«انیمه» در خدمت گردشگری / چگونه صنعت گردشگری ژاپن رشد کرد؟

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- مریم سواری؛ ژاپن به دلیل داشتن معابد باستانی، آسمان‌خراش‌های نفس‌گیر و اماکن تاریخی همواره یکی از مقاصد گردشگری در آسیا بوده است، اما در دهه اخیر شاهد رشد چشمگیر گردشگری در ژاپن بوده‌ایم. در سال ۲۰۱۸ ژاپن تقریباً ۳۱.۲ میلیون گردشگر بین‌المللی را پذیرفت؛ شاید این رقم در مقایسه با آمار گردشگری در کشور‌های اروپایی رقم چشم‌گیری نباشد (در سال ۲۰۱۷ بریتانیا ۳۷.۶ میلیون، آلمان ۳۷.۴ میلیون و تایلند ۳۵.۴ گردشگر بین‌المللی را پذیرفته بودند)، اما از سوی دیگر هنگامی که صنعت گردشگری ژاپن را با درنظرگرفتن رشد بین‌المللی جهانگردی بررسی می‌کنیم، این اعداد و ارقام را می‌توان چشمگیر توصیف کرد؛ پس از بیش از ۴۰ سال رشد متوسط میزان گردشگران بین‌المللی، ارقام ورود سالانه گردشگران به ژاپن نسبت به ده سال گذشته تقریباً ۴ برابر شده است. به طور خلاصه می‌توان گفت که در سال‌های اخیر ژاپن طور قابل‌توجهی از متوسط رشد بخش گردشگری بین‌المللی پیشی گرفته است.

فرهنگ انیمه

پیشرفت ژاپن در زمینه گردشگری دلایل بسیاری دارد، اما یکی از مهم‌ترین دلایل آن، مجذوب شدن مخاطبان جهانی به صنعت انیمه ژاپن است. با چشم‌پوشی از جذابیت صریح انیمه، جنبه عمیق‌تر و معنادارتری وجود دارد که انیمه به مخاطبان خود ارائه می‌دهد. انیمه بخش مهمی از زندگی طرف‌دارانش می‌باشد، اما چرا این‌قدر قدرتمند است؟ به این دلیل که چیز‌های بیشتری نسبت به صحنه‌های هیجان‌انگیز مبارزه و جزئیات پرجنب‌وجوش به مخاطب ارائه می‌دهد. نوع محتوایی که تولیدکنندگان ژاپنی توسعه می‌دهند مفاهیم عمیق‌تری نسبت به کارتون‌های آمریکایی دارد. به‌عنوان مثال، فیلم‌های میازاکی مضامین تخریب محیط‌زیست، جنگ و مرگ، حرص، طمع و بسیاری از احساسات بشری را در بر می‌گیرند.

انیمه به طور صریح به طرف‌داران در مورد امور فرهنگی ژاپن آموزش نمی‌دهد، اما خطوط داستان معمولاً حول فعالیت‌های روزمره می‌چرخد و به‌واسطه همین سبک است که ما با فرهنگ آنان آشنا می‌شویم. به عنوان مثال، هنگامی که یک انیمه، دانش‌آموز دبیرستانی و زندگی روزمره‌اش را که شامل کلاس رفتن و تعامل باشخصیت‌های دیگر است به تصویر بکشد، مخاطب می‌تواند تفاوت‌های ظریف معمول را که فرهنگ روزمره یک جامعه تشکیل می‌دهد، درک کند.

انیمه؛ یک سفیر فرهنگی

اگرچه محبوبیت گردشگری انیمه در سال‌های اخیر افزایش‌یافته است، اما ریشه آن را می‌توان از دهه‌های اولیه پیدایش انیمه جست‌وجو کرد. در اواخر دهه ۱۹۸۰ برخی از فروشگاه‌ها از تصویرگر‌های محلی برای احیای شهر استفاده کردند و مدل‌های فیزیکی شخصیت‌های مانگای خاصی که توسط آن تصویرگران نوشته و تصویرسازی شده بود در خیابان‌ها قرار داده شد. قطار‌ها و اتوبوس‌ها با تصاویر شخصیت‌های مانگا تزئین شدند و رویداد‌های مربوط به تصویرگران یا شخصیت‌های خلق شده توسط مردم برگزار شد. مصرف‌کنندگان محتوای مربوط به انیمه به‌تدریج باعث رشد و رونق گردشگری در ژاپن شدند. خیابان‌ها، ساختمان‌ها و مناظر نشان‌داده‌شده در انیمه‌ها، مانگا‌ها و بازی‌های ویدئویی الهام‌بخش بسیاری از علاقه‌مندان به انیمه برای سفر به ژاپن هستند و بسیاری از آمار ثبت شده از گردشگری ژاپن مربوط به مکان‌هایی است که یا با صحنه‌های انیمه شباهت دارند و یا اینکه محل تولد تصویرگران معروف و به نامی هستند.

انیمه یک سفیر فرهنگی با تأثیر گسترده است که نه‌تن‌ها طرف‌داران را مجذوب خود می‌کند، بلکه به آن‌ها راهی برای ورود به دنیای فانتزی ژاپن ارائه می‌دهد که مملو از تجربیات فرهنگی جدید و بدون محدودیت‌های طبیعی است. کاراکتر‌ها نیز شکلی از فرهنگ عمومی کشور هستند چرا که تماشاگران گرایش‌های مختلف مد، گفتگو و فعالیت‌هایی را که در انیمه اتفاق می‌افتد را مشاهده کنند و به فرهنگ ژاپن منسوب می‌دانند. برخی از شخصیت‌ها حتی به‌عنوان الگو برای مخاطبان خود عمل می‌کنند. شخصیت‌هایی مانند Goku از Dragon Ball Z و Naruto از Naruto نمونه‌هایی از افراد مصمم و رهبران خوبی هستند که طرف‌داران دوست دارند به آن‌ها احترام بگذارند و از آن‌ها تقلید کنند.

انیمه چگونه بر گردشگری تأثیر گذاشت؟

جدای موزه‌ها، پارک‌ها و مراکز خرید مختص انیمه که برای طرف‌داران بسیار هیجان‌انگیزند محبوبیت گردشگری در ژاپن با شیوه جدیدی از تولید انیمه که در بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده در سال‌های اخیر رایج شده افزایش یافت؛ شرکت‌های تولیدکننده انیمه در دهه نخست قرن ۲۱ برای صرفه‌جویی در وقت و هزینه تولید به‌جای خلق مکان‌های جدید برای تصویرسازی پشت زمینه‌ها، شروع به استفاده از ساختمان‌ها و جاده‌های مکان‌های خاصی که واقعاً وجود دارند.

این روش علاوه بر صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها تا حد غیرمنتظره‌ای گردشگری انیمه را توسعه داد و از آن جایی که بسیاری از طرف‌داران انیمه آرزوی ادغام جهان فانتزی با واقعیت را داشتند به دنبال ماجراجویی و بازدید از مکان‌هایی رفتند که پیش از این در انیمه دیده بودند و دوست داشتند از واقعی بودن جاده‌ها، ساختمان‌ها و مغازه‌هایی که در انیمه می‌بینند مطمئن شوند. ظهور غیرمنتظره طرف‌داران جوان انیمه در شهر‌هایی که محیط طبیعی‌شان در انیمه ظاهر شده، ساکنان شهر‌ها را تشویق کرد که المان‌های انیمه‌ای بیشتری را در سطح شهر قرار دهند. برای مثال بسیاری از شهر‌ها برش‌های مقوایی از شخصیت‌های محبوب انیمه‌ها را در مغازه‌ها، هتل‌ها یا مکان‌های قابل‌توجه قرار می‌دهند و نقشه‌هایی را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهند که بتوانند از نمای واقعی صحنه‌های جذاب انیمه بازدید کنند. از آن جایی که بازدید از این‌گونه المان‌ها از طریق گردشگری به اقتصاد محلی کمک می‌کند دولت‌های محلی و ساکنان به همکاری با شرکت‌های تولیدکننده انیمه علاقه‌مند شدند.

کمک به اقتصاد محلی

این نوع جدید گردشگری بر نحوه بازدید مردم از ژاپن تأثیر گذاشت، اگر بازدیدکنندگان سابقاً فقط به شهر‌های بزرگ می‌رفتند امروزه تعداد بیشتری تشویق می‌شوند تا به خارج از شهر‌های بزرگ سفر کنند و روستا‌های ژاپن را از نزدیک ببینند. کادوکاوا، نایب‌رئیس انجمن گردشگری انیمه در گفتگویی با ژاپن تایمز عنوان کرد این کشور باید از افزایش شناخت انیمه‌ها و مانگا برای پیشبرد گردشگری و اقتصاد محلی استفاده کند: " فرهنگ پاپ ژاپن در جهان تبدیل به چیزی شده که می‌تواند با هالیوود هم‌طراز باشد. "

رونق گردشگری در مناطق روستایی ژاپن منجر به افزایش تقاضا برای اقامت، حمل‌ونقل و رستوران جهت تأمین نیاز‌های گردشگران شده. دولت ژاپن نیز نیاز به استفاده گسترده‌تر از سیستم‌های ترجمه چندزبانه و همچنین ایجاد تسهیلات را احساس کرده. با وجود رشد اقتصادی بالقوه، مردم محلی نیز با چالش‌هایی روبه‌رو شده‌اند که باید بر طرف شود. مسافران باید درباره آداب‌ورسوم محلی آموزش ببینند و تشویق به رعایت این آداب عجیب‌وغریب محلی بشوند. ترافیک در مناطق روستایی نیز تبدیل به یک چالش شده، اما دولت‌های محلی در حال حاضر در تلاش‌اند راهی برای کمک به توسعه گردشگری پایدار پیدا کنند که به مردم محلی و گردشگران اجازه دهد بهتر با هم اختلاط کنند.

انیمیشن و گردشگری در ایران

امروزه کافی است که کاربران شبکه‌های اجتماعی به چیزی واکنش نشان دهند و در افزایش محبوبیت آن کمک کنند؛ همان کاری که ژاپن کرد. بینندگان انیمه تنها مصرف‌کنندگان این سرگرمی محسوب نمی‌شوند بلکه برای آثار و حتی گردشگری در ژاپن تبلیغ هم می‌کنند. تجربیات واقعی گردشگران از شهر‌هایی که به آن‌ها سفر کردند بدون نیاز به تلاش زیاد در اینترنت به اشتراک گذاشته می‌شوند، کافی است که فقط سری به یوتیوب بزنید و حجم زیادی از ویدئو‌های گردشگران را ببینید!

بی شک ژاپن در روش و استراتژی‌ای که برای توسعه گردشگری خود دنبال کرد می‌تواند الگوی بسیار خوبی برای صنعت نوپای انیمیشن ایران باشد. انیمیشن‌های سینمایی‌ای همچون شاهزاده روم، فیلشاه و آخرین داستان که دهه گذشته توسط تولیدکنندگان ایرانی در داخل و خارج ایران به نمایش درآمدند، توانستند در گیشه‌های کشور‌های خارجی فروش خوبی داشته باشند و مخاطبین خارجی را جذب کنند، این خود گویای این است که ایران از کشور‌های پیشتاز در عرصه انیمیشن به شمار می‌آید. انیمیشن‌های ایرانی می‌توانند با نمایاندن مناظر طبیعی و تاریخی منحصر به فرد کشورمان در قالب یک پویانمایی جذاب، با‌کیفیت و همراه شخصیت‌هایی به یاد ماندنی به مخاطب خارجی، در صنعت گردشگری نیز به توسعه اقتصاد کشور کمک کنند.