تنزل از ادعای «مفید بودن» به «دفع ضرر» FATF / جریان سازش از زیر بار مسئولیت شانه خالی می‌کند

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- مهدی مظهر، حدود 3 سال از مطرح شدنِ موضوع همکاری ایران با FATF در فضای سیاسی کشور می‌گذرد. در این مدت شاهد استدلال‌هایی از سوی موافقان و مخالفان این لوایح بوده‌ایم. پس از کنار گذاشتن اتهام‌زنی‌ها و ادعاهای بی‌اساس، عمده‌ترین استدلال‌های موافقان FATF درباره مفید بودن و ضرورت داشتن پیوستن به کنوانسیون‌های مربوط به FATF را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

موافقان FATF چه استدلال‌هایی مطرح می‌کردند؟

برخی معتقد بودند نپیوستن ایران به کنوانسیون‌های مبارزه با تأمین مالی جرائم سازمان‌یافته فراملی (پالرمو) و تأمین مالی تروریسم (CFT)، ایران را در معرض این اتهام قرار می‌دهد که لابد ایران می‌خواهد پولشویی کند یا به تروریست‌ها کمک مالی کند! در نتیجه چنین استدلال می‌کردند که برای رفع این اتهامات، لازم است ایران به این کنوانسیون‌ها بپیوندد.^[1] با این حال تجربه برجام نشان داد هزینه رفع اتهام گاهی بیش از هزینه متهم بودن است!

برخی دیگر ادعا می‌کردند پیوستن ایران به کنوانسیون‌های پالرمو و CFT راه بهانه‌جویی آمریکا را بسته و جلوی اتهامات بعدی علیه ایران را می‌گیرد![2] با این حال تجربه سال‌ها اقدامات اعتمادساز ایران در زمینه مسائل هسته‌ای نشان می‌دهد بهانه‌جویی آمریکا با هدف امتیازگیری از ایران است و هیچ گاه پایان نمی‌یابد.

برخی دیگر اما ادعا می‌کردند برای ادامه یافتن فعالیت‌های بانکی و مالی ایران در عرصه بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی لازم است نام ایران از لیست سیاه FATF خارج شود که این امر در سایه همکاری ایران با این نهاد محقق می‌شود.[3] پس از عضویت رسمی رژیم صهیونیستی در FATF در آذرماه 97 عملاً هر کورسوی امیدی برای خروج نام ایران از لیست سیاه به ناامیدی تبدیل شد. این در حالی است که اساساً مشکلات بانکی ایران، به دلیل لیست سیاه FATF نیست بلکه به دلیل تحریم‌های آمریکاست!

برخی دیگر با متهم کردنِ مخالفان این لوایح به پولشویی[4] ادعا می‌کردند برای مبارزه با پولشویی در کشور، لازم است به این کنوانسیون‌ها بپیوندیم! این در حالی است که قانون داخلی مبارزه با پولشویی که در سال 86 تصویب شده است، منتظر عزم جدی دولت برای ایجاد زیرساخت‌های لازم جهت اجرایی شدن آن است!

برخی دیگر ادعا می‌کردند همه کشورها عضو FATF هستند و همکاری نکردن با FATF سبب انزوای ایران در جامعه جهانی می‌شود![5] این در حالی است که FATF یک نهاد بین‌الدولی است و 38 کشور و سازمان منطقه‌ای در آن عضو هستند نه همه دنیا. از سوی دیگر FATF ابزار تحریمی ندارد تا بتواند کشوری را تحریم کرده و منزوی کند. از این رو با آن که در سال 94 نام ایران در لیست سیاه FATF قرار داشت، روسیه و ترکیه به ایران پیشنهاد دادند پیمان پولی دوجانبه میان ایران و این کشورها منعقد شود.[6]

در مقابل، مخالفان این لوایح معتقد بودند پیوستن ایران به کنوانسیون‌های پالرمو و CFT نه تنها نام ایران را از لیست سیاه خارج نمی‌کند، بلکه با ایجاد چتر اطلاعاتی برای آمریکا سبب مؤثرتر شدنِ تحریم‌های آمریکا شده و تهدیدهای امنیتی برای کشور ایجاد می‌کند؛ چنان که درز اطلاعات محرمانه دانشمندان ایرانی از آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، این امکان را برای تروریست‌ها فراهم کرد تا دست به ترور دانشمندان هسته‌ای کشور بزنند.

چرخش در مواضع موافقان لوایح

پس از ماه‌ها استدلال و مصاحبه و پافشاری موافقان FATF بر مواضع خود مبنی بر مفید بودن و ضرورت داشتن همکاری با FATF و پس از آن که روشن شد هیچ یک از این استدلال‌ها مبنای کارشناسی نداشته و ادعاهای توخالی است، اخیراً محمد رضا عارف اعتراف کرده است همکاری با FATF نفعی برای ما ندارد و تنها برای دفع ضرر و عادی‌سازی مراوده اقتصادی با دنیا باید خود را با این سازوکار وفق دهیم![7]

این اعتراف، پس از ماه‌ها پافشاری بر مواضع غلط و ادعاهای بی‌پایه مبنی بر «مفید بودنِ همکاری با FATF» صورت گرفته است اما حالا که فهمیده‌اند همکاری با FATF مفید نیست، این بار ادعا می‌کنند «برای دفع ضرر» باید این لوایح تصویب شوند! باید به حامیان FATF گفت: اگر کمی بیشتر صبر کنید، احتمالاً متوجه خواهید شد که ضرر پیوستن به این کنوانسیون‌ها از نفع آن بیشتر است!

تجربه برجام نشان داده است جریان سازش مسئولیت اقدامات خود را به عهده نمی‌گیرد. از این رو هیچ بعید نیست که در صورت الحاق به این کنوانسیون‌ها و تحمیل هزینه‌های دیگر به کشور، این جریان سیاسی دوباره رنگ عوض کرده و برای رفع مسئولیت از خود، پیوستن به این کنوانسیون‌ها را «تصمیم نظام» بنامد!

[1] https://www.isna.ir/news/97101608132

[2] https://www.isna.ir/news/97071609172

[3] https://www.icana.ir/Fa/News/404525

[4] https://www.asriran.com/fa/news/640078

[5] http://www.magiran.com/npview.asp?ID=3756112

[6] http://kayhan.ir/fa/news/61670

[7] yon.ir/m9ROS