14 ارديبهشت ماه (3 مي 2008)، وليد جنبلاط، رهبر حزب سوسياليست ترقي خواه دروزي در يك كنفرانس خبري، مواضعي را اتخاذ كرد كه زمينه ساز و مقدمه واكنش‌هاي گسترده اي در داخل لبنان شد.
وي در اين كنفرانس بر محورهاي زير تاكيد كرد:
1- دستگاه امنيتي فرودگاه بيروت در اختيار جنبش حزب الله لبنان است، نه دولت.
2- وفيق شقير، مدير امنيتي فرودگاه با حزب الله در ارتباط است و بايد بركنار شود.
3- تلاش حزب الله براي ترور مقامات جريان حاكم از طريق باند شماره 17 فرودگاه.
4- اخراج سفير ايران از لبنان به دليل ارسال تسليحات گسترده به حزب الله از طريق فرودگاه بيروت.
5- اگر سيد حسن نصرالله ائتلاف خود را با سوريه بر هم نزند، در بيشتر ترورهاي لبنان شريك معنوي سوريه خواهد بود.
6- شبكه مخابراتي حزب الله كه از جنوب لبنان تا منطقه كسروان و جبيل امتداد دارد، بايد برچيده شود.
در واكنش به اظهارات وليد جنبلاط، اقدامات سياسي در دستور كار حزب الله قرار گرفت؛ بدين صورت كه اين جنبش با صدور بيانيه اي اعلام كرد: اظهارات جنبلاط ترجمان تابستان داغي است كه معاون وزير خارجه آمريكا وعده داده بود.
وي با شعارهاي مختلف قصد فتنه انگيزي، دروغ، بهتان و تحريك گروه‌ها را دارد و فرودگاه بيروت هنوز عقده تاريخي دولت آمريكا و امثال جنبلاط است؛ كه در جنگ 2006 از اين بابت دچار هزينه‌ها و شكست‌هاي سنگين شدند و شبكه ارتباطات حزب الله بخشي از سلاح حزب الله هست.
ديگر جريان‌ها و گروه‌هاي لبناني، بخصوص جريان 8 مارس نيز با صدور بيانيه‌هاي مختلف، اظهارات جنبلاط را تلاش جديدي از سوي وي براي آتش افروزي در لبنان دانستند و اين اظهارات را محكوم كردند.
مصوبه جنجالي و بحران‌ساز سنيوره
فواد سنيوره، نخست وزير لبنان كه از جريان 14 مارس بوده و به دليل عدم حضور وزراي شيعه در كابينه وي، تصميمات يك جانبه فراواني را در مورد تحولات و اوضاع اقتصادي و سياسي لبنان گرفته، در يك اقدام هماهنگ شده با متحدان حزبي خود و به دنبال سخنراني جنبلاط، طي نشست كابينه در روز سه شنبه، 16 ارديبهشت تصميم به بركناري وفيق شقير، مدير امنيت فرودگاه بيروت و قطع شبكه مخابراتي و ارتباطي حزب الله گرفت.
در ابتدايي ترين واكنش به دليل اينكه وفيق شقير، شيعه و از جريان جنبش امل به رهبري بنيه بري بود، اين حزب نشست فوق العاده اي را براي بررسي اين موضوع ترتيب داد و در يك واكنش رسمي، خواهان بازگشت و انصراف كابينه از اين تصميم يك جانبه و عجولانه شد.
همزمان با اين تحولات، معترضان لبناني در واكنش به اوضاع وخيم معيشتي، با به آتش كشيدن لاستيك خودروها، خيابان‌هاي منتهي به فرودگاه بيروت را مسدود كردند؛ اين اقدام پس از انتشار بيانيه حزب الله صورت گرفت كه در آن از تمامي مردم لبنان خواسته شد تا در اعتراض و محكوميت به اوضاع معيشتي، به طور گسترده در تظاهرات مردمي روز چهارشنبه، 18 ارديبهشت كه سازمان‌هاي كارگري خواستار برگزاري آن شده اند، شركت كنند.
در اين بين، هواداران گروه حاكم لبنان با پرتاب بمب‌هاي دست ساز به سوي تظاهرات كنندگان، سه تن از آنان، به علاوه دو نيروي ارتش لبنان را مجروح كردند.
همزمان با واكنش‌هاي گسترده صورت گرفته از سوي متحدان سياسي داخلي حزب الله لبنان در محكوميت اقدام سنيوره، سيد حسن نصرالله، دبيركل مبارز و شجاع حزب الله در يك سخنراني تلويزيوني به بيان ديدگاه‌هاي خود پرداخت:
1- تصميمات جديد دولت، لبنان را وارد مرحله جديدي كرد كه مي‌توان آن را شبيه ترور حريري دانست.
2- تبليغات گسترده عليه شبكه ارتباطي حزب الله خواست رژيم صهيونيستي است.
3- اقدامات دولت نوعي اعلام جنگ به مقاومت و حزب الله است و دولت دست هر كس كه به سلاح حزب الله تجاوز كند، قطع خواهد كرد.
4- ما خواهان كودتا نيستيم و همه مسائل بايد به ميز مذاكره آورده شود.
5- هر كس فرماندهي جديد فرودگاه بيروت را بر عهده بگيرد، خائن است و ما آن را نمي‌پذيريم.
6- آنها با موضوع قطع شبكه ارتباطي حزب الله خط قرمزها را زير پا گذاشتند و ديگر براي ما هم اين خط قرمز ها مطرح نيست.
افزايش تنش‌ها و درگيري‌هاي داخلي
جريان 14 مارس كه به دنبال بهانه اي براي بر هم زدن ثبات داخلي در لبنان بود، با تحريك عوامل خارجي (مثلث سعودي، صهيونيستي، آمريكايي) عناصر شبه نظامي خود را وارد خيابان‌هاي بيروت كرده و اقدام به تيراندازي‌هاي بدون هدف كردند.
همچنين عناصر سعدالدين حريري نيز بزرگراه اتصالي بيروت به جنوب را بسته و به سوي طرفداران حزب الله و امل تيراندازي كردند.
متعاقب اين اقدامات عناصر شبه نظامي 14 مارس كه در صدر آنها هواداران حريري قرار داشتند، شيعيان نيز در واكنش، به مقابله با آنها پرداخته و موفق شدند تا ضمن دستگيري اغلب اين عناصر شبه نظامي، مقرهاي آنها را نيز تصرف كنند و سپس اين افراد و اماكن را تحويل ارتش لبنان دهند.
با آغاز تنش‌هاي جدي در صحنه داخلي لبنان، شوراي امنيت سازمان ملل در 20 ارديبهشت با صدور بيانيه اي همه طرف‌هاي لبناني را به آرامش فرا خواند و خواستار حفظ خويشتنداري طرفين شد؛ در راستاي واكنش‌هاي منطقه اي و جهاني نسبت به بحران لبنان، كشورهاي عربستان، اردن، مصر، آمريكا، فرانسه و اتحاديه اروپا حمايت خود را از كابينه سنيوره كه به نوعي تاييد مصوبات اخير اين كابينه بود، اعلام كردند و از طرف‌هاي مخالف سنيوره (جريان 8 مارس) خواستند تا به اقدامات خشونت آميز خود پايان دهند.
سوريه، ايران، قطر و برخي از كشورهاي منطقه اي نيز با اعلام رعايت بيطرفي، طرفين را به مذاكره براي پايان دادن به بحران فرا خواندند.
با وجود مخالفت‌هاي خارجي، مخالفت‌هاي داخلي همچنان در حال افزايش بود؛ به طوري كه در جريان اين درگيري‌ها طي روزهاي اول و دوم بيش از 14 نفر كشته و 54 نفر زخمي شدند.
سلسله تحولات و اتفاقاتي كه درچند روز گذشته روي داد و از اهميت خاصي برخوردار بود، عبارتند از:
1- تعطيلي همه رسانه‌هاي وابسته به جريان المستقبل در لبنان (به رهبري حريري)
2- فرار جنبلاط از بيروت و پناه بردن به يك مكان امن.
3- محاصره مقر نخست وزيري و سعد الدين حريري توسط افراد مسلح.
4- در دست گرفتن راه ساحلي بيروت توسط مخالفان.
5- درخواست مصر و عربستان براي تشكيل نشست اضطراري وزراي اتحاديه عرب.
6- كنترل غرب بيروت توسط مخالفان و دستگيري افراد مسلح وابسته به حاكم و تحويل آنها به ارتش.
7- مخالفت 81 درصد از مردم منطقه با قطع شبكه ارتباطي حزب الله طبق نظرسنجي الجزيره.
8- خروج اتباع كويت، اردن، يمن، عربستان و فرانسه از لبنان.
9- درخواست رئيس فراكسيون التوحيد لبنان براي خروج سنيوره از اين كشور.
10- متهم كردن ايران به دخالت در حوادث بيروت توسط رژيم صهيونيستي.
11- تكذيب خبر استعفاي فواد سنيوره از پست نخست وزيري.
12- رايزني سفراي عربستان و ايران براي حل بحران لبنان.
13- جشن گرفتن پيروزي توسط مخالفان.
14- تاكيد وليد جنبلاط بر مذاكره و گفت‌وگو به عنوان تنها راهكار حل بحران لبنان و حمايت از مقاومت حزب الله عليه رژيم صهيونيستي.
15- صدور بيانيه اي توسط جريان 14 مارس و درخواست براي مداخله بين المللي و اتهام به حزب الله براي کودتا عليه دولت
16- لو رفتن طرح مشترك موساد و سمير جعجع براي ترور ميشل عون.
17- درخواست عربستان از رسانه‌هاي وابسته به خود براي تبليغ وسيع عليه حزب الله و به كار بردن گسترده واژه كودتاي حزب الله (تلويزيون العربيه، روزنامه الشرق الاوسط، تلويزيون المستقله، روزنامه الحيات و ...)
18- مخالفت فرمانده ارتش با درخواست سنيوره براي اعلام حالت فوق العاده.
19- كشف انبار مهمات از مراكز اجتماعي وابسته به جريان المستقبل.
20- كشته شدن بيش از 11نفر و زخمي شدن 20 نفر طي دو روز.
21- اعتراف سنيوره به وجود مشكلات جدي ميان دولت وي و حزب الله در خصوص موضوعات مختلف.
22- ربودن سه نفر از اعضاي حزب الله توسط شبه نظاميان وابسته به جنبلاط و شهادت دو نفر از آنها.
23- درخواست جنبلاط براي تحقيق قضايي در مورد به شهادت رسيدن اعضاي حزب الله و پذيرش عواقب آن در صورت صحت داشتن موضوع انتساب اين اقدام توسط نيروهاي خود.
24- ترك بيروت توسط مبارزان شيعه در پس توافق شيعيان با ارتش لبنان.
25- استقرار نيروهاي ارتش در تمامي مناطق بيروت و افزايش تدابير امنيتي.
لغو مصوبات كابينه توسط فرماندهي ارتش و برقراري آرامش نسبي
در چهارمين روز از آغاز درگيري‌هاي داخلي در لبنان، فرماندهي ارتش لبنان با صدرو بيانيه اي، مصوبات كابينه سنيوره را لغو كرد.
به دنبال اين تصميم، آرامش و ثبات نسبي به صحنه لبنان بازگشت و بر اساس آن در اعلاميه ارتش، چهار موضوع مورد تاكيد قرار گرفته شد:
1- باقي ماندن وفيق شقير در منصب خود.
2- همكاري با شبكه مخابراتي و تلفني حزب الله؛ به نحوي كه به منافع عمومي و امنيت مقاومت آسيبي نرسد.
3- درخواست براي توقف تظاهرات.
4- فرا خوانده شدن شبه نظاميان توسط گروه‌ها و گشوده شدن تمامي راه‌هاي كشور.
تصميم ميشل سليمان موجب شد كه شيعيان از غرب بيروت خارج شده و كنترل اين منطقه را به نيروهاي ارتش واگذارند؛ هرچند كه تصميم فرماندهي ارتش مورد خوشايند مقامات 14 مارس و حاميان خارجي آنها نبود و اين اقدام را عقب نشيني فضاحت بار خود و پيروزي طرف مقابل تلقي مي‌كردند، اما اين اقدام موجب بازگشت ثبات نسبي به لبنان شده است.
هنوز در برخي مناطق شمالي لبنان درگيري‌هايي ديده مي‌شود؛ از جمله حمله طرفداران جريان سياسي المستقبل به دفاتر حزب سوري قومي اجتماعي در شهرك حلب در منطقه عكار در شمال لبنان و شليك گلوله بسوي خودروي حامل كارگران سوري در منطقه المنيه، حمله به دفاتر حزب الله و نيز حمله به دفتر سيد حسن فضل الله در مناطق شمالي كه بيش از 13 كشته بر جاي گذاشت.
به نظر مي‌رسد كه بعد از تحولات كنوني، جريان حاكم بر اين باور رسيده است كه حزب الله لبنان هيچ تساهل و تسامحي را در مورد سلاح اين جنبش كه در خدمت امنيت عمومي مردم لبنان است، نخواهد پذيرفت و واكنش تندي نشان خواهد داد؛ همه اينها جزو خطوط قرمز اين جنبش هستند كه نبايد روي آنها پاي گذاشت، بنابراين با درك اين موضوع مجبور به عقب نشيني شده و به خواسته‌هاي مخالفان تن دادند.
دخالت خارجي و نقش آن در ادامه بحران
آنچه كه در اين مقطع، بسيار با اهميت است، دخالت‌هاي خارجي در امور داخلي لبنان در جهت تحريك جريان حاكم براي به راه انداختن فتنه ديگري است؛ با وجود اينكه مخالفان اعلام كرده اند كه به تظاهرات مردمي خود تا زمان رسيدن به خواسته‌هاي خود ادامه داده و اجازه فتنه ديگري را نخواهند داد، اما عامل دخالت خارجي مي‌تواند بار ديگر آرامش نسبي برقرار شده در لبنان را دستخوش بحران‌هاي جديدي بكند كه پيامدهاي جدي را به همراه داشته باشد.
تشكيل نشست اضطراري وزراي اتحاديه عرب در قاهره كه به دعوت عربستان و مصر صورت گرفته، نمودي از اين دخالت‌ها است اگر چه عدم شركت سوريه در اين نشست به عنوان رئيس دوره اي اتحاديه عرب به لحاظ حقوقي حامل پيام‌هايي است اما به هر ترتيب اين اتحاديه همانگونه که پ‍يش بيني مي شد در اين نشست مواضع جانبدارانه اي اتخاذ كرد كه برخي از مفاد آن عبارتند از:
1- حمايت قاطع از دولت غير قانوني سنيوره
2- درخواست براي عقب نشيني شبه نظاميان از بيروت(شيعيان)
3- اعزام كميته تحقيق به رهبري عمرو موسي(دبير كل اتحاديه عرب)
متعاقب اين نشست سنيوره اعلام كرد كه مصوبات قبلي هيئت دولت در مورد شبكه ارتباطي حزب الله و تغيير مدير امنيتي فرودگاه بيروت را به نتايج كميته اعزامي اتحاديه عرب موكول مي كند.كه بدون شك تصميمات غير واقع بينانه اتحاديه عرب در دفاع از جريان 14 مارس به استمرار بحران در لبنان جان تازه اي مي بخشد.
به نظر مي رسد تنها با كنار گذاشته شدن دخالت‌هاي خارجي در لبنان و بازگشت گروه‌هاي لبناني به ميز مذاكره - يعني همان چيزي كه حزب الله و جريان 8 مارس ماه‌هاست بر روي آن تاكيد دارند- مي‌توان افق روشني را براي لبنان ترسيم كرد، اما هر چه عوامل خارجي در تحولات لبنان دخالت داشته و جريان 14 مارس مجري اين سياست‌هاي مداخله جويانه در لبنان باشد، نمي‌توان به يك ثبات و امنيت مطلق در اين كشور دست يافت و بايد شاهد رشد فزاينده بي ثباتي و ناامني در لبنان بود./انتهاي پيام/