نرمش قهرمانانه یا تسلیم ذلیلانه؟

گروه سیاسی «خبرگزاری دانشجو»- آرش براری؛ «نرمش قهرمانانه» عبارتی که چند روز پیش و در نزدیکی سفر هیئت ایرانی به مقر سازمان ملل از سوی رهبر معظم انقلاب مطرح شد.اصطلاحی که شاید در شرایط کنونی برای گوش خیلی ها نا آشنا باشد و از آن بعنوان یک اصل جدید در سیاست های نظام تلقی شود. چنین دیدگاهی در روزهای اخیر بارها با الحان متفاوت از سوی رسانه های بیگانه و برخی چهره های سیاسی و عوام مطرح گردیده .در واقع برخی معتقداند که رهبری با روی کار آمدن دولت جدید  دست از اصول گذشته بازکشیده و سیاست های تازه ای را در مسائل دیپلماسی جهانی اتخاذ کرده است. اما آیا واقعا اینگونه است؟ آیا منظور رهبری این است که برای بدست آوردن منافعی باید به طرف های مقابل امتیازاتی را داد؟

اگر روند سخنرانی های مقام معظم رهبری را در چند سال گذشته بررسی کنیم متوجه می شویم که نه تنها نرمش قهرمانانه  عدول از ارزشها و اصول نیست بلکه خود آن یک اصل در عرصه سیاست های نظام می باشد.اصلی که نخستین بار توسط خود معظم له در سال 75 اینگونه مطرح گردیده: « نمایندگان سیاسى جمهورى اسلامى ایران در جهان باید تیزتر از شمشیر، نرم‌تر از حریر و سخت‌تر از سنگ و پولاد باشند. عرصه سیاست خارجى میدان نرمشهاى قهرمانانه است، اما نرمشى که در برابر دشمن تیز باشد. بنا بر این دیپلماتهاى ما باید در مواضع اصولى خود مستحکم بایستند و استقامت و پایمردى حضرت امام خمینى (رض) را الگوى خود قرار دهند.»

ازسال 75 تا کنون نیز اصل نرمش قهرمانانه در مقاطع مختلف از سوی رهبر انقلاب مطرح شده است ولی از آنجایی که از دید برخی مسئولین اجرایی کشور، یک چنین رهنمودهایی ارزش مقطعی دارد و فقط تا مدتی به آن پرداخته می شود این موضوع (نرمش قهرمانانه ) نیز به مرور زمان به دست فراموشی سپرده شد تا اینکه مقام معظم رهبری در دیدار اخیر خود با فرماندهان سپاه مجددا این نکته را متذکر شدند تا شاید سکان داران عرشه دولت و در راس آنها دستگاه دیپلماسی که داعیه دار تعامل سازنده با جهان هستند از اصل نرمش قهرمانانه بهره مند شوند.

همانطور که گفته شد رهبری معظم طی سال های گذشته بار ها این نکته را خاطر نشان کردند از جمله در سال 83 که فرمودند : «به‌هیچ‌ وجه عدول از مبانی و عدول از ارزش‌ها جایز نیست ... اما در روش‌ها بایستی تکامل،‌ اصلاح، تغییر و رفع خطا جزو کارهای دائمی و برنامه‌های همیشگی ما باشد؛ ببینیم کدام روش ما، ولو به آن عادت کرده باشیم، غلط است، آن را عوض و اصلاح کنیم». «باید جای "هدف" را با "روش" اشتباه نکنیم. استقامت در روش‌ها لازم نیست، استقامت در اهداف لازم است.»

همانطور که از بیانات مقام معظم رهبری در اینباره بر می آید اهداف جمهوری اسلامی همواره ثابت بوده و هست ولی ممکن است رویه ای که مسئولین برای رسید به این اهداف اتخاذ کردند اشتباه باشد و نظام را به مقاصدش نرساند.در اینجا می توان از اصل نرمش قهرمانانه استفاده کرد .

برخی دیگر که با دیدی مذهب گرایانه به اصل نرمش قهرمانانه می پرازند این اصل را با نمونه هایی که در تاریخ زندگی و سیره اهل بیت(ع) وجود داشته است قرینه می کنند و آنها را نیز نمونه ای از یک نرمش می‌دانند. یکی از این وقایع تاریخی مذهبی صلح امام حسن(ع) می‌باشد. برای پاسخ به این دیدگاه، شرح مقدمه ای در زمینه صلح و سازش ضروری می باشد.

اگر بخواهیم تسلیم را به معنی واقعی شرح دهیم با سه وجه مواجه می شویم ، تسلیم جسم ، تسلیم عقل و تسلیم روح .برای درک بهتر فرض کنید در جنگ ایران و عراق یک رزمنده ایرانی اسیر شده است اما این اسارت و تسلیم چگونه است ؟ آیا تمام عقاید و تفکرات این رزمنده با اسارت او تغییر میکند؟ مسلما اینگونه نیست در واقع در اینجا می گوییم که فقط جسم او تسلیم شده است و اصول و عقاید او همچنان آزاد می باشد.ولی وقتی فردی هر سه رکن یاد شده را تسلیم جریانی کند تسلیم محض شده است.

در همین راستا شایان ذکر است که جنس صلح امام مجتبی(ع) نیز با هر سازش و نرمشی متفاوت است .حضرت با یک صلح سوری جلوی یک صلح ذلیلانه را گرفت چرا که اگر حضرت با میل خویش و از موضع قدرت تسلیم نمی شد معاویه این تفکر را در جامعه پراکنده می‌کرد که او حسن بن علی (ع) را بخشیده است و قصد تحقیر امام را می کرد. ولی امام مجتبی(ع) با رفتار شناسی صحیح معاویه این حربه را خنثی کرده و در مقام اقتدار به تعیین شروطی که همان اصول ثابت حضرت و اسلام بودند پرداخت.(برای اطلاع بیشتر از مفاد عهدنامه رجوع شود به متن صلح نامه امام حسن علیه السلام)

پس مشاهده شد که همواره در هر زمینه ای چه در دوران حیات ائمه اطهار و چه در زمان حال ، اصول اساسی ثابت بوده است. یعنی در هیچ دوره ای مشاهده نشده است که برفرض مثال برای رسیدن به هدفی از یک ارزش مانند قرآن یا ولایت معصومین علیهم السلام عدول شده باشد.

در واقع نرمش قهرمانانه به معنی تسلیم ذلیلانه نیست چرا که در تسلیم ذلیلانه هیچ استقامتی برای حفظ اصول و عقاید وجود ندارد ولی در یک نرمش قهرمانانه می توان با حفظ این اصول روش های رسیدن به اهداف را در صورت پاسخگو نبودن تسلیم کرد چون این راهکار ها وقتی ارزشمند هستند که میانبری برای نائل شدن به اهداف باشند.