از طریق شرکت‌های کوچک واسطه‌ای، در زمینه واردات و معامله‌های محموله‌های نفت خام فعال هستند.
مهرجو با اشاره به اینکه امسال در آمریکا انتخابات برگزار خواهد شد و برای حزب دموکرات و رئیس جمهور فعلی آمریکا عدم افزایش قیمت‌های فرآورده‌های نفتی در بازار آمریکا، یکی از هدف‌های اصلی است، گفت: آمریکایی‌ها سعی می‌کنند علی رغم اعلام رسمی تحریم‌ها، در عمل سختگیری زیادی را برای تجارت کشور‌های تحت تحریم (حداقل تا موعد انتخابات) نداشته باشند تا کمبود عرضه در بازار نفت خام به خصوص باعث تلاطم قیمتی در بازار آمریکا نشود.
وی ادامه داد: از مجموع این صحبت‌ها می‌توان نتیجه گرفت که تحریم‌های آمریکا در مقطع زمانی کنونی (حداقل تا زمان انتخابات آمریکا) خیلی جدی دنبال نخواهد شد و صادرات نفت خام ما را خیلی با چالش مواجه نمی‌کند. روند تولید نفت خام در سال جدید افزایشی خواهد بود و متعاقب آن، صادرات ما هم در سطح فعلی حفظ خواهد شد و اگر چالشی از ناحیه تحریم برای صادرات ما بوجود بیاید قابل توجه نخواهد بود.
این کارشناس انرژی درمورد نگاه چین به کشور‌های تامین کننده نفت خام گفت: نحوه برخورد چین با توجه به سابقه و نوع نگاه اقتصادی که دارد، تغییر به‌خصوصی نخواهد کرد؛ چون نگاه چین به کشور‌های تامین کننده نفت خام، یک نگاه مقطعی نیست و تمایل دارد که روابط خود را با تمامی صادر کنندگان حفظ کند و البته در سبد انرژی خود، انواع نفت خام وارداتی با مشخصات مختلف داشته باشد.
مهرجو در پایان اضافه کرد: چین رابطه خوبی با عمده صادرکنندگان نفت خام در آسیا از جمله عربستان و عراق و کویت دارد و بعد از تحریم‌ها هم در قالب قرارداد ۲۵ ساله ایران، رابطه خوب و پایداری با ما برقرار کرده است. قطعا حفظ این رابطه هم به نفع آنهاست و هم قابل چشم پوشی نیست. با توجه به تخفیف‌هایی که ما برای نفت خام خود درنظر داریم، سود بیشتری هم از واردات نفت خام ما نسبت به واردات از عربستان و عراق خواهد برد؛ لذا با توجه به احتمال اعمال تحریم‌های جدید آمریکا، فکر می‌کنم که تنها خریداران ما در شرکت‌های چینی میزان چانه زنی شان را بیشتر خواهند کرد به بهانه اعمال تحریم‌های احتمالی، ولی صرف نظر کردن و یا کاهش نفت خام از ایران، بسیار بعید به نظر می‌رسد، چون هر دو طرف (هم ایران و هم چین) از این شراکت سود خواهند برد.