علوی تهرانی: روزه حقیقتی که به رمضان عظمت داده است

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو، حجت الاسلام والمسلمین علوی تهرانی استاد حوزه و دانشگاه در منبر رمضانی خود دربارۀ چرایی فضیلت ماه رمضان به دو دلیل اشاره کرد:

۱. رمضان ظرف نزول قرآن است.

۲. لیلة‌القدر با آن همه فضائل در این ماه قرار داده شده است.

روزه سومین حقیقتی که به رمضان عظمت داده است

سومین حقیقتی که در عظمت ماه رمضان تأثیرگذار است بحث روزه است. ماه رمضان ظرف تکلیف روزه است. دربارۀ وجوب روزه به آیۀ ۱۸۵ سورۀ بقره استناد می‌شود.

«روزه» در لغت به معنای امساک است و در اصطلاح به معنای نگه‌داشتن نفس از مفطرات در یک بازۀ زمانی معیّن. ماهیت روزه هم تحمل گرسنگی و تشنگی است.

کم‌خوردن و کم آشامیدن امراض جسمی و روحی را درمان می‌کند

یکی از تعالیم دین پرهیز از پرخوری‌ست. ما معمولا اصرار داریم که با عبادات سخت به جایی برسیم؛ اما به راحتی و به‌واسطۀ پرهیز از پرخوری می‌توان به خدا تقرب پیدا کرد.

پیامبر فرمودند: معده مرکز هر درد و پرهیز از زیاده خوردن اساس هر داروى شفابخش است.

پس هم امراض جسمی و هم امراض روحی به‌واسطۀ کم‌خوری درمان‌پذیر می‌شوند. البته خوردن هیچ منعی ندارد؛ به شرط آنکه طبق قاعدۀ حضرت امیر باشد: تا گرسنه نشده‌اید غذا نخورید و تا سیر نشده‌اید دست از غذا بکشید!

پیامبر فرمودند: از شکم‌پُری دور باش! چرا که سه پیامد منفی دارد:

۱. باعث فساد بدن می‌شود.

۲. بیماری به دنبال دارد.

۳. و باعث کسالت در عبادت می‌شود.

البته مبارزه با پرخوری کار بسیار مشکلی است و به همین دلیل است که پیامبر آن را مجاهده نامیدند: به‌واسطۀ کم خوردن و کم آشامیدن، در مقابل نفس خود مجاهده کنید. چرا که [۱]ملائکه بر سر شما سایه می‌افکنند و [۲]شیطان نیز از شما می‌گریزد.

اگر می‌خواهید که شیطان از شما فرار کند، به دنبال ذکر نباشید! با کم‌خوری و کم آشامیدن به مقصود می‌رسید.

برخی دیگر از ثمرات کم‌خوری عبارتند از:

۳. چشم ملکوتی پیدا می‌کنید.

پیامبر فرمودند: ملکوت (اسرار) آسمان‌ها در قلب انسان پرخور وارد نمی‌شود.

۴. باز پیامبر فرمودند: محبوب‌ترین شما در قیامت کسی‌ست که گرسنگی و تفکرش بیشتر باشد.

قصد شارع مقدس از وضع روزه این بوده که ما بر اثر گرسنگی و تشنگی به یاد تشنگی و گرسنگی روز قیامت بیفتیم.

روزه یک عبادت منحصر‌به‌فرد در امت اسلام

روزه یک عبادت منحصر‌به‌فرد در امت اسلام است که هم امت به آن مکلف است و هم پیامبر.

در قرآن آمده است:‌ای افرادی که ایمان آورده‌اید! روزه بر شما نوشته شده همان‌گونه که بر کسانی که قبل از شما بودند نوشته شد. (بقره:۱۸۳)

دو نظریه دربارۀ وجوب روزه در تاریخ ادیان وجود دارد:

۱. مقصود، انبیاء و امت‌هایشان بوده است.

۲. فقط انبیاء مکلف بوده‌اند و امت‌هایشان مکلف نبودند.

امام صادق فرمودند: خداوند روزۀ ماه رمضان را بر امت‌های پیشین واجب نکرد بلکه در امت‌های پیشین تنها انبیاء مکلف به روزه بودند. خداوند به‌واسطۀ روزۀ ماه رمضان به امت اسلام برتری داد و همچنین روزۀ ماه رمضان را، هم برای پیامبر قرار دادند و هم برای امت ایشان. آیا نباید به این مسئله تفاخر کنیم؟ چون خداوند ما را در حد انبیاء بالا برده است.

تنها روزۀ کامل است که انسان را به مقصد سفر روحانی می‌رساند

یکی از امور بسیار با اهمیت برای انسان‌ها مسافرت است. چون عامل نشاط در انسان است. مسافرت یعنی تغییر محیط دادن.

انسان از این جهت که یک موجود دو بعدی‌ست هم نیاز به سفر جسمانی دارد و هم نیاز به سفر روحانی. در سفر روحانی یک غایت بسیار مهم وجود دارد: یا غایة آمال العارفین.‌ای انتهای آرزوی خداشناسان. پس مقصد سفر روحانی انسان، رسیدن به الله است و این وصول به‌واسطۀ روزه اتفاق می‌افتد.

در حدیث قدسی آمده است: نمازگزار با من نجوا می‌کند و انفاق‌کننده به من وام می‌دهد؛ و روزه‌دار به من نزدیک می‌شود.

در حدیث قدسی دیگر آمده است: پاداش تمام اعمال بنی‌آدم بین ده تا هفتصد برابر است به جز صبر (روزه). به راستی که روزه متعلق به من است و جزای آن خودم هستم.

یعنی ثواب روزه در علم خداوند پنهان است و مقدار ثوابش در قیامت آشکار می‌شود. این اثر تنها برای روزه وجود دارد و با نماز و حج و زکات به دست نمی‌آید. پس سفر به سوی الله با روزه طی می‌شود. ماهیت روزه هم پرهیز از خوردن و آشامیدن است. البته این، آسانترین بخش روزه است و امساک شکم بدون امساک جوارح هیچ ارزشی ندارد. امساک در روزه باید همه‌جانبه و با تمام وجود باشد. چون آنچه که روزه‌دار را به غایت سفر روحانی می‌رساند، روزۀ کامل است.

حضرت امیر فرمودند: با منفعت‌ترین روزه آن روزه‌ای است که شما از لذت‌های دنیوی چشم‌پوشی کنید.