کدام هاشمی بر کرسی ریاست تکیه می‌زند؟

به گزارش خبرنگار سیاسی «خبرگزاری دانشجو» - سعیده پزشکی؛ با درگذشت آیت‎الله مهدوی کنی رئیس مجلس خبرگان رهبری در مهرماه سال جاری، گمانه زنی ها پیرامون ریاست بعدی خبرگان شدت گرفت. با وجود اینکه یکسال به انتخابات مجلس خبرگان باقی مانده است، ریاست جدید برای مدت کوتاهی عهده دار این مسئولیت خواهد بود.

به دنبال بیماری آیت الله مهدوی کنی، مجلس خبرگان توسط آیت الله هاشمی شاهرودی نائب رئیس اول مجلس خبرگان رهبری اداره شد تا اینکه با ارتحال آیت الله مهدوی کنی قرار شد اداره جلسات همچنان با ریاست آیت الله شاهرودی صورت گیرد تا در هفدهمین اجلاس خبرگان رهبری که قرار است در تاریخ  ۱۹ و ۲۰ اسفند ماه سال جاری برگزار شود یکی از گزینه های داوطلب این کرسی برای بر عهده گرفتن مسئولیت خطیر ریاست خبرگان رهبری انتخاب شود.

اما نکته مهم در مورد مجلس خبرگان رهبري اين است که رقابت بر سر مناصب مانند ديگر نهادها نيست چرا که اعضای این نهاد همگی از از علما و فقها هستند و رسم و عرف علما رقابت اينچنيني با يکديگر نيست. اما از آن جهت که به هر حال باید فردی عهده دار این جایگاه شود از چند ماه پیش گمانه زنی ها پیرامون گزینه های متعددی برای این سمت شروع شده است.

هرچند با وخامت حال آیت الله مهدوی کنی گزینه هایی همچون آیت الله سيد احمد خاتمي، آيت‌الله محمد يزدي، آيت‌الله مصباح‌يزدي، آيت‌الله آملي لاريجاني، آيت‌الله هاشمي شاهرودي، آيت‌الله امامي كاشاني، آیت الله جنتی و نهایتا هاشمی رفسنجانی مطرح بود اما با نزدیکتر شدن هرچه بیشتر به زمان انتخابات تمرکز بر روی دو گزینه مطرح یعنی هاشمی شاهرودی و هاشمی رفسنجانی بیشتر شده است.

چنانکه آيت الله جنتي پيش از اين در برنامه شناسنامه در خصوص کاندیدا شدن در انتخابات ریاست خبرگان، گفته بود: من به درد اين کار نمي‌خورم و به من هم گفتند، گفتم من آمادگي براي اين کارها را ندارم»[1]

آیت الله خاتمی نیز در پاسخ به سؤالی درباره کاندیداتوری‌اش‌ در انتخابات خبرگان نیز گفته است: «بنده مطلقاً کاندیدای ریاست خبرگان نخواهم شد.»[2]

آیت‌الله سیداحمد علم‌الهدی نیز بیان داشته است: «قبلا هم نامزد نشدم و نمی‌شوم، ما در مشهدیم و در مرکزیت هم نیستیم. در تهران شخصیت‌های بالاتر و بزرگ‌تر از ما هستند که این مسئولیت را بپذیرند.»[3]

با محدود شدن گزینه ها بر دو گزینه اصلی یعنی هاشمی شاهرودی و هاشمی رفسنجانی، موافقین و مخالفین هر کدام از ایشان اظهاراتی را در حمایت یا رد گزینه مدنظرشان بیان داشته اند.

در میان موافقین آیت الله هاشمی شاهرودی میتوان به آیت‌الله موحدی کرمانی دبیر کل جامعه روحانیت مبارز که خود نیز از گزینه های مطرح بود اشاره داشت. وی در این خصوص بیان داشته است: «در حال حاضر گمانه‌زنی‌هایی هست که روشن نیست به نظر من، احتمالا آیت‌الله هاشمی شاهرودی رئیس آینده مجلس خبرگان باشد.»[4]

در همین راستا آیت الله خاتمی نیز بیان داشته است: «چهره‌هاي مطرحي براي رياست مجلس خبرگان رهبري در معرض کانديدا شدن هستند که آيت‌الله هاشمي شاهرودي، نايب رئيس اول مجلس خبرگان رهبري از جمله کساني است که در معرض کانديدا شدن قرار دارد.»^[5]

غلامرضا مصباحي‌مقدم، سخنگوي جامعه روحانيت مبارز نیز در گفت‌وگويي با ابراز اميدواري نسبت به حفظ فضاي معنوي مجلس خبرگان براي انتخاب رييس، راي آوري آیت الله هاشمي شاهرودي براي رياست مجلس خبرگان رهبري را محتمل دانست و گفت: « فضایی که ما می‌بینیم و از گفت‌وگو با تعدادی از اعضای مجلس خبرگان به دست آورده‌ایم، این است که احتمال رای آوری جناب آقای هاشمی شاهرودی بیشتر است. بنابراین اگر به صورت استمزاجی وارد شوند و رقابت نباشد، احتمال اینکه بیشتر به ایشان ابراز تمایل کنند، وجود دارد.» [6]

در سوی دیگر جبهه گیری ها، اصلاح طلبان و حامیان هاشمی رفسنجانی قرار دارند که با وخامت حال آیت الله مهدوی کنی تا کنون در حال فضاسازی برای بازگرداندن صندلی ریاست خبرگان به هاشمی می باشند و این مسئله اصلی ترین استراتژی آنها در انتخابات خبرگان است. منتقدان سرسخت هاشمی که در نیمه دوم دهه ۷۰ لقب هایی چون عالیجناب خاکستری به او دادند و سدی در برابر اصلاحات قلمدادش کردند، اکنون او و جریانش را ناجی خود می دانند.

در ﻫﻤﯿﻦ راﺳﺘﺎ رﺳﻮل ﻣﻨﺘﺠﺐﻧﯿﺎ، ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﻣﻬﺪی ﮐﺮوﺑﯽ و ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺌﺖ ﻣﺆﺳﺲ ﺣﺰب اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻠﯽ در هنگام بیماری آیت الله مهدوی کنی طی ﮔﻔﺖوﮔﻮﯾﯽ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺖ ﭘﻮﯾﺶ، ﻫﺎﺷﻤﯽ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮد ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آﯾﺖ الله ﻣﻬﺪوی ﮐﻨﯽ در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد و اظهار داشت: «اﻣﯿﺪوارم ﺧﺪاوﻧﺪ اﯾﺸﺎن را ﺷﻔﺎ دﻫﺪ و اﯾﺸﺎن ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮﮔﺮدﻧﺪ وﻟﯽ اﮔﺮ ﺧﺪای ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺮای اﯾﺸﺎن اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﯿﻔﺘﺪ و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ اﯾﺸﺎن دﯾﮕﺮ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺣﻀﻮر ﯾﺎﺑﻨﺪ، ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ، رﯾﺎﺳﺖ ﻗﺒﻠﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن، آﯾﺖ اﷲ ﻫﺎﺷﻤﯽ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ اﺳﺖ و ﻣﺎ در ﻣﯿﺎن ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺷﺨﺼﯽ  ﻧﺪارﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺪ اﯾﺸﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺠﻠﺲ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ اداره ﮐﻨﺪ».[7]

در میان هواداران هاشمی شاهد اظهارات داريوش قنبري، عضو شوراي مرکزي حزب مردمسالاري نیز هستیم. وی درباره رياست هاشمي بر مجلس خبرگان و نقش او در انتخابات اين مجلس، گفت: «از آنجايي که آقاي هاشمي فردي فراجناحي و ميانه رو است بنابراين مي تواند افراد و جناح هاي مختلف را دور هم جمع کند . ... حضور آقاي هاشمي در راس مجلس خبرگان با فلسفه وجودي خبرگان سازگاري بيشتري دارد لذا باتوجه به اينکه مجلس خبرگان هم جناحي نيست بنابراين آقاي هاشمي با شخصيت فراجناحي که دارد مي تواند با رياست برمجلس خبرگان به شکل مناسبي به اداره آن مجلس بپردازد.»[8]

محمد تقی فاضل میبدی عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم نیز در مقام حمایت از هاشمی طی یادداشتی که در روزنامه آرمان منتشر شد، نوشت: «به باور تحليلگران، حساسترين نهاد سياسي در كشور ما مجلس خبرگان است و به نظر مي‌آيد كه براي ریاست بر چنين نهادي نیز شخصي مناسب‌تر از آيت‌الله هاشمي لااقل بنده سراغ ندارم».[9]

هادی غفاری نماینده سابق مجلس نیز در حمایت از انتخاب هاشمی گفته است: «برای انتخابات خبرگان ما از ریاست هاشمی رفسنجانی دفاع می کنیم، یک زمانی برای نخست وزیری آیت الله مهدوی کنی و میر حسین موسوی مطرح بودند که آقای توکلی مقاله مفصلی برای شرایط نخست وزیری نوشت که یکی از آن ها شیخوخیت بود و مهدوی کنی را یک شیخ معرفی کرد که می تواند همه را جمع کند، الان که ما می گوییم آقای هاشمی شیخ و بزرگ است و می تواند همه را جمع کند، می گویند نه باید یک فرد جوان پیدا کرد.»^[10]

با وجود این قبیل اظهارات و تمایل برخی برای انتخاب مجدد وی به عنوان ریاست مجلس خبرگان، جای این سوال مطرح است که آیا شخص هاشمی تمایلی برای ورود به رقابت ریاست خبرگان رهبری دارد یا خیر؟

هرچند که در سالهای اخیر ایام انزوای هاشمی از قدرت بود اما با روی کار آمدن روحانی عرصه برای ورود بیشتر هاشمی به قدرت باز شده است و آنطور که از شواهد و قرائن برمی آید به نظر میرسد که خود هاشمی نیز بی تمایل به این مسئله نیست هرچند گاهی ریاست خبرگان را با دست پس میزند اما در مقابل با پا پیش می‌کشد.

اگرچه هاشمی اخیراً ابراز عدم تمایل داشته و گفته است: «خودم هم سال‌هاست كه تمایل ندارم وارد انتخابات شوم. قطعاً بنای من این بود كه بعد از ریاست‌ جمهوری كاری این‌گونه انجام ندهم. چون كارهای زیادی در مجمع تشخیص مصلحت هست و به آنها و به كارهای علمی و فكری بپردازم. اما نشد. مثلاً در انتخابات هشت سال قبل خبرگان، نمی‌خواستم بیایم، اما رهبری گفتند كه واجب است و باید بیایی. من گفتم كه خودم واجب نمی‌دانم و مناسب من نیست در چنین انتخاباتی شركت كنم و لازم هم نیست. اما ایشان اصلاحاتی در كار كردند و مرا قانع كردند كه بیایم و آمدم. الان هم تمایل واقعی من این است كه به یادداشت‌های فراوانی كه دارم و باید تنظیم و كتاب شوند، بپردازم.»[11]

اما تکذیب سخنان سید احمد خاتمی که گفته بود «هاشمی رفسنجانی در جمعی خصوصی گفته که تمایلی برای ریاست مجلس خبرگان ندارد»[12] شاهدی بر این مدعاست که هاشمی قصد چشم پوشی از این منصب را ندارد چرا که مطرح شدن این سخن از سوی آیت الله خاتمی به سرعت با واکنش «غیر رسمی» هاشمی مواجه شد و یک منبع نزدیک به هاشمی رفسنجانی آن را تکذیب کرده و اظهار داشت: «آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني درباره كانديدا شدن براي رياست مجلس خبرگان رهبري نه تنها چنين مطلبي نگفته‌اند، بلكه در پاسخ به سوالي در همين زمينه گفته‌اند درصورتي كه بعضي افراد كه آنها را براي رياست خبرگان صالح نمي‌دانم قصد كانديدا شدن داشته باشند، آمادگي خود را براي كانديداتوري رياست اين مجلس اعلام خواهم كرد.»[13]

این نقل قول در سایت رسمی هاشمی نیز، با تیتر «برای ریاست خبرگان می آیم»، به عنوان تیتر اول سایت باز نشر شد.

اما در میان اظهار نظرات متفاوت، عده ای نیز ابراز بی طرفی نموده و نسبت به  اینکه چه کسی سکان دار مجلس خبرگان شود بدون موضع بوده اند. از این جمله میتوان به صادق زیبا کلام اشاره داشت وی درباره رياست مجلس خبرگان اظهار داشته است: «رياست مجلس خبرگان يک حالت سمبليگ دارد. کسي که رييس مجلس خبرگان مي شود نسبت به ديگر اعضاي مجلس قدرت بيشتري ندارد و تنها نکته اي که وجود دارد اين است که رييس مجلس خبرگان يک حالت شيخوخيت دارد. در دوره هاي مختلف مجلس خبرگان روسايي چون مرحوم آيت الله مشکيني، آيت الله هاشمي و مرحوم آيت الله مهدوي کني را داشته است و اين مجلس به يک صورت اداره مي شده است.»[14]

آیت الله هاشم هاشم زاده هریسی نیز درباره نامزدی آیت الله هاشمی شاهرودی و هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست مجلس خبرگان، بیان داشت: «از حالا نمی توان پیش بینی کرد که کدام یک از این دو بزرگوار ریاست مجلس خبرگان را برعهده خواهند گرفت چرا که هرکدام از نمایندگان مجلس خبرگان از نظر شرعی و حقوقی حق دارند برای این پست کاندیدا شوند. ... نباید درباره ریاست مجلس خبرگان حساسیت داشت چراکه رییس هم علاوه بر اداره مجلس یک رای بیشتر ندارد بنابراین نباید با ایجاد حساسیت، جامعه را ملتهب کرد».[15]

لذا باید منتظر بود و دید که سرانجام این گمانه زنی ها چه خواهد بود و کدام یک از دو هاشمی در عرصه، بر صندلی ریاست خبرگان تکیه خواهد زد؟