به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو _ فاطمه روحی، تعطیلات؛ واژ‌های است که برای بسیاری از مردم همراه با خوش‌گذرانی، دورهمی و استراحت بوده، اما برای بیماران کلمه‌ای پراز درد و نگرانی است. در همین تعطیلات اخیر دسترسی به پزشکان آنقدر سخت شده بود که حد وحساب نداشت. برخی پزشکان متخصص از دو روز قبلِ عید نوروز کار را تعطیل و تلفن همراه خود را خاموش کردند و به سفر رفتند تا خستگی یکساله را از تن بیرون کنند.
در این تعطیلات کمبود پزشک متخصص در بیمارستان‌ها ملموس و محسوس بود و این اتفاق باعث بروز مشکلات بسیاری برای خانواده‌ها شد. با خانواده یکی از بیماران که به دلیل کمبود پزشک متخصص در تعطیلات عید فطر با مشکلات زیادی روبه رو شده بود، به گفتگو نشستیم. مادر این خانواده در رابطه با نبود پزشک متخصص در بیمارستان نزدیک محل زندگی اش میگوید: در تعطیلات عید فطر به دلیل بروز بیماری در فرزندم به بیمارستان مراجعه کردیم، ولی با نبود پزشک مواجه شدیم پس از تلاش بسیار و بستری شدن کودکم، پهلوی همسرم ناگهان شروع به سوزش کرد و با مراجعه به اورژانس بیمارستان پرستار‌ها احتمال عود سنگ کلیه را دادند.
وی ادامه میدهد: همسرم به دلیل نبود پزشک معالج یا شخصی که بتواند او را سونوگرافی و نمونه‌برداری کند، سه روز درد طاقت‌فرسا را تحمل کرد تا در نهایت از شهرستان‌های کرمان به بخش مرکزی منتقل شد تا شاید در آنجا پزشک مورد نظر به تعطیلات نرفته و همسرم را معالجه کند.
این یکی از ده‌ها خانواد‌های است که چنین مشکلاتی در تعطیلات برایش رخ داده؛ قابل ذکر است این مشکلات در تعطیلات نوروز دوچندان میشود چرا که پزشکان متخصص و فوق‌تخصص از اواخر اسفند ماه کار طبابت را رها و به سفر میروند تا به قول خودشان عرق خستگی روز‌های کاری را پاک کنند، ولی نمیدانند که تعطیلات آن‌ها سرگردانی و انتظار بیماران را در پی دارد.
حوزه سلامت؛ حساس و غیرقابل تعطیل
سلامت حوز‌های است که تعطیلی نمیشناسد، زیرا مردم از لحظه دیگر خود خبر ندارند و نمیدانند چه زمانی قرار است بیمار شوند. از سوی دیگر پزشکی که این شغل را انتخاب کرده از قبل میدانست حضورش در تعطیلات الزامی است و باید در روز‌های تعطیل هم پای کار باشند. دیگر در رابطه با مطب‌ها چیزی نمیگویم، چون اگر در بیمارستان پزشک متخصص کم باشد یا حضور نداشته باشد، قطعاً در مطب‌ها به سختی می‌توان متخصص یا فوق تخصص را یافت.
با نزدیک شدن به ایام نوروز آمار حوادث نیز بیشتر میشود درنتیجه نیاز مردم هم به پزشکان متخصص افزایش می‌یابد. به گفته وزیر بهداشت، در ایام نوروز۴۷ هزار پزشک متخصص و ۴هزارو ۵۰۰ فوق‌تخصص به مردم خدمت‌رسانی کردهاند، اما با گزارش میدانی که در سطح شهر داشتیم متوجه شدیم، مردم از کمبود پزشک متخصص شاکی و گلایهمند هستند. پرسش این است چرا همیشه بین سخن مردم و مسئولان اختلاف وجود دارد؟ اگر چه پزشکان متخصص و فوق‌تخصص همانند مردم احتیاج به تعطیلات، استراحت و سفردارند، اما سلامتی و جان مردم در دست این قشر جامعه است. تحمل رنج بیماری از یک سو و ترس از نبود پزشک از سوی دیگر حال بیماران را بدتر میکند. امسال هم نتایج نظرسنجی از ۱۹۰ نماینده مجلس نشان داد؛ ۵۵ درصد از آن‌ها شکایت‌هایی از کمبود پزشک در ایام نوروز دریافت کردهاند. وزارت بهداشت با بخشنامه‌هایی مراکز درمانی و دانشگاه‌ها را موظف میکند تا درصدی از پزشکان خود را در ایام نوروز در مراکز درمانی نگه دارند، اما تجربه ثابت کرده پزشکان اغلب زیر بار اینگونه بخشنامه‌ها نمی‌روند و از قانون خودشان تبعیت میکنند.
یکی از دلایل نبود پزشکان متخصص و فوق تخصص در تعطیلات، کمبود پزشک در کشور است سالهاست که در برخی رشته‌های مهم مانند بیهوشی، طباورژانس، جراحیعمومی، داخلی، اطفال، عفونی، جراحیقلب، جراحی اطفال، فوق‌تخصص کلیه، خون، سرطان و… کمبود پزشک وجود دارد. با این وجود هنوز هستند کسانی که در نظام سلامت معتقدند نه کمبودی وجود دارد و نه توزیع ناعادلانهای، اما هزاران دلیل و مدرک وجود دارد که نشان‌دهنده کمبود پزشک در سراسر کشور به ویژه مناطق محروم و کمبرخوردار است.
لزوم رفع سرانه اندک پزشک در ایران
براساس تحقیقات صورت‌گرفته سرانه پزشک عمومی در حال حاضر ۱۳۰ پزشک به ازای ۱۰۰ هزار نفر است (۱۳ پزشک به ازای هر ۱۰ هزار نفر) و این رقم در کشور‌های پیشرفته چیزی در حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ پزشک است. وضعیت سرانه پزشک متخصص هم بغرنج است و شامل ۶۲ پزشک به ازای هر ۱۰۰هزار نفر است، درحالی که این آمار برای کشور‌های اروپایی حدود ۲۵۰ تا ۳۵۰ پزشک و برای کشور‌های منطقه، ۱۴۳ پزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است.
اگر تهران را استثنا بگیریم در بسیاری از شهر‌های کشور کمبود پزشک به وضوح به چشم میخورد. خانواده‌های مختلفی وجود دارند که فقط به دلیل این که پزشک متخصص در شهرشان نیست مجبور به مسافرت هستند تا شاید در شهر دیگری یک متخصص یا فوق تخصص آن‌ها را ویزیت کند.
جدای از هزینه‌های درمان بیماری که واقعاً سرسام‌آور است، سایر هزینه‌ها بر آلام خانواده فرد بیمار می‌افزاید؛ هزینه‌هایی، چون حمل و نقل، سکونت، دارو، رفت و آمد‌های مداوم و حتی دوری از خانه و چندین مشکل دیگر که لازم است در جست‌وجوی مرهمی برای درمان این مشکلات بود.
با یک بیمار که از یکی از شهر‌های جنوبی ایران به تهران آمده بود هم‌صحبت شدم. او از نبود جای مناسب و کم‌هزینه برای سه روز اسکان خود در تهران گلایه داشت و می‌گفت: در تعطیلات عید نوروز هیچ پزشک متخصصی که بتواند عمل جراحی انجام دهد در شهرمان نبود و اکثر پزشکان کار را تعطیل کرده بودند. به همین دلیل مجبور شدیم به تهران بیایم تا درمان شویم. اگر در شهر خودمان پزشک متخصص حاذق و با تجربه حضور داشت هرگز به تهران نمی‌آمدم. نبود پزشک در شهر‌های دیگر مشکلات زیادی را برای خانواده‌ها ایجاد کرده است. من دو فرزند کوچک خود را به خانوادهام سپرده و برای ویزیت و درمان همسرم به تهران آمدهام. در شهر ما پزشک متخصص وجود دارد، اما آنقدر اندک است که گاهی نوبت‌های ویزیت به ۴ یا ۵ ماه می‌رسد در حالی که شرایط همسر من به گون‌های بود که باید سریعاً درمان را آغاز میکرد.
چرا در کشوری که سالانه چند هزار نفر داوطلب کنکور برای رشته پزشکی است نباید پزشک متخصص به تعداد نیاز وجود داشته باشد؟ دلیل این کمبود پزشک چیست؟ این‌ها پرسش‌هایی است که باید مسئولان نظام آموزش عالی و مسئولان وزارت بهداشت پاسخ دهند و چاره‌ای برای حل این مشکل بیابند.
تعرفه ها، مشکلات معیشتی، شیفت‌های فراوان، مشکلات روحی و روانی و. دلایل بسیار دیگر باعث میشوند تا پزشکان کشورمان با پیشنهاد خوب کشور‌های همسایه مانند قطر وسایر کشور‌های حاشیه خلیج فارس به آنجا مهاجرت کنند.
جلیل میرمحمدی میبدی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی میگوید: وزارت بهداشت اصرار دارد بگوید مشکلی در زمینه کمبود پزشک متخصص در ایام نوروز نداشتهایم، اما در بخش قابل توجهی از استان‌های کشور بهویژه در استان‌های کمبرخوردار در شرایط عادی با کمبود پزشک مواجه هستیم و در ایام نوروز نیز این کمبود قطعاً وجود داشته است. از سوی دیگر بخش عمد‌های از بیمارستان‌های خصوصی و مطب‌ها در ایام نوروز تعطیل بودند و بار اصلی خدمات درمانی بر دوش بیمارستان‌های دولتی بوده است.
میرمحمدی افزود: در ایام نوروز به دلیل عدم دسترسی به متخصصین، بیماران غیراورژانسی به بیمارستان‌ها کمتر مراجعه میکنند و مراجعات غیراورژانسی کمتر شده، اما اورژانس‌ها بیشتر دارای بیمار هستند و میشد تدبیر کرد که ارائه خدمات درمانی کیفیت بهتری پیدا کند و مشکلی از نظر کمبود پزشک متخصص در تعطیلات نوروزی نداشته باشیم.
شوخی با حوزه سلامت ممنوع
کمبود پزشک در تعطیلات یک مشکل همیشگی است که در بیماستان‌ها و مراکز درمانی دولتی نیز بیشتر به چشم میخورد. در کشورمان بیماران زیادی وجود دارند که به دلیل وضعیت مالی و یا دلایل مختلف دیگر، مجبورند در بیمارستان دولتی درمان شوند این درحالی است که در همین بیمارستان‌ها به دلیل کمبود پزشک در برخی اوقات بیماران جان خود را از دست میدهند.
«همایون سامه یح عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس میگوید: اغلب پزشکان متخصص مراکز دولتی ۱۳ روز تعطیلات نوروز را در مرخصی به سر میبرند و وضعیت شیفت‌ها و کشیک‌ها در ۵ روز نخست سال هم نابسامان است در حالی که این موضوع مشکلات زیادی را برای بیماران به همراه دارد و سلامت آن‌ها را در معرض تهدید قرار میدهد.»
نظام سلامت شوخی بردار نیست و گاهی فقط با چند ثانیه دیر رسیدن، انسانی جان خود را از دست میدهد. مسئولین مربوطه باید فکری به حال وضعیت وخیم کمبود یا نبود پزشکان باشند و فکری به حال توزیع مناسب آن‌ها کنند.